Dit weekend maakte Joe Biden bekend dat hij in 2024 opgaat voor herverkiezing. Zoals u weet vind ik dat een slecht idee. Het gaat eindigen in tranen. Voor de Democraten en voor Amerika. Biden was een goede president, zo goed als je had mogen verwachten, misschien iets beter. Gemiddeld en dat is na het desastreuze presidentschap van Donald Trump een goede zaak. Maar dat wil nog niet zeggen dat hij voor een tweede termijn zou moeten gaan.

Laat ik de redenen waarom dit onverstandig is nog eens op een rijtje zetten.

Te oud.

Om te beginnen, en vergeet dat Bernie Sanders geneuzel over leeftijdsdiscriminatie: tachtig is een gezegende leeftijd waarop niemand zo scherp is als hij of zij eerder was. En het wordt er niet beter op. De campagne van 2024 zal Biden zwaar vallen. Fysiek maar ook psychisch, als hij de overmijdelijke fouten maakt, onzin debiteert en er door de tegenstanders mee om de oren wordt geslagen. Het wordt geen fijn spektakel.

Electoraal riscio

Laten we er even vanuit gaan dat Biden niet zichzelf in de wielen rijdt, dan nog is zijn kandidatuur problematisch. Ik vermoed dat Donald Trump zichzelf over een jaar definitief buitenspel heeft gezet, wat betekent dat Biden niet de gewenste tegenkandidaat krijgt. Vooropgesteld: ik denk dat Biden Trump zonder moeite zou verslaan, maar misschien kan elke Democraat de staatsgreeppleger verslaan, maar zonder Trump wordt het een heel ander verhaal.

Stel u voor dat Biden als tegenkandidaat gouverneur DeSantis van Florida heeft, 43 jaar oud en een onbeschaafde culturele oorlogsvoerder. Ik weet niet of de kiezer gediend is van DeSantis’ stijl, maar de man is niet dom en zal zijn campagne toesnijden op de kiezers in het midden. Lastig voor Biden. Hij neemt Nikki Haley mee als vicepresidentskandidaat en haalt zo ook vrouwen in het midden over.

Als een van de verstandige gouverneurs, of oud-gouverneurs, zich kandideert en de nominatie krijgt, dan wordt het moelijk voor Biden. John Sununu van New Hampshire is bij uitstek verkiesbaar, zijn grote probleem zijn de voorverkiezingen van de partij die zijn verstand kwijt is, de Republikeinen. Dat geldt ook voor andere gouverneurs, mogelijk met uitzondering van Glenn Youngkin van Virginia die wel cultuuroorlog voert maar zonder de excessen van DeSantis. Allemaal zullen ze naar Nikki Haley kijken als vicepresidentkandidaat.

Het punt is: ieder ander dan Trump wordt een risico voor de Democraten. Onvoorstelbaar genoeg zullen de strapatsen van Trump en de steun daarvoor van de Republikeinen niet voldoende tegen hen werken om de partij mijlenver van het Witte Huis te houden.

Generationele constipatie

Al die bejaarden in de top van de politiek tonen dat je door lang te blijven zitten vanzelf boven komt drijven, of, positiever, dat deze lui zo goed zijn dat ze decennia lang meekunnen. Maar het gevolg is dat jongere politici steeds aanhikken tegen die mensen die op basis van hun langjarigheid de plek bezet houden. Ze jagen de jongere politici weg of dwingen die tot stilstand waarna ze uit beeld verdwenen.

Het gebeurt in beide partijen. Hillary Clinton blokkeerde een roedel jongere vrouwen, nu Biden kandidaat is zullen veelbelovende Democraten minstens vier jaar moeten wachten en bij succes van Biden (waarna zoals meestal een partijverandering volgt) minstens acht jaar. Te lang voor menigeen.

Ook de Republikeinen weten hier weg mee. Bob Dole was bejaard in 1996 maar degene die ‘aan de beurt’ was. John McCain, fris en interessant in 2000 was een oude lul in 2008. Romney had een betere kans te winnen als in 2008 kandidaat was geweest dan in 2012. En, geef ze wat krediet, de Republikeinen laten zich dit keer tenminste niet door de bejaarde psycho weerhouden om zich kandidaat te stellen.

Oude wijn in oude zakken. Jammer, gemiste kans.

Het belang van de vicepresidentskandidaat

De kans dat Biden omvalt tijdens een tweede termijn zal enorme aandacht geven aan wie hij meeneemt voor het vicepresidentschap (ervan uitgaande dat Biden al niet eerder omkukelt en Harris al president is). Dat wordt nog wat. Vrijwel niemand is officieel enthousiast over Kamala Harris. Ik denk dat dit onterecht is, of in elk geval al te gemakzuchtig, maar het is niet anders. Wisselen van kandidaat door Biden is gevaarlijk want disloyaal, en wie garandeert dat een andere kandidaat niet evenveel vragen oproept? Een oude lul als president laat de kiezer zich afvragen wie hem opvolgt. Een jongere kandidaat heeft dat niet.

Tweede termijnen zijn zelden succesvol

Okay, stel dat Biden wint. De kans dat de Senaat Democratisch blijft, is met het grote aantal zetels dat ze moeten verdedigen, vrij klein (een gevolg van de winst in 2018, senatoren zitten zes jaar). Het Huis is moeilijker te voorspellen gezien de totale disfunctionaliteit waarin dat nu onder de ruggegraatloze Kevin McCarthy en zijn maatje Marjorie Taylor Green is terecht gekomen. De kans op een Democratische meerderheid in beide huizen van het Congres is miniscuul en daarmee is de kans op serieuze wetgeving door de president, laten we zeggen, beperkt. Ik moet toegeven dat daarmee de veto macht van de president nieuw belang krijgt, maar je kunt toch bezwaarlijk vier jaar lang Republikeinse wetgeving blokkeren en dat een succes noemen.

Ook dit is een oud verhaal, maar het wordt te weinig beseft: president die een tweede termijn wonnen, konden zichzelf op de schouder kloppen dat de kiezers hen beloond hadden voor verleende diensten, maar het leverde verder weinig op. Wilson, Franklin Roosevelt (geen goede tweede termijn), Truman, Nixon, Reagan, Clinton, Obama: allemaal stukken minder dan in hun eerste termijn, soms ronduit rampzalig. De redenen waarom dit zo is heb ik eerder uiteengezet. Alleen Eisenhower kon redelijk tevreden zijn maar omdat hij zo lang bleef, kon JFK voor de Democraten winnen.

De beste een termijn president die op tijd vertrok was James Polk (1845-1849). Ook eentermijn presidenten die verloren staan er niet altijd slecht op: Jimmy Carter (1977-1981) zal in zijn orbituaries de eer krijgen die hij verdient; Oude Bush (1989-1993) was zo slecht nog niet.

Een contra argument

Stel dat Biden wint in 2024, en je moet toegeven dat de meeste presidenten die een tweede termijn willen die ook krijgen – zelfs de rampzalige kleine Bush en bijna Donald Trump – dan bezetten de Democraten in elk geval de top van de uitvoerende macht. Veel beleid, vooral buitenlands beleid, kan zonder het Congres gemaakt worden. Benoemingen voor departementen en bureaus maken een groot verschil, zoals Trump heeft aangetoond, en ja, de veto macht is relevant.

Bovendien kan Biden in een tweede termijn zijn vicepresident naar voren schuiven om de Democraten nog een termijn extra te geven. Hij kan, gemotiveerd met ouderdom en allerlei kwalen, halverwege aftreden. Als hij dat doet na de tussentijdse verkiezingen van 2026 kan zijn opvolger nog twee keer kandideren (2028 en 2032). Hij kan ook gewoon doodgaan, met hetzelfde effect. En ja, de kans op doodgaan is op zijn leeftijd aanzienlijk toegenomen.

Ik vind het geen erg aangename manier om zo de Democraten in het Witte Huis te houden, maar, eerlijk is eerlijk, het speelt een rol.

Liever had ik een jongere Democraat die ook in staat is om het presidentschap het aanzien en de frisheid te geven die het ambt en het land nodig hebben.

Voor het geval u het om de een of andere reden zou missen, wijs ik u graag op de ingezonden brief van Ko Colijn in de NRC. Kort en krachtig, met een flitsend rapier maakt hij korte metten met Mark Rutte.

De intellectuele leegte van de man die visie een vies woord vond, en de principeloze capaciteit om mee te bewegen, ook wel opportunisme genoemd, maakt van Rutte de langst zittende premier. Maar laten we niet vergeten dat hij regeerde met de PVV toen een ander kabinet heel goed mogelijk was, en dat hij, zoals Colijn onderstreept, verantwoordelijk was voor het kabinet met Hans Hillen die defensie uitkleedde.

De VVD heeft veel standpunten die gemakkelijk aan te passen zijn aan de waan van de dag (en de noodzaak de kiezer te verleiden) maar de herhaalde riedel dat de VVD altijd stond voor een sterke defensie is wel de meest holle. Laten we dat niet vergeten als hij met zijn beoogde opvolger (hij gaat ons die ook opdringen) in het lijfblad de Telegraaf de linkse wolk oproept om aan de macht te blijven.

Naschrift zaterdag:

Het rapport van de parlementaire onderzoekscommissie bevestigt wat we al wisten: Rutte loopt weg voor verantwoordelijkheden. Wat heb je aan zo’n man? Overigens is dit in alle media belangrijk nieuws, behalve in de wakkere krant. De Telegraaf besteedt er nauwelijks aandacht aan. Gek he? Oh ja, het is campagnetijd en de krant heeft een ander programma: Groen Links aanvallen en het chauffeursgebruik van een minister aan de kaak stellen. 

In East Palestine, in de staat Ohio, ontspoorde twee weken geleden een trein vol chemische rommel. Een deel daarvan vloog in brand, een andere deel werd ‘gecontrolleerd’ geloosd en daarna in brand gestoken. Het laat zich raden dat de bewoners van het dorp van ruim 4000 inwoners niet gelukkig zijn – en zich zorgen maken over hun gezondheid.

De milieuramp laat een paar dingen zien. Om te beginnen dat de treinexploitant, Norfolk Southern, te weinig regels kent en de regels die er wel zijn aan zijn laars lapt. Winst voor de aandeelhouders is belangrijker dan de veilige exploitatie van de spoorwegen. 

Regels veronderstellen een regelgever en een controleur. Die taak ligt in de VS bij het Environmental Protections Agency. Het milieubureau is onder Donald Trump systematisch en dodelijk kapotgemaakt. Het werd gerund door Scott Pruit, die eerder emplooi vond – u gelooft het niet – als lobbyist voor de fossiele brandstof industrie. Hij hield het wegens ethische problemen niet al te lang vol maar lang genoeg om permanente schade aan te brengen. In de vier jaar van Trump zijn 1200 wetenschappers vertrokken, weggejaagd. Je moet het erkennen, een van Trumps successen, such as they are, is het kapotmaken van de federale overheidsorganisatie. Niet alleen EPA, maar ook de FDA, het ministerie van Landbouw, Binnenlandse Zaken en wat al niet.

De burgers van East Palestine, trouwe Trump stemmers, kregen wat ze wilden.

Nu volgt de afrekening. Het uitgeklede EPA was helaas niet al te snel met het verzekeren van probleemloze verwijdering van de rommel, en werd sowieso, ook zo’n Trump erfenis, niet vertrouwd. Irritant om bezorgde Trump burgers nu te horen klagen over hun milieubureau.

De Fox crowd, Tucker Carlson en zijn bende, zijn er als de kippen bij om het ongeluk te wijten aan de regering-Biden. Vooral minister van Transport Pete Buttigieg, een mogelijke Democratische presidentskandidaat, ligt onder hun vuur. Over de perfiditeit van de Norfolk Southern hebben deze fake journalisten niets te melden, laat staan over het gebrek aan regulering. 

East Palestine is een van de vele milieuschandalen die de afgelopen decennia Amerika geteisterd hebben en hele gemeenschappen kapot hebben gemaakt. Met klimaatontkenning heeft het weinig te maken, maar het vertelt wel alles wat we moeten weten over de deregulering die de pro-business Republikeinen bepleiten.

Een voor de essentie niet relevant terzijde: zowel de NRC als de Volkskrant stuurden hun correspondent naar de rampplek. Ze hadden,dat laat zich raden, weinig toe te voegen aan wat de serieuze Amerikaanse media al gerapporteerd hadden. Een bureauredacteur in Amsterdam had kunnen samenvatten. Het leek me nogal roekeloos gebruik van het beschikbare geld. Ik weet uit ervaring als correspondent ook hoe ellendig het is dat je van het hoofdbureau naar een plek moet waar je niets heb toe te voegen (je zag hetzelfde proces bij de massamoord in de basisschool in Texas). Zonde van de tijd en het geld dacht ik toen, en ik denk het nog steeds. 

De NRC had een interessant artikel over de demonisering van Siegrid Kaag, vrouw, progressief en randstedelijk (plus intellectueel en getrouwd met een Palestijn) en hoe dat op boeren en buitenlui werkt als een lap op een rode stier. Ze belichaamt alles wat deze mensen niet zijn, dat is waar, maar ook alles wat ze zouden willen voor hun eigen dochter. 

Het artikel was redelijk volledig maar noemde niet een van de grootste bronnen van Kaag demonisering, collega dagblad De Telegraaf. Die krant heeft misogynie tot primaire doelstelling verheven, als het Kaag niet is dan is het Halsema of Sophie Hermans. De schijnbaar populaire columnist Rob Hoogland, nog nooit betrapt op een origineel idee maar een prima onderbuikspreker, gebruikt Kaag altijd als hij even niets kan bedenken (en dat is vaak). En al zijn vrouwen altijd doelwit van de wakkere krant, ze hebben het heel speciaal gemunt op Kaag.

De krant schreef gisteren ook bla, bla over de schandelijke fakkels (boeren en buitenlui hebben geen associaties van fakkels met fascisten, schijnt het). Wouter de Winther, de als verslaggever vermomde opinieschrijver, graag gezien gast in de ouwehoerprogramma’s waar hij duiding geeft van rechtse hoek onder het mom van deskundigheid, heeft vandaag de schandelijkheid al weer achter zich gelaten. Nu beklaagt hij zich: ‘D66 gebruikt nare intimidatie als cadeau in de campagne’. Bij Wouter kun je het ook nooit goed doen.

De ironie is pijnlijk en plesant om gade te slaan. Fox roeptoeters en Trump activisten zoals Tucker Carlson, Sean Hannity en Laura Ingraham moeten met de billen bloot. Ze geloofden niets van de leugens van Trumps en vonden diens vertegenwoordigers, de deplorabele Giuliani voorop, idioten en ongeloofwaardig. Never mind dat ze die mensen bleven ontvangen en Trumps verkiezingsleugens bleven promoten.

Waarom weten we dat ze in privé en onder elkaar de draak staken met de Trumpies? Omdat Fox een proces aan zijn broek kreeg wegens het besmeuren van het bedrijf dat de verkiezingscomputers leverde in diverse staten, Dominion. In de procesgang moet Dominion laten zien dat Fox opzettelijk valse informatie verspreidde. Om dat te kunnen doen heeft het bedrijf de email en interne communicatie van de betrokkenen opgevraagd, inclusief die van opperbaas Rupert Murdoch. ‘Really crazy stuff’, zei Murdoch over Trumps leugens.

The New York Times heeft geholpen om toegang te krijgen tot die informatie. Nu blijkt hun kwade trouw.

We weten al dat Fox op de verkiezingsavond Trump ziedend maakte door – terecht – Arizona voor Biden uit te roepen. Fox is niet slecht op dit terrein. In 2012 werd Karl Rove tot sputterende kleuterpraat veroordeeld toen hij weigerde op Fox om de gegevens van Fox te erkennen. Hij moest uiteindelijk door de pomp.

Hoe de zaak moet Dominion ook uitvalt – het is moeilijk om kwade opzet te bewijzen maar met deze informatie moet dat toch iets eenvoudiger zijn – Fox staat lelijk in zijn hemd. Het station verloor kijkers toen het wat minder meegaand was in januari 2021 en keerde fluks om. Tucker Carlson is niet in staat om een betrouwbare uitspraak te doen en Laura Ingraham – tja, materiaal voor psychiaters.

Helaas zal het weinig meer veranderen aan de al aangerichte schade. Fox maar vooral de Republikeinen die geen weerwoord boden zijn verantwoordelijk voor de ondermijning van de democratie die maakt dat een meerderheid van de Republikeinse kiezers nog steeds gelooft dat de verkiezingen gestolen zijn. Hopelijk levert het Murdoch en zijn bende een stevige schade op. Want uiteindelijk, zo blijkt, gaat het hen enkel om de poen, zoals Michelle Goldberg in een mooie column duidelijk maakt.

Meer details over de zaak, vaak tenenkrommend of misschien lachwekkend stupide maar niettemin levensgevaarlijk voor de staat van de Amerikaanse samenleving.

Evangelische christenen zijn de grootste kracht van het slechte in de Verenigde Staten. Christelijk nationalisme, de idee dat alles geoorloofd is om de seculiere progressieve vijand te verslaan, was een belangrijke factor achter Trumps excessen, inclusief de staatsgreep op 6 januari. Wat vooral zorgen baart is de mate waarin opportunisten in staat zijn deze goedgelovige zeloten en radicalen uit te buiten.

Donald Trump zou niet gekozen zijn in 2016 als Mitch McConnell niet een zetel in het Supreme Court had opgehouden toen Supreme Court rechter Antonin Scalia overleed. McConnell wist wat hij deed. Door Obama’s voordracht te weigeren, schond hij de normen die een constitutionele democratie laten werken, maar hij mobiliseerde de evangelische kiezers die bij de perverse Trump niets te zoeken hadden. Ook McConnell vond het geen probleem om dit te doen met als doel, in zijn geval, gematigd progressief beleid te frustreren en zijn corporate sponsors te plezieren. Ik ben ervan overtuigd dat het openhouden van die zetel de verkiezingen besliste.

De evangelische christenen perverteren ook Amerikaanse buitenlands beleid. Deze week liet Mike Pompeo, Trumps keuze eerst als CIA directeur en daarna als minister van Buitenlandse Zaken, weten dat Israël recht heeft op het Palestijns bezet gebied. Het staat in de bijbel. Pompeo gebruikt het als rechtvaardiging voor het Amerikaanse beleid dat de tweestatenoplossing niet wil en Nethanyahu’s Israël toestaat die te torpederen. Dit is dezelfde bijbelfreak die de moord door de bazen in Saudi Arabië op de journalist Jamal Khassogi bagataliseert.

Het zijn niet alleen evangelische christenen die delen waar Pompeo voor staat. Een notoire opportunist als Donald Trump werkte eraan mee en, in alle eerlijkheid, de tweestaten optie is al heel lang geleden verlaten. Alleen Mark Rutte gelooft er nog in. Pompeo gelooft andere dingen, zoals de plicht van de VS om naar de pijpen van Israël te dansen. Niet dat hij uitlegt hoe Israël om moet gaan met die miljoenen Palestijnen op haar gebied zonder dat het, zoals Amnesty al waarschuwde, een apartheidsregime genereert. Niet elk slecht idee komt van een evangelische kwezel, maar laten we zeggen dat alle evangelische nationalisten slechte ideeën hebben.

Mike Pence is ook zo’n type. Vier jaar lang tolereerde hij Trumps strapatsen. Dat hij op 6 januari zijn plicht deed, was gegeven dat verleden inderdaad uitzonderlijk. Maar het was zijn plicht en we hoeven geen held te maken van een politicus die doet wat de grondwet voorschrijft. Het is meer dan rechtvaardig dat deze evangelische zeloot het risico loopt zijn evangelische achterban niet te kunnen bereiken juist omdat hij Trump in de wielen reed. Deze man had in 2016 niet de moed om Trump, de pussy grabber, te waarderen voor wat hij was: een gewetenloze proleet. Pence dankt zijn politieke bestaan aan deze man en met intens genoegen zie ik hoe hij eraan ten onder gaat.

Pence noch Pompeo zullen president worden. Maar de evangelische erfenis in de Amerikaanse samenleving is immens. Er wordt veel geleuterd over woke, maar wie stelt het hypocriete gedoe van deze mensen aan de kaak? Meisjes die met hun vader ‘trouwen’ om hun maagdelijkheid te verzekeren? Chastity ringen? Het besmeuren van gays en het net doen of seks niet bestaat? Maar dat is maatschappelijk klein bier vergeleken met de anti-abortus beweging die nu, dankzij de evangelische kiezers, vrouwen verplicht tot een leven dat ze niet willen en kinderen de wereld op schopt die niet gewenst zijn en dat ook zo zullen ervaren. En deze rechters zijn nog niet klaar.

Lieden als gouverneur DeSantis en in zijn spoor andere opportunisten die woke als excuus gebruiken om de vrijheid van denken, van meningsuiting en van publicatie ondermijnen. Die onderwijs in hun mal willen persen, die evolutietheorie ontkennen omdat de bijbel zegt dat de wereld 6000 jaar geleden werd geschapen. Geen wonder dat een groot deel van de Amerikanen te dom is om voor de duvel te dansen (pun intended). Deze zogenaamde woke bestrijders installeren hun eigen ‘mag niet’ en ‘kan niet’ taboes. Ik denk overigens dat ze daarin te ver zullen gaan, opportunisten hebben die neiging en fundamentalisten hebben geen grenzen – de hele wereld moet eruit zien zoals zij dat willen. En dan heb ik het nog niet eens over de perversiteit van het verhullen van maatschappelijke tegenstellingen, van maatschappelijk onrecht onder de valse vlag van cultuurtegenstellingen.

Ik heb niets tegen geloof, begrijp me goed. Sommige mensen hebben er wat aan. Ik niet. Mijn ergernis betreft absolutisme en, ik kan het niet anders formuleren, domheid. Beide aspecten vallen samen in levens en stellingnames gebaseerd op een boek, of dat nu de bijbel of de koran is (het is, tussen haakjes, verbazend dat lui als Pompeo niet in staat zijn het absolutisme van fundamentalistische moslims te waarderen). Ik kan er met mijn hoofd niet bij dat iemand met enige intellectuele vaardigheid, met intellectuele integriteit, zijn of haar waarden, waarop gebaseerd dan ook tot absolute waarheid verheft en ze opdringt aan de rest van ons.

Vandaag begint Nikki Haley, oud gouverneur van South Carolina en Trumps ambassadeur bij de VN, aan haar presidentscampagne. Tegen diezelfde Trump. Na 6 januari was Haley een van de mensen die Trump verantwoordelijk hielden voor het grofste politieke geweld in de VS sinds de burgeroorlog. Net als de ruggegraatloze Speaker McCarthy kwam ze binnen een paar weken tot inkeer. Ze zou zelf niet kandidaat zijn als Trump de nominatie wilde. Laten we zeggen dat ze niet in haar eerste leugen is gestikt.

Aan Haley is een goede potentiële president verloren gegaan. Jammer dat ze haar principes inruilde uit politiek opportunisme toen ze in maart 2021 meer heil zag in het steunen van de staatsgreeppleger dan in het overeind houden van waar ze voor stond. Haley verdient lof voor haar tijd als gouverneur. Na de moordpartij in een protestantse kerk in 2015 door een opgejuinde tiener met een confederale vlag (negen doden – vandaag weer verscheidene doden in Michigan, thoughts and prayers, bla bla) nam Haley het verstandige besluit om die confederale vlag uit de vlag van de staat South Carolina te halen.

Dat was ook moedig. South Carolina is de geboorteplek van de burgeroorlog, bijna vanzelfsprekend omdat het ook een van de meest repressieve slavenstaten was. Pas toen ze de foto’s van de moordenaar zag met die vlag, realiseerde ze zich wat zwarte Amerikanen zien als ze die vlag zien. Lofwaardig, maar blijkbaar was het geen probleem voor Haley om Trumps aanhang met confederale vlaggen in het Capitool te zien. Een mooie analyse van haar vluchtige moraal staat vandaag in de NYT.

Haley is de eerste officiële tegenkandidaat van de psychopaat in Florida. Ze begint met een achterstand in de opiniepeilingen op Ron DeSantis, de cultuuroorlogvoerende gouverneur van Florida. Die dankt zijn voorsprong aan zijn goede prestatie bij de verkiezingen van 2022, een overdreven waardering want andere Republikeinse gouverneurs scoorden minstens zo goed. DeSantis ligt onder vuur van Trump, niet om enige inhoudelijke reden want hij is minstens zo provocerend in zijn optreden, maar simpelweg omdat Trump zo reageert als iemand in zijn vaarwater komt.

Er staan, zoals ik eerder schreef, nog wat andere Trump paladijnen te trappelen om aan de verkiezingsstrijd meer te doen. In de Washington Post werd gesuggereerd dat de persoon Trump misschien te smerig is om te worden gekozen maar dat waar hij voor staat de Republikeinen, verdeeld tot op het bot en zonder enig programma, weer het Witte Huis kan opleveren. Het bleef bij een suggestie maar het is een serieuze vraag: kan de ‘magie’ van Trumpisme worden overgedragen op niet Trumps? De onderliggende vraag is wat Trump nou eigenlijk tot stand heeft gebracht en wat zijn presidentschap überhaupt mogelijk maakte – twee vragen dus eigenlijk.

Om met het tweede te beginnen, het was de offensieve aard van de persoon Trump die hem president maakte. Een narcistische megalomane onzekere pappa’s jongen slaagde erin om het ressentiment van de burger die zich benadeelt, gepiepeld voelt, te vertegenwoordigen. Hij kon dat, zoals het boek Confidence Man van Maggie Habermann laat, omdat hij zelf een vat vol ressentiment was. De kwaliteit die Trump deed winnen was dat hij een feilloos intuïtief gevoel heeft waar hij zijn eigen ressentiment kan kanaliseren naar de boze burger. Niet dat er veel inzicht nodig was om immigratie, racisme, xenofobie en antiglobalisme te onderkennen als belangrijke sentimenten maar Trump had het lef, of het gebrek aan moraliteit, om ze uit te spreken en te gebruiken. Zoals Fortuyn dat in Nederland deed. Trump ging erin met gestrekt been, zoals een Telegraaf-bewonderaar het formuleert. Dat deed hij zeker maar dan komen we bij die andere vraag: wat heeft dat opgeleverd?

Niets waar zijn kiezers wat aan hebben, zou ik betogen. De cultuuroorlogen, nu door DeSantis overgenomen, gaven misschien een goed gevoel – mondkapjes zijn voor sissies, corona is maar een griepje en tegelijk zijn de Chinezen schuldig, schelden, schoppen, mysogene praat – maar ze hebben niets opgeleverd. Een gepolitiseerd Supreme Court en een achterlijke abortusregelgeving. Wat is zijn kiezer beter geworden van Trump?

We weten wie er wél beter werden van zijn presidentschap: de traditionele Republikeinse machten achter de schermen. Lagere belastingen voor de rijken en voor ondernemingen, ondermijning van regels, afschaffing van milieubeleid, subsidies voor de landbouw, pro-Nethanyahubeleid en dedain voor mensenrechten en democratie. Trump was een Wizard of Oz: de frontman voor een club van grootgeld financiers. De kiezer werd bedonderd.

Als kandidaten dus nu gaan beweren (of werkelijk denken) dat ze Trumpisme zonder Trump kunnen bewerkstelligen dan hebben ze niet goed begrepen waarom Trump populair was bij een deel van de Amerikanen. De gezamenlijke weigering van de Republikeinen om Trump opzij te zetten na 6 januari geeft al aan dat ze net weinig normen en waarden hebben als de man zelf. Maar op één punt hebben ze het goed gezien: de ondermijning van de democratie in alle opzichten heeft niet voldoende afkeer opgeleverd om de Republikeinen, de partij achter die ondermijning, buitenspel te zetten. Het is ongelooflijk en weerzinwekkend dat de partij die 6 januari goedpraat een serieuze kans heeft om in 2024 het Witte Huis te heroveren.

Want uiteindelijk is dat het wat de Haley’s, Pompeo’s en DeSantissen van Amerika motiveert: macht zonder verantwoordelijkheid. Ze hebben geen agenda anders dan datzelfde ressentiment waar Trump van profiteerde, maar ik vermoed dat ze zonder Trumps methoden en zijn verwerpelijke karaktertrekken hetzelfde resultaat kunnen boeken. Nou ja, ik hoop dat dat zo is, want je kunt in dit klimaat slechts hopen dat de Amerikaanse burger op tijd bij bewustzijn komt. Het enige wat je met gestrekt been moet doen is alle Republikeinen die Trump niet veroordeeld hebben linea recta de politiek uitschoppen. Helaas, het zal niet gebeuren.

Oud is hij zeker, maar gisteravond liet Biden na een rommelig begin zien dat hij nog steeds een politicus is die kan uitlokken en kan repliceren. Het mooiste vond ik de manier waarop hij de Republikeinen verweet dat ze Social Security en Medicare, de programma’s voor de bejaarden, wilden aantasten. De in house lellebel van de Republikeinen, Marjorie Taylor Greene, hapte en riep ‘leugenaar’. Biden was adept genoeg om ermee aan de haal te gaan en even later te concluderen dat het dus beslist was: unanimiteit achter die programma’s. Het was sluw en het werkte. Republikeinen zijn zo verblind dat ze er met beide poten intrapten.

Hetzelfde gold voor de nationale schuld. De vorige regering (hij noemde Trump nadrukkelijk niet) had meer tekorten veroorzaakt dan welke andere regering dan ook. En in die periode had het congres drie keer het schuldenplafond verhoogd. Laten we nu afspreken dat de VS nooit wegloopt voor zijn schulden, zei Biden.

Biden maakte ook goed gebruik van de economische cijfers. Lage werkloosheid, teruglopende inflatie en vooral het terugbrengen van banen naar Amerika door protectionistisch beleid, vooral op het terrein van high tech. De CHIPS act moet een hele industrietak die was afgedwaald naar China en andere lage lonen landen terugbrengen naar Amerika. Banen die Trump beloofde maar waar hij nooit moeite voor deed. Hij was genereus genoeg om de mensen voor hem, het congres, daarvoor krediet te geven. De kijker wist heel goed dat geen Republikein ervoor gestemd had.

Het infrastructuurprogramma waar Trump vier jaar lang tegenaan zat te hikken, nu werkelijkheid en opnieuw een bron van banen (je kunt je zelfs afvragen of er genoeg mensen zijn om die 1.200 miljard uit te geven). Steun aan Oekraïne, ook zo’n onderwerp waar de Republikeinen verdeeld zijn, kreeg applaus. De oproep om assault wapens te verbieden gaat niets opleveren en het eerbetoon aan de ouders van Tyre Nichols, de door de politie vermoorde man in Memphis, was formeel en zal weinig veranderen.

Biden riep ook op om de belastingen voor de rijken te verhogen. Dat is de beste manier om overheidstekorten te dekken, mede ontstaan door de belastingverlagingen voor de rijken en ondernemingen die Trump doorvoerde. Geen schijn van kans dat deze Republikeinen daar werk van maken, maar het is een punt dat een deel van de achterban van Trump – als ze niet totaal verblind zijn – moet onderkennen als van belang voor hun dagelijks leven.

De gewone man maakte zijn opwachting, de forgotten man van FDR. Ook vergeten door die slappe populist in de moerassen van Florida. Zoals een van de NYT commentatoren opmerkte, Biden maakte slim gebruik van de thema’s van Donald Trump om te laten zien dat die roeptoeter niets deed waar hij heel veel gedaan krijgt. Nou ja, de klimaatagenda is natuurlijk helemaal van de Democraten. 

Het was een effectieve duw naar de Republikeinen en een nuttige samenvatting van de Democratische agenda waarop in 2024 een presidentskandidaat campagne kan voeren. Uiteindelijk zal een dergelijke agenda beter werken dan de lege agenda van de Republikeinen en hun voorkeur om een cultuuroorlog te voeren.

Biden leek zich enorm te amuseren. Het is, zeg ik dan maar weer, een prachtige high note waarop de president met een welverdiend pensioen kan gaan.

Als u dacht dat ik de enige ben die graag wil dat Biden met pensioen gaat, er zijn er meer in Washington, en bij de Democraten. Deze advertentie stond vorige week in The Hill, een Washingtons politiek tijdschrift. 

The following full-page ad was published in The Hill newspaper on January 25, 2023.

Als service aan de mensen die de eerste twee drukken van mijn Geschiedenis van de Verenigde Staten gekocht hebben bied ik op de site nu het extra hoofdstuk aan in de derde druk, tot en met president Trump.  Klik hier.