Frans Verhagen, Amerika kenner

Donald Trump was een man zonder zelfbeheersing, verloren in zijn eigen spinsels, kwaad dat hij zijn zin niet kreeg, gooiend met borden en zo nog het een ander. Oh ja, en hij probeerde ook de Amerikaanse grondwet om zeep te helpen. Het gaat allemaal keurig samen en wie verrast is, heeft de afgelopen zes jaar waarschijnlijk sluimerend doorgebracht.

De getuigenis van het hulpje van Trump-lakei Mark Meadows, Cassidy Hutchinson, was tamelijk ontluisterend. Maar het was vooral dat zij van binnenuit vertelde wat er gebeurde, wie zich mee liet slepen door wat. Wie stond toe te kijken zonder iets te doen. 

Het was fascinerend. Ik hoorde meteen dat de scene waarin Trump aan het stuurwiel van zijn bolide trok de meest kwetsbare was. Maar ik wist gelukkig ook dat bij de voorbereiding van haar verhoor de commissie dat ongetwijfeld gezien had en voldoende doorgevraagd en rondgevraagd had om haar verhaal te testen.

Natuurlijk gingen de Trump-gelovigen meteen los op dat onderdeel, net als de psycho zelf. Maar de scheuren in Trumps greep op zijn laffe en opportunistische partij worden groter. Liz Cheney wond er in een toespraak in de Reagan Library geen doekjes om. De grondwet ligt onder vuur en ze noemde het ‘een binnenlands gevaar zoals we het nog nooit hebben meegemaakt’. Ze nam zonder dralen afstand van haar partij: ‘Hij wordt geholpen door de Republikeinse leiders en gekozen lieden die zichzelf vrijwillig gijzelaars hebben gemaakt van deze gevaarlijke en irrationele man. Zelfs na alles wat we hebben gezien, staan ze zijn leugens toe’.

Het kan niet vaak genoeg gezegd worden: niet Trump is het probleem, zijn partij is dat.

Hutchinson opent nieuwe vergezichten op een mogelijke vervolging van de staatsgreeppleger. Maar voorlopig vooral de mogelijkheid dat die sul van een Meadows moet getuigen en mogelijk ook de juridisch adviseur van Trump, Cipollone, die volgens haar verhaal verdraaid goed wist dat er een gigantische illegale onderneming plaatsvond. 

Het lijkt erop dat we nog een ronde getuigenissen zullen horen die moeten duidelijk maken dat het Trump Witte Huis samenwerkte met extreem rechtse groepen die er geen misverstand over hadden laten bestaan geweld niet te schuwen. Trump zelf wist volgens Hutchinson dat ze wapens bij zich hadden. En hij zou zelf met hen meegaan om de staatsgreep te voltooien als hij niet door de secret service was weerhouden. Ik ben geen samenzweringstype maar dat er samenwerking was tussen extreem rechts en Trump lijkt steeds duidelijker. Het zou mooi zijn dat duidelijk boven tafel te krijgen.

De 6 januari commissie zal een fantastisch rapport afleveren over wat er gebeurde tussen 4 november 2020 en 20 januari 2021, en blootleggen welke mensen direct betrokken waren. Protofascisten zoals Mike Flynn en Roger Stone die alleen konden getuigen door zich voortdurend op het Vijfde Amendement te beroepen, het recht om jezelf niet te beschuldigen van een misdaad. Door het te doen deden ze het. Maar veel interessanter zijn de anderen, de lui die werkelijk macht hebben.

In een democratie zullen de kiezers echter uiteindelijk moeten oordelen over de lafhartige houding die de Republikeinse Partij en zijn politieke leiders de afgelopen anderhalf jaar hebben aangenomen. Als gerechtigheid de norm was dan zouden Mitch McConnell, Kevin McCarthy en de meest ellendige elementen in de Senaat en het Huis hun zetels verliezen. 

Ik ben bang dat dit niet gaat gebeuren. McConnell en McCarthy zullen straks in november vrolijk gekozen worden tot leiders van hun partij in het Congres, met het vaste voornemen ook de rest van Bidens ambtstermijn te ruïneren. En leugenaars als de Senatoren Ted Cruz, Josh Hawley, Tom Cotton en hopeloze idioten als Ron Johnson, een meelijwekkende samenzweringsgelovige, zullen hun macht doen gelden. De eerste drie zullen in 2024 proberen hun leugens om te zetten in een presidentschap. 

Cassidy Hutchinson woei als een frisse wind door het Congres, geholpen door Liz Cheney. Interessant dat Republikeinse vrouwen (Hutchinson werkte voor Cruz en Steve Scalise – tweede man achter McCarthy en medeverantwoordelijk voor het verwijderen van Cheney) hun partij tot de orde moeten roepen. De mannen zijn te machtswellustig om een moreel kompas aan te houden. Als er iets te redden valt, dan gaan deze dames het doen.

In een hoofdartikel op 27 juni looft de NRC, een krant met een mening, de hoorzittingen in het Amerikaanse Congres over de bestorming van het Capitool. Een dienst aan de democratie, noemt de krant het. Dat die hoorzittingen er zijn, en dat er twee moedige Republikeinen aan deelnemen, is inderdaad een zaak van democratische zelfreiniging. Maar het hoofdartikel is halfslachtig. Het neemt alleen Donald Trump de maat.

Dat is onterecht. De Republikeinse Partij, de leiding ervan en het overgrote deel van de vertegenwoordigers in het Congres, zijn de werkelijke schuldigen voor de ondermijning van de Amerikaanse democratie. De NRC bewijst haar lezers geen dienst door na te laten de ware schuldigen van de crisis in de Amerikaanse democratie te benoemen.

‘Nooit heeft Trump verantwoording hoeven afleggen’ stelt het artikel. Dat is natuurlijk niet zo. Er was een impeachmentproces direct na de aanval op het Capitool. Dat gaf alle gelegenheid om de staatsgreeppleger ter verantwoording te roepen en door veroordeling te verwijderen uit het politieke leven. Hij zou immers nooit meer kandidaat mogen zijn. De Republikeinen weigerden dienst en lieten na zich van Trump te ontdoen.

Politici als Senaatsleider Mitch McConnell en de leider van van Republikeinen in het Huis, Kevin McCarthy, spraken zich de dag na de aanval scherp uit en hielden Trump verantwoordelijk. Ongeveer een week duurde dat. Toen het erop aankwam trokken ze zich schielijk terug. Vooral McCarthy, die na de verkiezingen in november graag Speaker van het Huis wil worden, toonde zich onthutsend onprincipieel. Nog voor de maand voorbij was, kwam hij naar Florida om Trumps voeten te kussen.

Nog voordat er een woord over verantwoording was gesproken, nog op de avond van 6 januari, weigerden 147 Republikeinen in het Congres, acht in de Senaat, 139 in het Huis, de resultaten van de presidentsverkiezingen te certificeren. Ze zeiden, met andere woorden, dat Joe Biden niet de legitieme president van de Verenigde Staten is. Als Trumps Big Lie, dat hem de verkiezingen zijn ontstolen, enige tractie kreeg, dan is te wijten aan deze politici die zijn staatsgreep de facto legitimeerden.

Dankzij deze politici gelooft nu een aanzienlijk deel van de Amerikanen dat de verkiezingen inderdaad zijn gestolen en dat inderdaad Biden niet legitiem president is. Het had in de kiem gesmoord moeten worden. Niets ondermijnt de Amerikaanse democratie meer dan burgers die het vertrouwen in verkiezingen verliezen.

De hoorzittingen lieten zien dat er geen sprankje bewijs is voor Trumps leugens. Meelopers als minister Barr van Justitie en Trumps dochter Ivanka wisten wel beter. Tot aan deze hoorzittingen hadden we echter weinig of niets van hen gehoord. Ze stonden niet op om de leugens als leugens te bestempelen. Ze slopen weg, als dieven in de nacht, het toneel gevend aan pathetische types als Rudolf Giuliani.

Niet alleen heeft Trump de Amerikaanse democratie in woord en daad ondermijnd, hij is er ook in geslaagd om individuele politici te corrumperen. Legio Republikeinen hadden in 2016 harde woorden over voor de onroerendgoedboer. Ze slikten alles in en sommige van de meest uitgesproken senatoren, zoals Ted Cruz en Lyndsey Graham, betoonden zich in no time trouwe slippendragers. Menig Republikein diende in de regering-Trump, sommigen omdat hun ambitie sterker was dan hun principes, anderen om ‘de schade te beperken’. Vrijwel niemand nam ontslag om wat ze tijdens Trumps bewind ervoeren.

Dat vicepresident Mike Pence die in vier jaar zich moeiteloos plooide naar zijn baas, vorige week kortstondig een heldenrol kreeg, vertekent het beeld van deze man. Ja, hij weigerde mee te gaan in de poging tot staatsgreep die de Trump bende bekokstoofde door de certificering door te laten gaan en, belangrijker, door zich niet uit het Capitool te laten verwijderen door de veiligheidsdienst. Maar dat was geen heldendaad. Het was zijn grondwettelijke plicht. Lof voor iemand die de wet niet overtrad is een wel hele lage drempel voor heldenstatus.

Het is geweldig dat principiële lieden die de tellingen in de staten organiseerden en controleerden weigerden zich door Trump en zijn bende te laten sturen. De verantwoordelijk man in Georgia kreeg van de president opdracht om ‘11.780 stemmen te vinden’ en weigerde zich te laten intimideren. Deze betrouwbare mensen worden in vrijwel alle staten uitgedaagd en mogelijk vervangen door mensen die niet alleen de leugens maar ook de wildste samenzweringsverhalen geloven. De integriteit van het verkiezingssysteem, de ruggegraat van de democratie, wordt dagelijks ondermijnd.

Het hoofdartikel wijst op de dubbelhartigheid van de Republikeinse Partij, maar doet dat enkel in de context van mensen die in het totaal gepolariseerde klimaat nog eens op Trump zouden stemmen als die in 2024 opnieuw kandidaat zou zijn. Het is niet dubbelhartig. Het betekent dat Republikeinen, zelfs die moedige stemmentellers en organisatoren op staatsniveau, de bedreiging van de democratie niet onderkennen. Amerika is aan een ramp ontsnapt toen Trump in november 2020 de kans werd ontnomen, via democratische middelen, om in een tweede termijn de aangerichte schade te verdubbelen en het systeem zo te ondermijnen dat het niet meer te repareren zou zijn.

De hoorzittingen zijn een voorbeeld van hoe democratie behoort te werken, zichzelf controlerend en niet terugschrikkend voor harde oordelen. Zoals Liz Cheney, de Republikeinse Afgevaardigde in de commissie, het verwoordde: deze man mag zelfs niet in de buurt van het Witte Huis komen. Het is alleszeggend dat de moedige en principiële Cheney door haar eigen partij is uitgekotst – er is geen ander woord voor. Haar eigen partij, geleid door Trump, probeert haar in Wyoming voorgoed kalt te stellen.

Het is geen raadsel waarom de Republikeinen geen commentaar hebben op wat de afgelopen weken op tafel kwam. Trump en bij extensie de nu door hem beheerste Republikeinse Partij zijn vijanden van de democratie. Daarom miste het hoofdartikel de belangrijkste conclusie van deze hoorzittingen en van alle ontwikkelingen sinds 6 januari: het is duidelijk dat een van de twee partijen in Amerika, de Republikeinse Partij, niet meer gelooft in het democratisch proces. Een van de twee partijen is bereid om alle middelen aan te grijpen om zijn minderheidspositie om te zetten in rauwe macht. Dat is de echte bedreiging van de Amerikaanse democratie.

Blijf hopen dat uzelf, uw dochter of vrouw niet wordt verkracht in de Verenigde Staten. In de meerderheid van de staten kan na de uitspraak van het Supreme Court vandaag, de verwerping van Roe v. Wade, de vrouw geen recht doen gelden op abortus. De rechters hebben besloten dat staten dat zelf mogen beslissen en Republikeinen in die staten hebben er geen misverstand over laten bestaan dat ze zo strikt mogelijke regels zullen instellen. In de meest extreme gevallen gaat het om het geven van rechten aan de foetus op het moment van conceptie. 

Het directe gevolg is dat vrouwen van Amerika een recht wordt ontnomen. Het is treffend dat dit gebeurt in een week waarin de wapenlobby zich nieuwe rechten verworf, maar dat terzijde. In de uitspraak laat justice Thomas, de meest conservatieve scherpslijper, er ook geen misverstand over bestaan dat wat hem betreft ook de gelijkstelling van homohuwelijken en, stel u voor, het recht op het vrij kunnen aanschaffen van voorbehoedsmiddelen ter discussie staan. 

Het praktische gevolg is dat er veel ongewenste kinderen geboren zullen worden. De vrouwen die het meest een beroep doen op abortus zijn arme vrouwen in zuidelijke staten, vaker niet dan goed voorgelicht over seks en voorbehoedsmiddelen, meer dan gemiddeld zwarte Amerikanen of met een etnische achtergrond. De redenen voor hun gebruik van abortus zijn vooral armoede, al te veel kinderen of andere redenen waarom ze niet een kind willen. Ik vind dat niet zo interessant, iedere vrouw zou dat zelf moeten beslissen. En je zou willen dat het recht van kinderen om gewenst te zijn net zo sterk gewaarborgd zou zijn als dat van een foetus van twee weken.

De regelgeving op staatsniveau gaat allerlei problemen opleveren, zoals de zesweken regeling in Texas al heeft laten zien (er zijn staten die nog extremere vormen van verbod aan houden). Wanneer ga je vervolgd worden voor schade toebrengen aan een foetus van een paar weken? Er zal een stroom van abortustoeristen op gang komen, vergelijkbaar met Ierse meisjes die lange tijd naar Engeland moesten omdat de katholieke dictatuur van hun land abortus niet toeliet. Maar dat soort van toerisme werkt prima voor een middenklasse vrouw, niet voor een meisje in de achterlijke gebieden van dit derde wereldland. Krijgen we regels die chauffeurs van auto’s richting abortuskliniek strafbaar maken?

Er zal veel geach en geweed worden, en terecht, want het verlies van een grondrecht is schandelijk, maar het blijft een feit dat het de Amerikaanse kiezer is die dit toestaat. Het zijn deze staten die abortus verbieden, het is dit supreme court dat door lui als Mitch McConnell is gestolen, het is dit congres met obstructiemacht van Republikeinen dat een landelijke regeling voor abortus onmogelijk maakt. Het zijn de kiezers die van Amerika een dom land maken, met domme regels. Niet omdat ze dat willen – de overgrote meerderheid wil gereguleerde en veilige abortus, wapenwetgeving en betere gezondheidszorg – maar omdat ze te lui, te dom of te weinig geïnteresseerd zijn om het in hun stem te laten doorklinken.

Amerika, sorry to say, krijgt wat het zichzelf verschaft. Zie ook mijn eerdere artikel: geef het Supreme Court niet de schuld. Niet wat het verdient, want de mensen die lijden onder de terreur van conservatieve zeloten, verdienen beter. Als zij allemaal kwamen stemmen en nadachten dan konden ze het land veranderen. Anders doet het Supreme Court dat voor hen.

De hoorzittingen over de staatsgreep op 6 januari 2021 hebben meer opgeleverd dan menigeen, inclusief ikzelf, had verwacht. Misschien zelfs voldoende om aan te tonen dat Trump wist wat hij deed en wist dat het illegaal was. Never mind de supporting cast van idioten, dronkaards en juridische warhoofden met ambitie. Het was een staatsgreep en dat is niet alleen door commissielid Liz Cheney uitgesproken, maar ook afdoende aangetoond. Een paar van de plegers wisten het zo goed dat ze al hengelden naar een gratieverklaring door hun baas – die hij, loyaal als altijd, niet gaf.

De zittingen laten ook zien hoe diep de rot zit in de Amerikaanse democratie. Maar erger dan dat is dat ondanks overtuigend bewijsmateriaal dat de psycho de kluit heeft belazerd en de Big Lie precies dat is, veel Amerikanen weigeren naar de feiten te kijken. Een flink deel van de Republikeinse kiezers gelooft dat Biden illegaal president is (en de Texaanse Republikeinse Partij heeft dat zelfs tot geloofsartikel verklaard) en te vrezen valt dat niets hen van dat idee af kan brengen.

Zo gezien blijft het crimineel nalatig dat de Republikeinen op 19 januari 2021 de kans misten om deze gevaarlijke man te impeachen en zo voorgoed van hem af te zijn. Crimineel nalatig voor de Amerikaanse democratie, niet voor de partij zelf want ze lijkt nog steeds gewoon op weg om in november de macht in het Congres te veroveren. McConnell en zijn laffe partijgenoten kunnen zichzelf feliciteren: ze hebben Trump overleefd. Democratie, dat is een ander verhaal.

Er is maar één mooie ontwikkeling in dit theater van onthullingen van dingen die we al wisten maar die nu ondersteund worden met extra bewijsmateriaal (nou ja, afgezien van het simpele feit dat de commissie, inclusief de enige twee eerlijke Republikeinen in het Huis, gewoon zijn werk deed) en dat is dat de ruggegraatloze leider van de Republikeinen in het Huis, Kevin McCarthy nu kritiek krijgt op zijn besluit om de commissie te boycotten.

U herinnert zich misschien een eerdere onthulling dat McCarthy op de avond van 6 januari tegen collega’s zei dat Trump moest worden afgezet. Nog geen week later had hij besloten dat het meer zou opleveren om de Trumpies naar de mond te praten. Hij slikte zijn uitspraken fluks in en haastte zich naar het kasteel in Florida om de staatsgreeppleger de voeten te kussen. Hij wil Speaker worden en geen norm of waarde kan hem tegenhouden. 

De kritiek die hij nu krijgt uit eigen kring is dat de commissie zijn werk beter doet en gematigder en geloofwaardiger is dan werd verwacht. McCarthy’s besluit om vast te houden aan twee door Speaker Pelosi geweigerde Republikeinen (geweigerd omdat ze als mede staatsgreepplegers mogelijk getuige zouden kunnen worden)  en vervolgens alle medewerking te wijten, blijkt nu een strategische miskleun. Door het optreden van Liz Cheney en Adam Kinzinger, twee integere Republikeinen (waar zie je die twee woorden nog samen?) heeft de commissie meer geloofwaardigheid dan wanneer alleen Democraten het zware werk deden. Maar daardoor is de commissie ook zakelijker geweest dan werd gevreesd.

Stel dat die staatsgreperige Republikeinen, onder wie de Trump apologeet Jim Jordan, wel aan boord genomen zouden zijn, dan zouden ze de boel in de war hebben kunnen schoppen door obstructie, theater en andere manieren om de geloofwaardigheid van de commissie onderuit te halen. Jordan claimt dat hij dan ook scherpere vragen aan de getuigen had kunnen stellen. Ik betwijfel dat maar twijfel niet aan zijn vaardigheid om mensen te schofferen, getuigen af te rossen en andere dingen die McCarthy geplezierd zouden hebben. Anderen realiseren zich nu dat ze omdat ze geen mensen binnen de commissie hebben, steeds verrast worden door de nieuwe onthullingen. Ze hebben maar één standaard reactie: kijk naar de benzineprijzen. 

Zelfs de staastgreepleger zelf ergerde zich aan het gebrek aan reactie op de onthullingen. Deze man, loyaal enkel aan zijn eigen ego, verbaasde het dat niemand zijn nek uitstak voor hem. Trump zelf vestigde de aandacht op de commissie door in een van zijn theatervoorstellingen te ratelen over hun onbetrouwbaarheid. Dank! Fox negeerde de commissie. Trump gaf er extra kracht aan.

Nu de commissie zijn werk voorbeeldig doet en al twee weken alle aandacht is gericht op de perfiditeit van Trump maar ook, daardoor, op de stand van de huidige Republikeinse Partij, hebben McCarthy’s collega’s spijt van zijn beslissing de commissie te boycotten. En inderdaad, achteraf lijkt het een weldaad dat deze man zijn zin kreeg. Met Jordan en andere rauwdouwers en leugenaars aan boord zouden we een ander spektakel gezien hebben. Alle pogingen om de commissie in de hoek van wantrouwen te duwen zijn nu mislukt. 

Dat wil niet zeggen dat niet een groot deel van Republikeinse kiezers overtuigd is geraakt dat Trump een pathologisch leugenaar is. Dat viel ook niet verwachten. De leugen is er al te diep ingeslepen. Maar het is enigszins geruststellend, in een omgeving van niets dan verontrustende ontwikkelingen, dat het democratische proces van controle van de uitvoerende macht werkt.

Of het juridische systeem ook voldoende werkt om de staatsgreeppleger voor de rechter te krijgen is een ander probleem. Een dergelijk proces zou het land verder verdelen (anderzijds: kan dat?) en misschien onvoldoende juridisch bewijs opleveren voor veroordeling. Wat mij betreft is de uitspraak van de commissie voldoende, laat dat proces maar zitten.

Het zou weldadig zijn, om vele redenen maar vooral om zelfreiniging van het systeem, als Kevin McCarthy, die er in slaagt om Ted Cruz te evenaren in gebrek aan moraliteit en ongebreidelde ambitie (en dat is een hele prestatie), door deze ontwikkeling onder vuur blijft liggen en, wie weet, geen Speaker kan worden. Niet dat zijn opvolgers veel beter zijn. Elise Stefanik stond klaar toen McCarthy Liz Cheney uit de partij gooide om haar rol over nemen, ondanks eerdere uitspraken en zonder enige loyaliteit. Nog beter zou het zijn als de Repulikeinen in november verloren en Pelosi met pensioen kan met nog een overwinning. Dat is te veel gevraagd.

Er is geen reden om optimistisch te zijn over de uitslag in november. Maar het verhaal dat het een bloedbad wordt voor de Democraten is nu zo ver ingedaald en ingeslepen, dat ik een verrassing her en der niet uitsluit. Hope springs eternal.

Mijn goede vriend Maarten verkondigt al jaren dat de Republikeinen gek zijn geworden. Ik verzette me altijd tegen die observatie, vooral omdat het miskende dat leidende Republikeinen een uitzonderlijk succesvolle strategie voerden om macht te krijgen en te behouden, en die macht te gebruiken om de belangen die hen steunden te geven wat ze wilden. Dat wil zeggen: zo min mogelijk regulering, noch van arbeidsplaatsen noch van milieu, zo laag mogelijke belastingen voor de rijken, rechters in het Supreme Court om het zakenleven te bevoordelen (want dat is wat ze meestal doen, als wij ons druk maken over abortus en wapens). Het simpelste bewijs is de verkiezing van de psycho die slechts twee dingen in zijn losers termijn tot stand bracht: jawel, lagere belastingen en het voordragen en met hulp van McConnell laten benoemen van conservatieve rechters. Er is niets geks aan.

Maar ik moet toegeven dat ‘gekte’ in het geval van Texas misschien beter werkt als verklaring. Volgens de NYT heeft de Texaanse Republikeinse Partij op haar conventie een fijn radicaal programma opgesteld dat laat zien dat ze inderdaad gek geworden zijn. Of, gegeven de capaciteit van Republikeinen om zich te voegen naar de leugens van Trump, misschien zijn ze normaler dan we zouden mogen hopen. Het gaat echter verder dan macht verwerven, hier wordt een programma opgesteld van binnenlandse politieke terreur. Ook een bekend verschijnsel: anti-overheidsactivisten die via de overheid hun moraal willen opleggen – om niet te spreken over hun waarheid.

Ga maar na. Deze Republikeinen hebben nu officieel in hun programma vastgelegd dat Joe Biden niet legitiem de president van de VS is. Ze veegden hun conservatieve senator Corbyn de mantel uit omdat hij in de Senaat met Democraten praatte over minimale wapenbeheersing. En voor de goede orde voegden ze er aan toe dat homoseksualiteit ‘een abnormale keuze van levensstijl’ is. Studenten moeten voortaan onderwezen worden in de ‘rechten van het ongeboren kind’. U herinnert zich dat de Texaanse anti abortuswet, in strijd met het geldend recht, abortus verbiedt na zes weken zwangerschap (klik hier voor wat er gebeurt als deze wrede mannen hun zin hebben gekregen). Transgender als identiteit bestaat niet. Oh ja, en het zou ook fijn zijn als de Burgerrechten wet van 1965 werd ingetrokken.

Dit is hetzelfde Texas dat regelmatig overstroomt als er een orkaan langskomt, dat vorige winter in de kou kwam te zitten (met een paar honderd doden en Ted Cruz op vakantie naar Mexico) omdat zogenaamde marktwerking de elektriciteitsleverantie de nek om had gedraaid. Een staat die voorop loopt in armoede, slecht onderwijs en, niet te vergeten, waar iedereen, gek of niet, met een verborgen wapen mag rondlopen.

Ik zou mogen hopen dat de Texaanse kiezer niet zo gek is als deze Republikeinse Partij. Maar dat is veelgevraagd in een staat die Ted Cruz als senator heeft en Greg Abott als gouverneur. Het valt te voorzien dat de Republikeinen in november weer zullen domineren (al zal Beto O’Rourke proberen Abott te wippen) en dan wordt dit programma het programma van de mensen die de staat leiden. 

De Republikeinen legden ook formeel vast dat Texas het recht heeft om zich af te scheiden van de VS en wil dat het Congres van de staat dat nog eens bevestigt. Lincoln had het een en ander te zeggen over de vraag of staten zich konden afscheiden. Maar laat ik deze Republikeinen krediet geven: misschien hebben ze daar een goed punt. De Lone Star State weer alone. En good riddance.

De commissie die Trumps staatsgreep onderzoekt, blijft interessante gedetailleerde weergaves op tafel leggen van de ontwikkelingen na 4 november 2020. De dronken Giulliani die Trumps oor kreeg en het ‘normal team’ zoals Republikeinse campagne operator Bill Stepien zichzelf noemde. Het outchecken van Kushner en Ivanka. En vandaag in de Washington Post het uitgebreide verhaal van hoe een mid level mannetje in het ministerie van Justitie, Jeffrey Clark, Trump aanbood om de juridische staatsgreep te leiden.

Eerst even vaststellen dat een flink aantal van de mensen die nu zichzelf als kritisch en Trump waarschuwend afficheren, in de maanden na de verkiezing muisstil waren. Bill Barr, waarschijnlijk de slechtste minister van Justitie ooit, maakte goede sier met zijn verhaal dat hij Trumps verkiezingsfantatieën ronduit bullshit had genoemd. Hij vertrok in december, met achterlating van een brief waarin hij Trump de hemel in prees. Dit jaar publiceerde hij een boek met kritiek op de president, maar tegelijk liet hij weten dat als de psycho in 2024 presidentskandidaat zou zijn, hij op hem zou stemmen. Een ware held, die Barr!

Bill Stepien, die van het normale team, is inmiddels als gun for hire, campagne adviseur, weer gewoon aan het werk voor kandidaten die Trumps verkiezingsleugens propageren. Hij is onder meer de campagne adviseur van de tegenstander van Liz Cheney, een van de weinige Republikeinen die nog een geweten lijkt te hebben, Deze held helpt dus in de Republikeinse voorverkiezingen in Wyoming om iemand die campagne voert op basis van de Trumpleugens om Cheney te torpederen. Schoonzoon Kushner hield heldhaftig zijn mond en bouwde zijn contacten met Saoedische moordenaars uit om grof geld te verdienen. Ivanka, in de video optredend als een steriele modepop, had inderdaad, zoals haar vader het zei, ‘checked out’.

Geen helden in dat verhaal en dan hebben we het nog niet over Mitch McConnell en de ultieme slijmbal Kevin McCarthy die de Republikeinse congrespartij aanvoeren. Of de 140 Republikeinse afgevaardigden die op 6 januari tegen de verkiezingsuitslag stemden. Het vervelende is dat er geen helden nodig zijn om de Republikeinen in november weer meerderheden te geven. Het rapport van de commissie zal waarschijnlijk niet leiden tot een afrekening.

Even terug naar de poging tot juridische staatsgreep op 3 januari 2021. Een acting head van de civil division, Jeffrey Clark, gespecialiseerd in milieurecht, schreef een memo voor Trump hoe het ministerie van Jusititie de verkiezingsuitslagen kon delegitimeren en de staten ‘alternatieve kiesmannen’ kon laten sturen. Het enige dat Trump hoefde te doen was acting minister van Justitie Rosen (die acting werd toen Barr vertrok) en de rest van het team dat deze kant niet op wilde wegsturen door Clark minister te maken.

Het verhaal van de ontmoeting in het Witte Huis is onthullend en beangstigend. Clark ging minstens twee maal naar Trump, op eigen houtje, zonder toestemming van of informatie aan zijn baas, Rosen. Gewaarschuwd na de eerste keer zei Clark dat het niet weer zou gebeuren en vervolgens ging hij weer naar Trump. Tijdens de sessie met de hele top van het ministerie (daar moest die top op staan, Trump had er niet om gevraagd) dreigden ze met zijn allen te zullen aftreden als Clark formeel hun baas werd. Het leek op een gekwadrateerde versie van de Saturday Night Massacre in oktober 1973, toen Richard Nixon, de vorige crimineel in het Witte Huis, eiste dat de speciale Watergate aanklager door de minister zou worden ontslagen. De minister en zijn directe assistent ministers weigerden, Nixon ontsloeg hen en de vierde man, Robert Bork, was wel bereid de aanklager te ontslaan (Bork werd later Supreme Court kandidaat van Reagan en door de Senaat daarvoor afgewezen).

De massacre kwam er niet omdat Trump, die blijkbaar heel goed in staat was de consequenties van zijn daden in te zien, zich realiseerde dat het tot enorm gedoe zou leiden en niet tot het gewenste resultaat, namelijk dat vicepresident Pence zou weigeren om te ratificeren. Er is al ruim gespeculeerd of de commissie kan bewijzen dat Trump bewust richting staatsgreep ging, of dat hij, zoals Barr in een voor de psycho behulpzaam terzijde opmerkte, inderdaad geloofde in wat hij zichzelf had wijsgemaakt. Hier lijkt hij zich volledig bewust van wat er gebeurde.

Het verhaal is beklemmend, bijna net zo angstwekkend als de staatsgreep zelf. Hoe dicht kwam Amerika bij het einde van het democratisch proces. Hoe schaamteloos immoreel was en is Donald Trump, hoe opportunistisch de mensen om hem heen en hoe dankbaar moeten we zijn voor die vertegenwoordigers van de deep state, in dit geval nota bene door Trump benoemde bureaucraten op justitie, die beroepseer en zorg voor het land de doorslag deden geven bij hun beslissingen. Het is een interessant onderwerp, de noodzaak en tegelijk het probleem, van deep state, van niet politieke institutionele krachten met een diep geheugen en ervaring, om een grote organisatie, die van de VS als staat, te laten functioneren. Ik kom er nog op terug in een later stadium.

De vraag blijft of de commissie in staat zal zijn de enorme aantallen Republikeinen die Trumps leugens nu als waarheid omarmen ervan te overtuigen dat ze zichzelf voor de gek houden. Dat geven mensen niet graag toe. De commissie doet werk dat noodzakelijk is in een constitutineel systeem. Of de kiezers die grondwet willen behouden is uiteindelijk weer aan hen zelf. Ik ben sceptisch.

Die Clark vind ik fascinerend. De foto laat een kalende vijftiger zien, met dikke brilleglazen, en een uitstraling van niets. Het baasje was jurist geweest in dienst van een groot kantoor, waar hij milieurecht beheerde – het helpen van bedrijven om de regels te ontduiken, ontgetwijfeld. Hij werd in 2018 onderminister voor milieu recht en in 2019 toen er ontslagen waren gevallen, hoofd van de civil division.

Misschien had Clark niets te doen toen hij de door de Washington Post gemelde memo’s opstelde en zichzelf presenteerde als iemand die potentieel Trumps deus ex machina kon zijn. Wat bezielt zo’n man? Geen geweldig licht maar ook niet dom, Harvard en Georgetown. Frustatie omdat hij geen kans had hogerop te komen in het ministerie? De wens om een historische rol te spelen? Ware Trumpliefde? Een diep gevoel zoals dat alleen een supernarcist als Trump kan oproepen (nog een ongeëploreerd terrein: hoe kan iemand die zo disloyaal is zoveel mensen achter zich aankrijgen)? Of gewoon, een staatsgreep pleger?

Menigeen vraagt zich dan ook af of Clark niet door anderen werd aangestuurd. Ik zie nu al uit naar een stuk in de New Yorker dat het leven van deze zielige man blootlegt.

Binnen een paar dagen zal het Amerikaanse Supreme Court beslissen over de vraag of het recht van de vrouw om te beslissen over abortus geldt voor heel Amerika of dat individuele staten het aan banden kunnen leggen. Een gelekte notitie doet vermoeden dat het Hof ervoor zal kiezen de staten daarin vrij te laten wat in de praktijk flinke beperkingen oplevert. En dat terwijl meer dan zestig procent van de Amerikanen vindt dat abortus legaal moet zijn onder vrijwel alle omstandigheden.

Die discrepantie geeft opnieuw aan dat in het Amerikaanse politieke systeem veel macht toekomt aan negen benoemde rechters. Bij alle kritiek daarop is het goed om in het oog te houden dat die macht niet vanzelf spreekt. Het Congres kan immers wetgeving aannemen die op federaal niveau zaken regelt, zoals een recht op abortus en serieuze wapenwetgeving. Als de kiezers iets anders willen dan moeten ze anders kiezen, dan moeten ze andere politici in het Congres en in hun staatscongressen zetten.

Over het abortusdebat kunnen we kort zijn: het is geen debat. Er zijn enkel absolute stellingnames: je bent tegen abortus of je bent voor het recht om dat zelf te beslissen (door tegenstanders ‘voor abortus’ genoemd – niemand is ‘voor’ abortus). Het probleem is ook niet abortus, het probleem is het Amerikaanse politieke systeem. Dat systeem maakt het moeilijk om een compromisoplossing te vinden die vrijwel overal in de westerse wereld lijkt te werken.

Daarbij spelen drie factoren een rol. De eerste is dat staten het recht hebben om eigen regelgeving te maken op terreinen waar het Congres dat niet zelf doet. De tweede is dat het Congres door extreme polarisatie niet in staat is om een federale regeling te maken. De derde dat het Supreme Court als er gen federale wetgeving is, beslist of regels die een staat in overeenstemming zijn met de grondwet.

Voor abortus geldt dat het Congres niet kan beslissen en dus doet het Supreme Court dat binnenkort als het beslist of een beperkende regeling in Mississippi is toegestaan. Als het dat doet, dan moet het Hof haar eigen precedent verwerpen, het beroemde Roe v. Wade arrest uit 1973. Daarin stelde het Supreme Court dat de vrouw dat recht heeft zelf over abortus te beslissen tot de foetus zelfstandig buiten de baarmoeder kan leven.

Cruciaal is dat het Supreme Court dat recht onderbracht in een ‘right to privacy’ van de Amerikaanse burger. Dat zou voortvloeien uit het 14e Amendement op grondwet dat onder meer stelt: ‘geen staat zal een wet aannemen of uitvoeren die de privileges of vrijstellingen van burgers van de Verenigde Staten zal beperken’. Recht op privacy was een creatieve inlezing van dit amendement, zoals rechters in het Tweede Amendement ook inlazen dat je een absoluut individueel recht het op wapenbezit.

Je zou kunnen zeggen dat het aanstaande arrest helemaal niet gaat over abortus maar over een volgens de conservatieve meerderheid in het Supreme Court onterechte uitbreiding van burgerrechten. En als dat de juridische redenering is, dan kunnen ook de rechters geen millimeter toegeven: je hebt het recht of je hebt niet. Maar heb je het niet dan kunnen staten in principe ook voorbehoedsmiddelen en het homohuwelijk verbieden die op het recht op privacy zijn gebaseerd. De superconservatieve rechter Samuel Alito die de gelekte abortusnotitie heeft opgesteld wuifde dat wel weg, maar als abortus sneuvelt dan is er geen reden waarom die andere verworvenheden ook niet onderuit kunnen gaan.

De buitenstaander zou zeggen: regel abortus landelijk en doe het als een groot compromis. Helaas leidt het tweepartijensysteem echter tot extreme polarisatie op onderwerpen die zich lenen om partijpolitiek uit te buiten, de zogenoemde cultural issues, abortus, schoolgebed, wapens, sekse en geloof. Het geeft absolutisten op de vleugels, zowel links als rechts, meer macht dan ze verdienen en het betekent in het geval van abortus dat een compromis onmogelijk is. Omdat in de Senaat nog steeds de filibusterregel geldt dat je zestig van de honderd senatoren nodig hebt om debat af te kappen en tot stemming over te gaan kan een gedisciplineerde partij in dit systeem alles blokkeren. Zo krijgt het Supreme Court zijn macht.

Het vreemde is dat de regeling van de staat Mississippi die Roe nu waarschijnlijk zal torpederen een goed wetgevend compromis zou zijn. Mississippi zou een maximale termijn voor abortus hanteren van vijftien weken. Iedereen is het erover eens dat een foetus dan nog niet leefbaar is buiten de baarmoeder. De recht-op-abortus beweging betoogde echter meteen dat elke aantasting van Roe onacceptabel is en dus deze wet ook. Curieus genoeg is dit het NRA-argument over wapens: geef ook maar een centimeter toe en alles gaat schuiven. Nee, tegen elk compromis.

Als Roe valt dan zullen veel door Republikeinen geleide staten onmiddellijk anti-abortuswetgeving invoeren, van een absoluut verbod onder alle omstandigheden zoals in Oklahoma, tot een zesweken grens zoals Texas die hanteert – als veel vrouwen zich niet eens realiseren dat ze zwanger zijn. De absolutisten kunnen nog verder gaan en morning after pillen verbieden. Zij willen ‘personhood’ claimen voor de foetus de dag na conceptie.

Er zal de komende weken veel gepraat worden over abortus en de terugkeer naar een mogelijk illegale en in elk geval ongelijke abortuspraktijk in de Verenigde Staten. Ook de macht van het Supreme Court zal belicht worden, toegejuicht of juist bekritiseerd. Maar als de hoogste rechters met beslissingen ingaan tegen wat de meerderheid van de Amerikanen wenst (er komt ook een beslissing aan over het dragen van verborgen wapens) dan kan het Hof dat alleen maar doen omdat het Congres geen actie onderneemt.

En zo komt het uiteindelijk terecht bij de simpele vaststelling dat als de Amerikaanse kiezer zijn politici niet afrekent op wat ze massaal wensen, ze krijgen wat een actieve minderheid hen oplegt. Of het nu gaat om wapens, om abortus of homohuwelijk: kiezers krijgen waar ze voor stemmen of in elk geval niet tegen stemmen. Niet het Supreme Court maar de kiezer is het probleem.

De commissie die de aanval op het Capitool op 6 januari 2020 heeft onderzocht windt er gelukkig geen doekjes om. Dit was een staatsgreep. Dit was een zittende president, Donald Trump, die al vroeg in 2020 het grondwerk verrichtte door de verkiezingen verdacht te maken, die het verhaal opbouwde naar de verkiezingsavond toen hij ronduit stelde de verkiezingen te hebben gewonnen ook al waren de uitslagen nog lang niet definitief. In de weken daarna ging hij door met het verspreiden van de verkiezingsleugen, ook al was hem uitdrukkelijk verzekerd, onder meer door de minister van Justitie Barr, dat er geen sprake was van fraude. En dat liep uit op een poging om de certificatie van de uitslag van democratische verkiezingen te dwarsbomen. Dat deze man zijn vicepresident een lynching toewenste, is dan enkel nog een saillant detail.

Voor wie het allemaal heeft gevolgd was de conclusie dat hier sprake was van een staatsgreep geen nieuws. We wisten het op 7 januari al. Het had moeten leiden tot een impeachment van deze fluim van een president maar zijn eigen partij durfde het niet aan en zou in de maanden daarna steeds onderdaniger worden aan de man die nooit erkende dat hij de verkiezingen had verloren – ook al wist hij verdraaid goed dat dit het geval was. Hopelijk krijgen we alles voorgeschoteld wat er op de achtergrond gebeurde: de assistenten die bleven, de idiote hulptroepen in de vorm van Giuliani, Stone en andere zeloten, de gewetenloze juristen, de banden met radicaal rechts en de mate waarin zij de staatsgreep mee voorbereid hadden.

Liz Cheney, de Republikeinse afgevaardigde van onverdacht conservatieve huize, legde de zaak Trump fenomenaal uit. Ze legde de feiten op tafel, wat we konden verwachten, wat het betekende en hield haar laffe collega’s voor dat Trump ooit verdwenen zal zijn maar dat zij voor eeuwig in hun hemd zouden staan. Cheney is zo’n politica die je het presidentschap zou toevertrouwen, ook als je het op inhoudelijke gronden totaal met haar oneens bent. Iemand van de oude stempel, het soort van integere lieden die in Washington met een lampje te vinden zijn.

Ik heb niet de hele vertoning gezien, maar van wat ik erover las lijkt de commissie superb werk te hebben gedaan in het vastleggen en presenteren van getuigenissen. We hadden al gehoord dat Jared Kushner, de schoonzoon, meteen na 4 november afstand had genomen van de leugenaar. Nou ja, hij ging op zoek naar een ander huis en investeringsmogelijkheden bij moorddadige arabieren. Je hoorde hem niet, al zou de ontslagname van Kushner krachtig tegengif geweest zijn tegen Trump. Idem Ivanka, die accepteerde wat Barr zei: geen fraude. Je hoorde haar verder niet.

De commissie maakt duidelijk dat iedereen die bij zijn verstand was, wist dat Trump had verloren. Dat Trump niet anders dan kón weten dat dit zo was. Dat is belangrijk, niet alleen omdat het bewijst dat hij opzettelijk en bij volle bewustzijn de staatsgreep pleegde, maar ook omdat het laat zien dat zijn Big Lie die nu door een groot deel van de Republikeinse kiezers wordt gedeeld, altijd precies dat was, een leugen om te voorkomen dat hij zijn verlies moest nemen. De mottige groep acolieten die om wat voor reden dan ook voordeel zagen in het blijven pushen van Trump zal de komende weken nog wel aan de orde komen. 

Cheney werkt voor de geschiedenisboeken. A profile of courage, zoals het boek heette dat JFK eind jaren vijftig schreef over politici die durfden te staan voor hun principes. Hoe het voor haar ook afloopt, ze heeft al een plek verdiend in dat pantheon.

De commissie werkt aan de toekomst, aan de vraag of de Amerikaanse democratie Donald Trump en zijn zielloze partijgenoten kan overleven. Het blijft, zoals de voorzitter terecht vaststelde, een heikele zaak. Amerika balanceert op het randje en het zou me verbazen als zelfs overweldigend bewijs voor de doortraptheid van de staatsgreep en de vaststelling dat de Big Lie een leugen was met een doelstelling de Republikeinen zou verleiden om toe te geven dat ze zich hebben laten meeslepen door de psycho. Lui als Mitch McConnell en Kevin McCarthy weten dat natuurlijk allang maar hun zucht naar macht is groter dan hun gewetensnood. Nou ja, bij wijze van spreken. Als je geen geweten hebt, kun je ook geen nood hebben.

Gepubliceerd in de Standaard, 18 januari 2021: De Grote Leugen zal Trumps erfenis zijn

Gaat de commissie iets veranderen in de perceptie van de gemiddelde Amerikaan? Die heeft zich, zo hoor je, allang een mening gevormd over 6 januari en die ligt vrijwel vast. Ik denk dat dit inderdaad het geval is maar het moet hen zo moeilijk mogelijk gemaakt worden om hun cognitieve dissonantie – hun afkeer van de feiten – vol te houden. 

Zoals ik eerder heb betoogd was Trumps greep al wat aan het verslappen en was er toch al geen kans dat hij in 2024 kandidaat zou zijn. Ik vermoed dat hij op een glijbaan richting vuilnisbak zit. Let maar op. Straks zeggen de Republikeinen: laten we vooruit kijken, Trump was nooit onze man, kijk naar inflatie, abortus, god weet wat als het maar anti-Biden is. En verdomd, ze zullen er verkiezingen mee winnen. Niemand hoeft meer naar het paleis in Florida te trekken om de voeten van de psycho te kussen. Niets gebeurd. Nu hebben we de macht, we gaan gewoon door.

Daarom: het is goed en nodig dat deze commissie voor november de feiten op tafel legt en conclusies trekt, voordat de staatsgreep van een zittend president – de meest ernstige misdaad tegen het systeem in de Amerikaanse geschiedenis – onder de mat wordt geschoven als een ongelukkig incident dat we maar snel achter ons moeten laten. De geschiedenis sinds 6 januari heeft geleerd dat de vijanden van de democratie in het hart van het Amerikaanse systeem zitten. Voordat ze in januari 2023 het Congres weer in handen krijgen en elk onderzoek, elke conclusie de nek om zullen draaien, moet dat duidelijk worden gemaakt.

Voor wie het wil zien, dat blijfthet geval. De miljoenen Amerikanen die zich hebben laten bedotten zullen niet gemakkelijk toegeven dat ze fout zaten. De politici die hen uitmolken zullen met een glimlach de macht in hun zak steken. Amerika is nog lang niet veilig.

Ondertussen verwacht ik dat Liz Cheney niet alleen haar zetel in Wyoming zal behouden – als een spuug in het gezicht van McCarthy en Stefanik. Ze zou ook een prima presidentskandidaat zijn.

Ongehoord Nederland. 

Blijkt platform van radicaal rechts gewauwel zonder enig tegenwerk. Door ons gefinancierd.

Verrassing! Wie had dat kunnen denken?

Ik kan alleen maar herhalen: dumpen dat publieke omroepsysteem – al moet ik erkennen dat het goed past bij ons domme land.

Na de voorverkiezingsrondes in april en mei lijkt de invloed van Trump wat af te nemen. Zijn boodschap raakt ook uitgesleten en zijn narcistische obsessies niet hetzelfde als waar de gemiddelde Amerikaan mee bezig is. Het is goed mogelijk dat de Republikeinen zich los kunnen maken van greep waarin ze zichzelf hebben gestort, zeker als ze in november meerderheden in het congres kunnen veroveren. Maar door zich zo te binden aan de staatsgreep pleger, heeft de partij laten zien dat ze democratie en beschaafde politiek niet hoog in het vaandel heeft. Opluchting straks als Trump wegvalt, maar de schade is al aangericht.

Vorige maand verloren twee door Trump gesteunde kandidaten de Republikeinse voorverkiezingen in Georgia. Gouverneur Kemp en secretary of state Raffenberger, die beide hadden geweigerd om mee te gaan in Trumps staatsgreep (de president belde Raffenberger met de opdracht: ‘vind die 11.780 stemmen’), wonnen van door Trump gesteunde kandidaten. Dat had met de kandidaten te maken. Vooral de tegenstander van Kemp, David Perdue, een loser als er ooit een was – hij verloor in januari 2021 de run off van de Senaatsverkiezingen en liet zich toen door Trump opnaaien om het tegen Kemp op te nemen – was van het allerbelabberste soort. Maar er was zelfs onder de Republikeinse stemmers een onwil om mee te gaan in het Trump spektakel.

In Pennsylvania vochten twee Trumpistaanse Republikeinen voor de nominatie voor de open senaatszetel van die staat. David McCormick, een zichzelf financierende rijkaard, verloor op het nippertje van Dr. Oz, een mediapersoonlijkheid van het soort dat Trump aanspreekt. Beide heren gingen mee in de Trump leugens, beide kwamen naar de potentaat in Florida om zijn voeten te kussen. Trump steunde Oz en toen die moest wachten op de uitslag omdat die te onduidelijk was, raadde hij Oz aan om gewoon maar de overwinning uit te roepen. Oz was verstandig genoeg om niet naar dat advies te luisteren en won een paar dagen later. Het was echter weer een spektakel van jewelste dat de Republikeinen niet per se met de sterkste kandidaat achterlaat  – Oz heeft twee nationaliteiten, hij is ook Turks, en zijn Trump liefde kon de kiezer in het midden wel eens afschrikken.

Voor de gouverneursverkiezingen in Pennsylvania (gouverneurs zijn belangrijk in 2024 om te voorkomen dat de Republikeinen het stemmen moeilijk maken) won Doug Mastriano, een onguur type, dat met alle macht door Trump werd gesteund. Mastriano was erbij op 6 januari, bij de staatsgreeppoging van Trump, en heeft in het verleden (niet zo lang geleden) geschreven en geroepen dat democratie niet tot zijn prioriteiten behoort. Hij maakt een goede kans in november te verliezen van welke Democraat dan ook.

Trumps steun is dus geen garantie voor succes van een kandidaat, en als een Trump-kandidaat wint in voorverkiezingen is dat meestal goed voor de Democraten omdat die persoon ongeschikt is. 

Trump gaat verder met zijn bezigheidstherapie van ouwehoertoespraken geven. Hij was op de conventie van de moord- en wapenlobby, de NRA, en hij voert campagne in Wyoming tegen Liz Cheney. Cheney, een onversneden echte conservatief, had het lef om voor Trumps impeachment te stemmen na de staatsgreep en vindt dat Trump nooit ook maar in de buurt van het Witte Huis mag komen. Het is voldoende om Trumps eeuwige haat te verdienen en hij probeert Cheney, die door haar minder principiële partijgenoten van leidende functies werd ontheven (de immorele Elise Stefanik nam haar plaats in), van haar plek in het Congres te beroven. Wyoming heeft maar 1 afgevaardigde en die is zonder enige twijfel Republikeins. Het gaat dus om de voorverkiezingen. Daar voert Trump campagne tegen Cheney.

Het goede nieuws is dat de bijeenkomsten matig bezocht worden en dat het enthousiasme over Trumps act (want dat is het) lijkt af te nemen. Alweer die leugens, alweer een lijst van vijanden, alweer dat narcistisch geneuzel – zelfs de Trump fans lijken er wat genoeg van te krijgen. Zalen zijn halfvol, enthousiasme is voorgekookt of afwezig. De media zijn inmiddels verstandig genoeg om zijn tour niet meer te volgen – dat was een van de redenen dat hij in 2016 kon doorbreken.

En dan moeten de hoorzittingen van de 6 januari commissie nog beginnen. Wat inmiddels naar buiten is gekomen geeft aanleiding te vermoeden dat de zaak tegen Trump en zijn acolieten sterk is. Of het de Trumpies van mening zal doen veranderen is en blijft de vraag.

Want helaas is de Trump boodschap inmiddels diep in de Amerikaanse samenleving opgenomen. Zo’n dertig procent van de kiezers (en veel meer Republikeinse kiezers) denkt dat Trumps leugens waarheid zijn, dat de verkiezingen van 2020 zijn gestolen. Dat Trump had gewonnen. Het zijn mensen die niet openstaan voor informatie van het tegendeel en de Republikeinse Partij heeft geen moeite gedaan om de leugens te ontkrachten (zoals ze Trump ook zijn gang lieten gaan met zijn Birther nonsens vanaf 2010).

Als het goed nieuws is dat de kompasloze Republikeinen zich nu wat losser durven te maken van de psycho, dan is het het slechte nieuws dat ze dat pas nu doen. Ze hadden meteen na 6 januari de man kunnen dumpen, dat durfden ze niet. Ze hebben anderhalf jaar lang mee gebabbeld met Trumps leugens en zo meegeholpen om het vertrouwen van de burger in democratische processen te ondermijnen. Tussendoor blokkeerden ze alles wat Biden voorstelde (zoals ze dat ook bij Obama deden). Ze verdienen niet om zich los te kunnen maken van hun totale falen, van hun obstructie en, het ergste, van hun dedain voor democratische processen.

Het slechte nieuws is dat ze toch gewoon gaan winnen.

Zoals ik eerder heb uiteengezet denk ik dat het onwaarschijnlijk is dat Trump überhaupt kandidaat zal zijn in 2024. Dat betekent in de praktijk dat een andere Republikein, iemand die Trumps leugens heeft geaccepteerd en zijn stijl van politiek waardeert, een gerede kans heeft om in 2024 het presidentschap te winnen. Met alles in Republikeinse handen, presidentschap, congres en supreme court, ziet de toekomst van Amerika er somber uit. Daar is Trump niet meer voor nodig.