Frans Verhagen, Amerika kenner

Oud is hij zeker, maar gisteravond liet Biden na een rommelig begin zien dat hij nog steeds een politicus is die kan uitlokken en kan repliceren. Het mooiste vond ik de manier waarop hij de Republikeinen verweet dat ze Social Security en Medicare, de programma’s voor de bejaarden, wilden aantasten. De in house lellebel van de Republikeinen, Marjorie Taylor Greene, hapte en riep ‘leugenaar’. Biden was adept genoeg om ermee aan de haal te gaan en even later te concluderen dat het dus beslist was: unanimiteit achter die programma’s. Het was sluw en het werkte. Republikeinen zijn zo verblind dat ze er met beide poten intrapten.

Hetzelfde gold voor de nationale schuld. De vorige regering (hij noemde Trump nadrukkelijk niet) had meer tekorten veroorzaakt dan welke andere regering dan ook. En in die periode had het congres drie keer het schuldenplafond verhoogd. Laten we nu afspreken dat de VS nooit wegloopt voor zijn schulden, zei Biden.

Biden maakte ook goed gebruik van de economische cijfers. Lage werkloosheid, teruglopende inflatie en vooral het terugbrengen van banen naar Amerika door protectionistisch beleid, vooral op het terrein van high tech. De CHIPS act moet een hele industrietak die was afgedwaald naar China en andere lage lonen landen terugbrengen naar Amerika. Banen die Trump beloofde maar waar hij nooit moeite voor deed. Hij was genereus genoeg om de mensen voor hem, het congres, daarvoor krediet te geven. De kijker wist heel goed dat geen Republikein ervoor gestemd had.

Het infrastructuurprogramma waar Trump vier jaar lang tegenaan zat te hikken, nu werkelijkheid en opnieuw een bron van banen (je kunt je zelfs afvragen of er genoeg mensen zijn om die 1.200 miljard uit te geven). Steun aan Oekraïne, ook zo’n onderwerp waar de Republikeinen verdeeld zijn, kreeg applaus. De oproep om assault wapens te verbieden gaat niets opleveren en het eerbetoon aan de ouders van Tyre Nichols, de door de politie vermoorde man in Memphis, was formeel en zal weinig veranderen.

Biden riep ook op om de belastingen voor de rijken te verhogen. Dat is de beste manier om overheidstekorten te dekken, mede ontstaan door de belastingverlagingen voor de rijken en ondernemingen die Trump doorvoerde. Geen schijn van kans dat deze Republikeinen daar werk van maken, maar het is een punt dat een deel van de achterban van Trump – als ze niet totaal verblind zijn – moet onderkennen als van belang voor hun dagelijks leven.

De gewone man maakte zijn opwachting, de forgotten man van FDR. Ook vergeten door die slappe populist in de moerassen van Florida. Zoals een van de NYT commentatoren opmerkte, Biden maakte slim gebruik van de thema’s van Donald Trump om te laten zien dat die roeptoeter niets deed waar hij heel veel gedaan krijgt. Nou ja, de klimaatagenda is natuurlijk helemaal van de Democraten. 

Het was een effectieve duw naar de Republikeinen en een nuttige samenvatting van de Democratische agenda waarop in 2024 een presidentskandidaat campagne kan voeren. Uiteindelijk zal een dergelijke agenda beter werken dan de lege agenda van de Republikeinen en hun voorkeur om een cultuuroorlog te voeren.

Biden leek zich enorm te amuseren. Het is, zeg ik dan maar weer, een prachtige high note waarop de president met een welverdiend pensioen kan gaan.

Als u dacht dat ik de enige ben die graag wil dat Biden met pensioen gaat, er zijn er meer in Washington, en bij de Democraten. Deze advertentie stond vorige week in The Hill, een Washingtons politiek tijdschrift. 

The following full-page ad was published in The Hill newspaper on January 25, 2023.

Als service aan de mensen die de eerste twee drukken van mijn Geschiedenis van de Verenigde Staten gekocht hebben bied ik op de site nu het extra hoofdstuk aan in de derde druk, tot en met president Trump.  Klik hier.

Het wordt al gezellig druk in de race voor de Republikeinse nominatie in 2024. Het schijnt dat Nikki Haley, voormalig gouverneur van South Carolina en Trumps eerste ambassadeur bij de Verenigde Naties, op 15 februari gaat aankondigen. Mike Pompeo, wiens naam niet voor niets lijkt op pompeus, Trumps voormalige minister van Buitenlandse Zaken, loopt zich warm. Confessioneel kwezel Mike Pence heeft een boek uit en gebruikt zijn boektoer om tegelijk erfgenaam van Trump te zijn en afstand van hem te nemen.

Gouverneur Ron DeSantis van Florida heeft zijn cultuuroorlog nog een stukje opgevoerd door nu het onderwijs in publieke scholen verplichtingen op te leggen – een soort woke anti-woke actie. En natuurlijk is er Trump himself, die al voor de afgelopen verkiezingen zijn kandidatuur stelde.

En dat zijn nog maar de bekendste kandidaten. Op het gouverneursniveau zijn er Glenn Youngkin van Virginia, oud gouverneur van Maryland Larry Hogan en gouverneur Chris Sununu van New Hampshire. Ook in de running is senator Tim Scott van South Carolina, de enige zwarte kandidaat. Senatoren Rick Scott van Florida, Ted Cruz van Texas en Josh Hawley van Missouri concentreren zich, zeggen ze, op hun herverkiezingsstrijd als senator. Oh ja, en dan is er Liz Cheney, het geweten van de Republikeinen, die vooral in de running is om Trump de nek om te draaien.

Laten we voorop stellen dat het tamelijk bizar, of misschien wel typisch voor de huidige stand van zaken, is dat je überhaupt rekening moet houden met een serieuze kans op een Republikeinse president in 2025. De partij van Trump en van de verkiezingsleugenaars zou voor jaren in een hoekje moeten zitten om zich diep te schamen over het gebrek aan moraliteit en democratische oprechtheid. Maar zo werkt het helaas niet. Ze doen gewoon weer mee voor de hoofdprijs.

Dat er zoveel kandidaten zijn levert problemen op. Het eerst is dat de Republikeinen in veel staten een winner takes all-systeem hebben: je kunt de nominatie verkrijgen door veel staten te winnen met relatief lage percentages. Dat gebeurde in 2016 toen Trump kon winnen: de rest verdeelde de stemmen, hij kwam zelf nauwelijks boven de dertig procent uit. Overigens deed John McCain hetzelfde in 2008 toen hij op die manier de meer belovende Mitt Romney achter zich hield. Het kan in 2024 weer gebeuren, al of niet met Trump in de herhaling.

Zoveel kandidaten betekent ook dat ze met elkaar slag moeten leveren om staf en geld. De beste opiniepeilers, adviseurs, speech schrijvers en ander aanhangend volk hebben het voor het uitkiezen, maar de kandidaten moeten er snel bij zijn om hen binnen te halen. Trump heeft al een staf, maar dat zijn niet al te slimme jaknikkers. De rest vecht om de anderen. Hetzelfde voor de financiën. Er is maar een beperkt aantal mensen die bereid zijn geld te schokken en een aantal van de kandidaten zal al in september vastlopen. Dat gebeurde bijna met McCain 2007, helemaal met Scott Walker in 2015 en bij de Democraten in 2015 ook met Kamela Harris en Elizabeth Warren. Je moet er vroeg bij zijn voor een goede campagne.

Scott Walker, voormalig gouverneur van Wisconsin, liet ook zien dat front runners vaak doodlopers zijn. In de loop van 2015 was hij het snoepje van de maand. Menig vermeend deskundige zag Walker als Republikeins kandidaat. Hij bleek niet in staat zich landelijk op de kaart te zetten en kwam niet eens toe aan de voorverkiezingen. Jeb Bush die daarna de rol van front runner kreeg toebedeeld bakte er ook niets van.

Hun kansen dan. Ik blijf van mening dat Trump nooit meer president kan worden, maar ik sluit niet uit dat hij de nominatie krijgt. Uiteindelijk zijn veel Republikeinse kiezers nog niet genezen van hun liefde voor de man en met die winner takes all regel kunnen ze invloed hebben (hij is zeker de favoriete tegenstander voor de Democraten). Ik vermoed echter dat Trump voor die tijd een hinkelende, incompetente en weinig mensen trekkende has been zal blijken. Hij ziet gouverneur DeSantis als grootste tegenstander en valt die nu al aan. Het is niet denkbeeldig dat deze twee elkaar de tent uitvechten en een derde ermee aan de haal gaat. DeSantis profileert zich nu als een denkende Trump maar hij gaat wel erg ver in zijn cultuuroorlog, een terrein waarop serieus beleid voor gewone burgers geen rol meer speelt. Kan hij landelijk aanspreken?

Pompeo kunnen we bij voorbaat afschrijven. Geen boodschap, geen plezierige persoonlijkheid, juist: pompeus. Dat geldt ook voor Mike Pence – waarom zou je voor de onderstudie gaan als je een echte Trumpist kunt krijgen? Nikki Haley geef ik een betere kans. Maar of Republikeinen, die zeurende blanke mannen, een vrouw met Indiase wortels kunnen steunen is een open vraag. Haley heeft verkiezingen gewonnen in South Carolina (ook een vroege voorverkiezingsstaat) en is inhoudelijk sterk. Op landelijk niveau moet ze het nog laten zien.

De gouverneurs, anders dan DeSantis, krijgen pas een kans als de Republikeinse kiezers besluiten dat ze het Trump hoofdstuk willen afsluiten en gewoon een competente beleidsmaker willen, geen wild trappende ideoloog. Van het stel zijn Hogan en Sununu de meest aantrekkelijke opties, nu nog zonder landelijke bekendheid. Glenn Youngkin is pas twee jaar gouverneur en relatief ongetest. Senator Tim Scott valt moeilijk voor te stellen als kandidaat van een partij die zes jaar lang racistische praat omarmd heeft. Liz Cheney tenslotte zal nooit de Republikeinen kunnen verenigen. maar zal ongetwijfeld een derde partij campagne opzetten als Trump de kandidaat wordt.

Gezellig druk dus maar het zal niet lang gezellig blijven. Er staat te veel op het spel en politici als Trump en DeSantis zijn te grof in de omgang en te polariserend om de club bij elkaar te houden. Bereid u voor op een weinig verheffende strijd om de macht. Omdat het gaat om de vraag of de Republikeinen zichzelf blijven verloochenen als serieuze inhoudelijke partij, is het ook een strijd om de toekomst van het Amerikaanse politieke systeem. En daarom is hij ook voor ons interessant.

Ik wil u verhalen van een interessante ervaring die ik de afgelopen paar dagen had. Twee gerelateerde gebeurtenissen en gesprekken daarover.

De eerste gebeurtenis was een lezing die ik hield over de Amerikaanse Koude Oorlog voor de HOVO, ik geloof dat dit nu een los begrip is maar ooit stond voor hoger onderwijs voor ouderen. In elk geval zat mijn zaal in Utrecht vol met mensen van mijn leeftijd. Opgegroeid in de jaren vijftig en zestig dus. Veel van de onderwerpen die ik aanstipte hoefde ik niet verder te adstrueren, ze kwamen bekend over. 

De Cuba crisis – ik vertelde hoe mijn ouders blikken eten hadden ingeslagen die twintig jaar later ontploften in een bijkeuken. Ik zag herkenning in de zaal. De opstanden in Hongarije en de Praagse Lente. De oorlog in Vietnam en de protesten. De opening naar China door Nixon over de dode lichamen van de slachtoffers in de burgeroorlog in Pakistan (Kissinger – binnenkort toch echt het graf in kukelend, waarna, vrees ik, veel te veel lof wordt toegezwaaid aan deze ‘realist’ die letterlijk over lijken ging). Reagan en Reyckjavick. In het algemeen: de angst voor een kernoorlog.

Gesneden kost voor mijn gehoor. We hadden een vergelijkbare achtergrondmuziek bij ons leven, hoe divers dat verder ook geweest mocht zijn. Het leidde ook tot vragen en discussie over de nieuwe koude oorlog – of de voortzetting van oude koude oorlogen, daarover kun je twisten. Een ander soort discussie dan je met een tiener hebt.

De tweede gebeurtenis was het interview met de schrijver Ian McEwan in Carré, over zijn nieuwe boek Lessons. De zaal overziend zei ik tegen mijn vrouw dat het publiek relatief ouder was. Ik had het boek al gelezen en het verbaasde me niet. De hoofdpersoon, wiens leven zich in het boek ontrolt in magistraal gedoseerde en gearrangeerde episodes, is geboren eind jaren veertig en wat McEwan geweldig doet is de gebeurtenissen elders gebruiken als achtegrond bij dat verhaal. Wat ik mij afvroeg was of lezers die pak weg na 1990 waren geboren dit boek wel zouden kunnen waarderen.  

Nu zijn alle schrijvers door hun thematiek of hun setting op de een of andere manier tijdgebonden – laat ik dat amenderen: de meeste schrijvers. Dat maakt lezen juist leuk. McEwan had recent een boek gelezen waarin Mao’s Culturele Revolutie de hoofdrol speelde en inderdaad kun je vaak alleen via literatuur jou onbekende tijden of culturen ervaren. Ik moest denken aan Don’t think we have nothing, ook over de Culturele Revolutie en de boeken die wij tijdens onze reis door Zuid Oost Azië lazen, bedoeld om via een andere ingang die landen te leren kennen. Mijn scepsis was onterecht, het werkte. (voor onze reis en de boeken over Taiwan, Vietnam, Cambodja, Zuid Korea, Japan, New Zealand en Australië, klik hier.) 

McEwans boek zit vol met een tijd die eigenlijk nog niet zo ver weg ligt en hij weet het fantastisch te verwerken. Toch vraag ik me af of een jongere generatie hiermee uit de voeten kan. Als je iets zelf ook hebt ervaren (laten we zeggen Chernobyl en de angst voor overwaaiende rommel) dan werkt dat toch anders. 

We praatten erover na en wisselden ervaringen uit en boeken die vergelijkbare ervaringen opleveren. En hoe snel iets verdwijnt uit het collectieve geheugen. De verzuiling bijvoorbeeld en hoe het was om door de pastoor of de dominee je leven voorgeschreven te krijgen en alleen naar katholieke (in mijn geval) scholen, zeeverkenners, voetbalclubs, zangkoren en wat al niet te gaan. Ik zit al jaren te broeden op een boek dat moet proberen die ervaring over te brengen. Het gaat mijn vaardigheden waarschijnlijk te boven. Lees vooral McEwan om te lezen hoe dat wel kan.

Kevin McCarthy, de man zonder ruggengraat en nu Speaker van het Huis, staat op het punt om de Democrate Ilhan Omar, een zwarte moslima, te verwijderen uit de commissie buitenlandse zaken van het Huis van Afgevaardigden. Ze zou anti-joods zijn, anti-semitisch zelfs. Nog even afgezien van de vraag of Israël de rol zou moeten spelen in de Amerikaanse buitenlandse politiek die het doet – een legitieme en zelfs noodzakelijke vraag – is Omar een verfrissend kritische waarnemer van de Amerikaanse buitenlandse politiek.

Zij stelt vragen bij de zelffelicitaties die Amerikanen steeds aan zichzelf uitdelen over hun rol als brengers van vrijheid en welvaart. Omar stelt vragen waarom de VS in het verleden Pinochet en Soeharto steunde (en een roedel andere dictators) en nu kritiekloos Narenda Modi omarmt, enkel omdat hij een rol kan spelen in de nieuwe koude oorlog tussen China en de VS. Zijn schendingen van mensenrechten (moslims vooral) kunnen niet ongenoemd blijven als je over de Chinezen en de Oeigoeren begint.

Veel beter dan ik het kan samenvatten, lees dit artikel van Peter Beinhard in de New York Times van vandaag.

Meer achtergrond over Ilhan Omar en de campagne tegen haar in de Washington Post.

En als er toch bent, lees dan dit artikel van Linda Greenhouse, een van de beste journalisten die over het Supreme Court schrijft, over een aanstaande uitspraak van het Hof waarbij opnieuw staande uitspraken omver gekegeld worden en geloof een ongerechtvaardigd grotere rol krijgt in het dagelijks leven van een seculariserend Amerika. Misschien een achterhoedegevecht maar opnieuw een teken van het conservatieve activisme van dit Hof. Klik hier.

Facebook sucks. Als de gedragingen en postings van de staatsgreeppleger in januari 2021 niet acceptabel waren, waarom kan deze psychopaat nu weer toegelaten worden? Hij post nog steeds leugens over de verkiezingsuitslag en promoot samenzweringsidioterie als Qanon. Een veelpleger moet geen genade krijgen. De woordvoerder, de voormalig respectabele liberaal Nick Clegg, leuterde een eind weg over de uitwisseling van politieke ideeën tussen burgers. Alleen gaat het Trump daar helemaal niet om. Of hij Facebook (en Twitter) gaat gebruiken is een beslissing van puur opportunisme: kan hij er voordeel mee behalen. Voor Zuckerbergs tent is het ook puur opportunisme.

Twee gruwelijke filmpjes deze week. Eerst de aanval op de man van Nancy Pelosi. Deze mafketel had zich laten opnaaien door jarenlange onzinverhalen op rechts en, precies ja, de leugens van Trump en van de Republikeinen die van Pelosi een te haten persoon hebben gemaakt. Als politieke meningsverschillen zo persoonlijk gemaakt worden, dan ligt haat niet ver weg en daar vloeit dit geweld uit voort. Het zal niet de laatste keer zijn. Vergeet niet, zie hierboven, dat de Trump-bende die het Capitool aanviel, uitwas op de ontvoering/executie van Pelosi (en ja, van Trumps eigen vicepresident). Tussen haakjes: dit filmpje laat zien hoe smering, doe intens slecht de retoriek van Fox en van sommige Republikeinen was, die allerlei samenzweringen zagen in de aanval op Pelosi (het zou een fout gelopen homo-date zijn geweest). Verontschuldigen? Ho maar.

De andere filmpjes (er zijn er meer, maar ik heb aan een genoeg) van de moord op een 26 jarige man in Memphis zijn schokkend. Vijf politieagenten die een man die zich niet verweert doodtrappen. Het bewijst maar weer eens dat niet simpelweg racisme het probleem is maar de politie en hun praktijken: het ging dit keer om zwarte agenten. Defund was een onzinnige oproep maar dat hervormingen nodig zijn, staat buiten kijf. De vergelijking met Rodney King werd gemaakt – de eerste keer dat per ongeluk een filmpje te zien was van ongerechtvaardigd politiegeweld. King overleefde het, maar het was dertig jaar geleden. Het is niet beter geworden, integendeel.

Wapens en leugens, je krijgt er in Amerika voortdurend mee te maken. Soms tegelijkertijd, als lafhartige Republikeinen en wapenliefhebbers (niet per se hetzelfde, Republikeinen zijn goed in het opzijzetten van principes om hun achterban te plezieren) weer opdraven met ’thoughts and prayers’, na de zoveelste massamoord. Californië had er twee deze week en het wachten is op de volgende massamoord in een school. Een Amerikaanse kennis die een aantal jaren in Nederland heeft gewoond, ziet op tegen de terugkeer naar haar land. Vooral tegen die verplichte lessen die haar kinderen zullen krijgen in het omgaan met wapens in de school, een active shooter training. Hoeveel woorden kun je er verder aan vuil maken? Ik vrees dat het allemaal boter aan de galg is. De VS is een onbeschaafd land, met een beschamende geweldscultuur.

Er is veel geschreven over George Santos, Republikeins afgevaardigde voor Long Island, die een heel leven bij elkaar heeft gefantaseerd. Nu is het niet zo dat leugens over je afkomst, je etniciteit, je sexuele voorkeur, je familie, je werk, je opleiding en een veroordeling bij verstek in Brazilië op zich voldoende zijn om uit het Congres gegooid te worden. Politici zijn niet in hun eerste leugen gestikt, maar het geval Santos zet een nieuwe standaard. Maar ja, dan moet er wel actie worden ondernomen door het orgaan dat hij bevuilt, het Huis van Afgevaardigden.

Santos profiteert van de nieuwe standaard in leugens die Donald Trump heeft gezet. In een klimaat waarin de Republikeinse Partij een beroepsleugenaar en staatsgreeppleger blijft accepteren als feitelijk hoofd van hun club, is alles geoorloofd. Dat geldt ook voor het in zijn club houden van Santos door de Speaker In Name Only, Kevin McCarthy. Zijn meerderheid in het Huis is zo klein dat hij zich niet kan permitteren Santos te verliezen. Hij heeft het trouwens ook veel te druk met samenzweringliefhebbers en roeptoeters met beledigende taal of ronduit moorddreigingen in commissies van toezicht te plaatsen. Santos kan gerust zijn. 

Het is infectueus, dat liegen. President Biden verkondigde afgelopen weekend dat hij ‘no regrets’ had over de manier waarop zijn regering (of hijzelf) de op verscheidene plaatsen ontdekte regeringspapieren die daar niet hoorden heeft behandeld. Het is ‘a gift that keeps on giving’ voor de Republikeinen en voor de man die niet uit slordigheid maar uit vuigheid en immoralisme papieren achterhield, de psycho in Florida. De Wall Street Journal kan er niet genoeg van krijgen (ik kan u aanraden de opiniepagina van die krant eens een tijdje te lezen om te zien wat er kromgedacht wordt in een van de belangrijkste kranten van het land). Vooral de ‘afgesloten’ garage waar zijn Corvette stond en die daarom veiligheid garandeerde, is een verhaal van een andere orde van klunzigheid. Geen seniorenmoment, gewoon, politiek wanbeheer.

No regrets. Hoe stom kun je zijn? Waarom niet zeggen: shit, ik wist hier niets van, het is onvergeeflijk, onvergeeflijk stom en ik bied mijn welgemeende verontschuldigingen aan? Je verontschuldigen voor een stupiditeit, dat is toch niet zo moeilijk.

Waar ik meer dan genoeg van heb zijn politici van naam en faam en met ruime ervaring, zoals Biden en Hillary Clinton (en eerder ook Billy) die niet in staat zijn te zien dat ze een probleem hebben. En die zelfs als ze dat na weken van zwabberen hebben gezien, niet in staat zijn zich te verontschuldigen. Het kost geloofwaardigheid, niet enkel van gepriviligeerde politici maar van de politiek in het algemeen. Het kost verkiezingen. Hillary Clinton was fameus voor haar gebrek aan leercapaciteit. Biden zou beter moeten weten. Regel een in schandaalmanagement: erken het probleem en begraaf het zo diep mogelijk onder verontschuldigingen. Je hoeft het niet eens te menen, het blijft wel politiek.

No regrets. No regrets. Hoe durft Biden? Lastig om de Republikeinen, inclusief de wapenliefhebbers, meelopers en superleugenaars de maat te nemen als je zelf niet de elementaire woorden kunt uitspreken: I apologize. 

Een wrang nieuwjaarsbericht voor de Chinese gemeenschap hier en waar dan ook: tien mensen vermoord in Monterrey Park. Thoughts and prayers en al dat andere gezeur maar waar haalt iemand weer een machinegeweer vandaan? Het is niet anders: Amerika is een gevaarlijk land waar gewone luitjes in de supermarkten van Texas en andere rode staten gewoon met hun wapentuig mogen rondlopen.

Over Chinezen in Los Angeles, een verhaal over Monterrey Park, waar ik met mijn Chinese schoonfamilie regelmatig kom.

Voor de liefhebbers van geschiedenis biedt de zaak van Dred Scott interessant materiaal over de continue aanwezigheid in het Amerikaanse leven van een Supreme Court dat de tijdsgeest, of zelfs de wens van de meerderheid, niet aanvoelt.

Vorig jaar besloot het Amerikaanse Hooggerechtshof om het federale recht van vrouwen om zelf over abortus te besluiten te verwerpen, het Dobbs arrest. Het Hof gaf staten de bevoegdheid het naar eigen believen te regelen. Het is zeker niet de eerste keer dat een Hooggerechtshof een uitspraak doet die niet weergeeft wat de overgrote meerderheid van de burgers als norm accepteerde. De Dred Scott beslissing in maart 1857 was er een voorbeeld van.

Klik hier voor mijn artikel over Dred Scott, de rechtszaak die direct tot de burgeroorlog leidde.

Dred en Hariet Scott