Ik lees momenteel de biografie van Ronald Reagan door Max Boot. Te lang, te veel zijinformatie, maar daarover later in een echte bespreking van het boek.
Wat me wel opvalt, is hoezeer de discussie, of wat daarvoor doorgaat, over de begrotingsplannen van de regering-Trump, klinkt als een echo van wat er zich voorjaar 1981 in Washington afspeelde. Ik woonde toen in Amerika en kan het me nog goed herinneren. Het oogt als een bekend scenario, met wat variaties.
De nieuwe regering-Reagan stelde enorme belastingverlagingen voor, terwijl de uitgaven voor sociale programma’s werden verlaagd en die voor defensie verhoogd. Het netto resultaat was een enorme stijging van de begrotingstekorten. De cijfers werden alle kanten opgemasseerd, onder meer door een jonge cijfertovenaar, David Stockman, die later in het jaar in een artikel in The Atlantic zou toegeven dat het allemaal smoke and mirrors was.
De Reagan supplysiders, zoals ze genoemd werden, geloofden dat de belastingverlagingen de economie zodanig zouden stimuleren dat de inkomsten van de overheid de tekorten zouden goedmaken. Ze hadden het over groei van wel vier tot vijf procent per jaar. Het idee erachter klinkt bekend en doet nog steeds opgeld in de anti-belastingkringen: hoge belastingen leiden tot lagere belastingopbrengsten, en zijn gemakkelijke gezelschap, lage belastingen verhogen de overheidsinkomsten.Bs in he kwadraat, alleen de Wall Street Journal, de foute krant van de VS, gelooft nog steeds oprecht dat dit zo is.
Het was bs toen, het is bs nu. In 1981 wist Reagan zijn begroting erdoor te krijgen met de nodige persoonlijke druk – niet van het brute, onbeschaafde soort van Trump, maar wel degelijk: de president hangt aan de lijn en wil dat u de begroting steunt. En: mail (toen stuur een brief) uw afgevaardigden dat ze de president moeten volgen. Nu dreigt de psycho om kandidaten te steunen om hen in voorverkiezingen dwars te zitten (de even vulgaire bullshitter Elon Musk belooft precies het omgekeerde te doen: mensen te ondermijnen die deze wet steunen – de Republikeinen verdienen dit soort nonsens).
Reagan kreeg zijn begroting, mede geholpen door de moordaanslag in april 1981 die de nieuwbakken president maar nauwelijks overleefde. Hij gebruikte de goodwill die dat opleverde optimaal.
Het is goed om het verhaal te blijven volgen. Later dat jaar ging de Amerikaanse economie in volle recessie – de diepste sinds de Grote Depressie (toen nog, voor 2008) met meer dan tien procent inflatie en negen procent werkloosheid). Dat kwam door de Federal Reserve Bank, die onder de door de moedige Carter benoemde Paul Volcker de rente flink opschroefde om de inflatie te beteugelen die in de late jaren zeventig was ontstaan. FED-bashing: ook daar een echo nu, hoewel Reagan zich onthield van de typerende vuile taal van Trump.
Die recessie en de oplopende begrotingstekorten noodzaakten de regering Reagan in de loop van zijn eerste termijn de belastingen een aantal keer te verhogen – al bleef de inkomstenbelasting op de hoogste schijven flink verlaagd. Dit laatste, ook even terzijde, is een van de redenen dat de inkomensongelijkheid sinds 1981 dramatisch groter is geworden. Ook toen al lag Social Security onder vuur.
Het leidde tot een spectaculaire nederlaag voor de Republikeinen in de tussentijdse verkiezingen van 1982. Ze verloren meer dan veertig afgevaardigden en een aantal senatoren, al hielden ze er door de grote winst van 1980 nog genoeg over voor een meerderheid. Er werd al flink gespeculeerd over Reagan als opnieuw een mislukte president (na Kennedy, Johnson, Nixon, Ford, Carter: allemaal op hun eigen manier een onsuccesvol presidentschap). Overigens weten we hoe dat afliep: in 1984 veegde Reagan, herboren met zijn It’s morning in America again-campagne, de vloer aan met de ook toen al hopeloze Democraten. Ik herinner me van die campagne de doorbraak van Gary Hart, een van de beste presidenten die Amerika nooit gehad heeft – de Democraten gingen voor Walter Mondale.
Enfin, lang verhaal kort: de huidige begrotingsnonsens lijkt verdacht veel op die van 1981, zij het dat de schade die de ruggengraatloze Republikeinen nu aanrichten veel groter zal blijken. Inderdaad, de geschiedenis herhaalt zich hoogstens als een farce, maar toch een paar terugkerende elementen.
Zo weten we met absolute zekerheid: Republikeinen veroorzaken altijd enorme begrotingstekorten. De regering-Clinton was in 2000 de enige die in vijftig jaar een sluitende begroting afleverde, die door kleine Bush onmiddellijk werd gebruikt om, u raadt het, de belastingen voor de rijken te verlagen. Vicepresident Dick Cheney merkte toen op, niet onterecht, deficits don’t matter. En het is waar, Republikeinen doen dit altijd en worden er te weinig voor gestraft.
Tussentijdse verkiezingen, zoals die straks in november 2026, leveren bijna altijd verlies op voor de zittende president (niet in 2022, maar dat bleek een giftig cadeau voor de bejaarde man). De Republikeinen in het Congres bereiden zich nu al voor op dat verlies – een van de senatoren en een afgevaardigde namen maar vast ontslag. Het zal op zich weinig opleveren want op dat moment kunnen de Democraten weinig doen met hun meerderheden: Trump kan alles vetoën. En op buitenlands gebied kan hij sowieso zijn gang gaan.
We hebben deze film al eerder gezien, kortom, zij het dat de vulgariteit en zelfzuchtigheid van de zittende president, en de labbekakkerige volgzaamheid van zijn acolieten buitengewoon is.