Nieuw leiderschap blijkt oude wijn in oude zakken. Rutte weer premier, zelfde partijen als vorige keer. De blokkade die VVD en CDA opwierpen tegen links was succesvol. D66 gaat door de pomp: toch met de CU regeren. Hadden we daarvoor zoveel tijd nodig gehad?

De winnaar is Rutte. De verliezer is Kaag. Een additionele winnaar: de Telegraaf.

Ik weet niet of je PvdA en Groen Links tot de verliezers mag rekenen. GL wilde zo graag, PvdA was terughoudend. Ik vermoed dat het voor de PvdA plezieriger is zichzelf te hervinden in de oppositie dan in de regering. Komt die fusie er? Onwaarschijnlijk. Als ik er geld op zou moeten zetten dan zou ik op de middenlange termijn verwachten dat de PvdA Groen Links leeg eet.

De echte verliezers: Nederlanders die hadden gehoopt op een andere leiderschapsstijl, i.e. Rutte weg.

Het is een intern Democratisch gevecht dat over Joe Bidens presidentschap zal beslissen. Twee conservatieve senatoren, Manchin en Sinnema, tegen enige tientallen (laag) progressieve afgevaardigden. Beide groepuscules houden elkaar in gijzeling, terwijl Moscow Mitch, de belangrijkste Trump-enabler, grijnzend toekijkt.

Het infrastructuurplan is aangenomen door de senaat en kan door het Huis. Maar de progressieven eisen dat tegelijkertijd wordt gestemd, voor wordt gestemd om precies te zijn, over het 3.500 miljard dollar plan om de verzorgingsstaat op te tuigen. Geen van beide wil toegeven. Ik weet wel wie gaat winnen: McConnell. Het zou verstandig zijn om de infrastructuur snel aan te nemen en dan over belastingverhogingen te stemmen, lijkt me. Mijn lijkt de inkomenskant van de overheid belangrijker dan de uitgavenkant, al was het maar om de opportunistische Republikeinen geen kans te geven.

Voordat er gestemd wordt, krijgen we eerst de nieuwe aflevering in het sluit de overheid spel dat de Republikeinen sinds 1995 spelen (en overigens steeds verliezen, maar dat maakt het drama niet minder). Half oktober moet de schuldengrens die de VS mag aangaan worden verhoogd en de Republikeinen weigeren mee te werken. Never mind dat er nog niets is uitgegeven door Biden en de tekorten enkel zijn te danken aan belastingverlagingen en coronabeleid (zowel van Trump als van Biden). Het gaat om het spel.

De Democraten kunnen met reconciliation de schuldvoet zelf ophogen en zullen dat uiteindelijk ook wel doen. Maar hun wens om de Republikeinen mede verantwoordelijk te maken (of beter gezegd, de McConnell/Trump troepen een politiek drukmiddel in 2022 te ontzeggen) is begrijpelijk en alleszins redelijk. Nou ja, hij zou redelijk zijn in normale omstandigheden, niet in een wankelende democratie zoals de VS is.

Dit wordt een beslissende week voor Bidens presidentschap. De start was weinig florissant, met Afghanistan, het vervolg weinig belovend. Begin oktober kunnen we de balans opmaken en kijken of de anti-democratische Republikeinen terug aan de macht kunnen komen – een steeds realistischer vooruitzicht.

De hoorziting met Amerikaanse hoge militairen die gisteren plaatsvond was fascinerend. De militairen, vooral generaal Milley, het hoofd van de Joined Chiefs of Staff, waren indrukwekkend. Korte, ter zake doende antwoorden, en de bereidheid om, onder ede, uitspraken te doen die voor president Biden weinig flatterend waren (evenmin voor Trump, maar dat deed er in dit geval niet meer toe).

De Republikeinse senatoren, mini-Trump Cotton van Arkansas voorop, waren tamelijk effectief in het belichten van de chaos bij het terugtrekken uit Afghanistan. En nog effectiever in wat de belangrijkste boodschap was van de hoorzitting: Joe Biden creëert zijn eigen werkelijkheid. Niet zo flagrant als Trump, maar toch. Biden meent te weten dat zijn adviseurs hem nooit verteld hebben dat het nodig was om 2500 man in Afghanistan te houden, zijn adviseurs ontkenden dat. Gecombineerd met andere ontwikkelingen de laatste weken laat het Biden zien als de oude man die hij is.

Ik twijfel niet aan zijn beslissingen en zijn intenties. Hij wilde weg uit Afghanistan en snel. Hij wilde niet net als drie van zijn voorgangers door militairen in een positie gedrukt worden waar hij geen andere keuze had dan te blijven. De uitkomst kon alleen maar chaos zijn. Inderdaad, het was knap om toch nog 120.000 mensen uit Kaboel te halen, maar het was ook, zoals Milley vaststelde, een strategisch falen.

Elders las ik ook een interessant verhaal dat betoogde dat onderhandelaar Khalilzad, die van het Doha akkoord met de Taliban, een tijdsschema had gearrangeerd. De Taliban zou aan de poorten staan maar tijd geven om lopende zaken af te werken. Het hele schema viel in het water, zegt Khalilzad, omdat de president van Afghanistan, Ashraf Ghani, de benen nam. Daardoor brak het Afghaanse leger, dat overigens, zo bleek, door Ghani was voorzien van herhaaldelijk wisselend leiderschap en daardoor geen leiderschap. Dit onderwerp kwam natuurlijk niet aan de orde. Daarvoor is de senaat te veel een politiek slagveld geworden.

Afghanistan zal snel vergeten zijn. Het klinkt hard maar zo gaat het. Ik las een mooi artikel over de manier waarop de Taliban in 2001/2002 zo snel had verloren: Afghanen die vochten voor de Taliban zagen de bui hangen en liepen over. In 2021 gebeurde hetzelfde maar in omgekeerde richting: Afghanen die vochten tegen de Taliban zagen de bui hangen en stapten over. Het was altijd een no-win verhaal. Biden zag dat goed en ik denk dat hij er goed aan deed zijn eigen lijn te trekken.

Ondertussen ziet het verhaal er omheen er slecht uit voor Biden. Degenen van ons die meenden dat hij een oude man was, te oud om nog serieus president te kunnen zijn, zien hun indrukken bevestigd. Tegelijkertijd is Biden rigoreus en doortastend. Dat zag je bij Afghanistan maar ook in de deal met Australië en de UK (Aukus) waarbij Frankrijk de pas werd afgesneden.

De schade voor Biden zal beperkt zijn. Als het misgaat in Washington dan is het op binnenlands terrein. Als het misgaat voor Amerika dan is het de verrassend stevige greep die Trump steeds meer lijkt te hebben op de Republikeinse Partij. Maar dat zijn onderwerpen voor andere blogs.

Vorige zomer overleed mijn schoonvader in Los Angeles. Ik heb elders geschreven over mijn afscheid van die stad, nu we weinig reden meer hebben LA te bezoeken.

Donalds dood had ook een ander gevolg: de familie werd een stuk rijker. De regeling die dit mogelijk maakte en die rijken in Amerika rijk houdt, heet ‘step up’. De regeling is eenvoudig en vergroot de ongelijkheid in de samenleving.

In de VS betaal je sowieso geen successie. De Republikeinen hebben ervoor gezorgd dat vermogens gewoon doorgegeven kunnen worden zonder dat ze belast worden. In een van die prachtige corrumperende marketing termen noemen ze successie ‘granny tax’. Wie zou oma’s spaargeld willen belasten, is het idee. Slim gevonden, zoals pro life staat voor anti-abortus (en ongeclausuleerd wapenbezit).

Maar anders dan bij ons kent de VS een capital gains systeem. Je betaalt belasting (op het ogenblijk 20 %, Biden wil het naar 35 % maar dat gaat niet gebeuren) over de winst op een aandeel. Je koopt Apple in 1995 voor 10 dollar, verkoopt Apple nu voor 1000 dollar, je betaalt belasting over 990 dollar.

Behalve als je dood gaat. Neem diezelfde Apple aandelen in Donalds vermogen. Op het moment van overlijden gingen die over naar Jenny, mijn schoonmoeder en verviel de plicht tot betalen van capital gains. Tel uit je winst.

Donald was een sluwe investeerder. Toen hij overleed was hij 95 en al vele jaren had hij zijn portefeuille stabiel gehouden, dat wil zeggen, niets verkocht zodat de capital gains keurig in de portefeuille zaten, voorlopig onbelast. Nu is dat vermogen overgegaan naar mijn schoonmoeder en is de belasting vervallen. Donald had dat goed in de schmiezen. Zijn hele beleggingsbeleid was erop afgestemd.

Het is een absurde regeling, een loophole zogezegd, in de regeling gestopt zoals zoveel uitzonderingen in de VS, door rijken die hun vermogen wilden beschermen. Het werkt prima. De rijken worden rijker, de ongelijkheid wordt groter. De samenleving wordt armer.

Een recent NYT artikel gaf achtergrond bij dit belastingverhaal, als u meer wilt weten. Er wordt over gepraat om het af te schaffen maar gegeven de verlamming in Washington en de ingegraven belangen zie ik dat nog niet gebeuren.

Biden krijgt er de afgelopen weken flink van langs, binnenlands en buitenlands. Binnenlands zullen we de komende weken nog veel horen, buitenlands hebben we net twee crises achter de rug – of beter, twee manifestaties van de Biden manier van zaken doen. Afghanistan was natuurlijk een ramp in de uitvoering, hoe goed het ook was dat Amerika daar vertrok. Ik vermoed dat het resultaat nooit veel anders had kunnen zijn, namelijk een totale machtsovername door de Taliban. De uittocht van medewerkers van het westen had, laten we zeggen, beter gekund.

De VS bemoeit zich minder met het Midden Oosten, maar dat is een lange termijn trend. Obama zette die al in, Trump ging ermee verder, zij het zonder veel na te denken. Hij was te geobsedeerd door Saoedische moordenaars die Amerikaans wapentuig kopen en door Iran als regionale grootmacht. Sommige dingen veranderen nooit en dus financiert de VS de ‘dome’ van Israel. De tegenstemmers in de VS, negen afgevaardigden, deden dat vanwege Israels gedrag tegenover Palestijnen, niet vanuit de overweging dat een rijk land wel meer zelf kan betalen (Israel krijgt ook nog honderden miljarden uit de Camp David akkoorden).

De clash tussen Frankrijk en Amerika was interessanter want niet helemaal verwacht – zij het ook niet echt buitengewoon. Dat de VS een wapendeal aftroggelde van Frankrijk, de onderzeeërs die Australie zou kopen, was niet netjes, om het zacht uit te drukken. Natuurlijk, de prijs van die bootjes was verdubbeld door gebrekkige kostencontrole, maar toch. Dit aspect van de aanvaring laat Amerika op zijn horkerigst zien, Trump stijl.

Er waren twee belangrijkere aspecten. De eerste is de klaarblijkelijke bereidheid van de VS om Frankrijk te schofferen. Macron (en ik) ziet zijn eerdere conclusie bevestigt: Europa moet niet op de VS rekenen op de lange termijn. Nou moet ik erbij zeggen dat de Europeanen ook niet erg open stonden voor Amerikaanse bezwaren tegen hun afhankelijkheid van de Russen voor gas. Niets nieuws hier. Het is niet zozeer een voortzetting van het Trump beleid, ook Obama had deze problemen. In elk geval lijkt het te bevestigen dat Europa en de VS uit elkaar groeien (of, zo u wilt, de VS zich minder gelegen laat liggen aan Europa, maar ook het omgekeerde is deels het geval). Ook bij het tweede aspect, China, zal dat blijken.

De coalitie die Australie met de VS aangaat, bestaat al lang, natuurlijk. De Five Eyes uitwisseling van informatie, heeft geen EU compenent, het VK hangt er nog een beetje bij. Zo ongeveer als dat vliegdekschip in de Zuid Chinese zee dat door de Britten niet van voldoende ondersteuning kon worden voorzien. O.a. Nederland moest bijspringen. De Chinezen waren ongetwijfeld onder de indruk. De gedachte dat het VK een strategisch belang heeft te verdedigen in Zuid Oost Azie is een restant van het Britse imperium, niet een realistisch gegeven.

Wat Australië betreft, laten we wel wezen, dat land heeft in zijn regio meer aan de VS dan aan Frankrijk of de EU. Maar het heeft wel interessante implicaties voor ons en hun China beleid. De EU kan met meer recht zelfstandig met China omgaan, waarbij Ruttiaanse koopmanslust belangrijker zal blijken dan mensenrechten. De VS heeft in feite gezegd: doe je eigen China beleid maar, dat doen wij ook.

Maar als China zijn move maakt tegen Taiwan – die move komt onvermijdelijk maar voorlopig nog niet, Amerika is nog niet zwak genoeg, China heeft geduld – dan zal de EU gemakkelijker zich afzijdig kunnen houden. Gaan we militair mee als de VS de confrontatie aangaat met China? En wat als daarvoor schermutselingen plaatsvinden? De EU zal vast solidariteit roepen, maar de coalitie die de VS nu met Australie heeft gesloten, doet verwachten dat militaire actie eerder uit de regio zou komen.

Ondertussen zou de Amerikaanse regering er verstandig aan doen om de Trans Pacific Partnership nieuw leven in te blijven, althans de VS er weer deel van te maken. Het is een stokpaardje van me, maar die handelsdeal met twaalf landen rond de Pacific (zonder China) was een geweldig middel om China dwars te zitten. De anti-globalisten van links en van rechts maakten hem onmogelijk, zelfs Hillary Clinton liet de door de regering Obama onderhandelde deal vallen toen Bernie in haar kuiten beet. Een dommigheid die Trump verdubbelde door meteen te vertrekken.

China stookt dat nog eens lekker op door zelf te vragen lid te mogen worden van het clubje, dan zonder de VS. Dat zullen die elf resterende landen niet doen, maar het geeft aan hoe dom de verwerping van de deal was.

Biden krijgt het verwijt dat hij America First, Trump-beleid, bedrijft, net als zijn voorganger. Dat miskent dat Trumps buitenlands beleid, in al zijn horkerigheid en stupiditeit in de overtuiging dat je alles met bilaterale deals moet regelen, niet het meest desastreuze deel van zijn erfenis is.

Ik heb geen geweldige verwachtingen van Biden op dit terrein. De Amerikaanse buitenlandse politiek is consistenter dan we vaak denken – het is eerder de toon die verandert, maar de Amerikaanse belangen zijn onveranderd. Het is tijd dat de EU serieus werk maakt van strategische zelfstandigheid – Macron had al een paar jaar geleden gelijk. En Merkel mag weg zijn, binnenkort dan toch, ook zij had al lang gezien dat de VS niet meer de partner is die het was. Durft iemand de NAVO ter discussie te stellen?

Ik heb de afgelopen weken gereisd in Duitsland, even Frankrijk, Zwitserland en vooral in Italië. Overal werden mondmaskers als normaal geaccepteerd als je in een omgeving was met andere mensen, zeg musea, restaurants bij het binnenkomen, hotels. In Italië is op veel plekken de greenpass op je telefoon vereist en er wordt vrij strikt de hand aan gehouden.

Het plaatst de opgefokte woede van Nederlandse restaurateurs en café uitbaters in een raar perspectief, om maar niet te speken over de onzinnige mensenrechtendiscussie rondom vaccinatie en de green pass.

Misschien moet je, net als mijn broer voorjaar 2020, zes maanden opgehokt hebben gezeten in Milaan, twee keer per week boodschappen doen, met alleen het geluid van ziekenwagens op straat en iets verderop, in Bergamo, de hoogste percentages doden, om net als de Italianen deze maatregelen als normaal te accepteren. Dat doen de meeste Italianen. Er is wel wat protest maar niet in de mate waarin dat in Nederland gebeurt, of de waanzin in Amerika, waar het enige goede nieuws is dat alleen Republikeinen aan corona doodgaan.

Halsema heeft al gezegd dat ze niet gaat handhaven en dus wordt het in Nederland een flauwekul regeling. Bla bla in de regelgeving maar geen handhaving, zoals het klungelen met je telefoon op fiets of het rijden met scooters waar het verboden is. We zijn daar goed in. In de VS wordt de, overigens waanzinnige, drinkleeftijd van 21 gehandhaafd door de uitbaters. Die vragen ID, die zijn verantwoordelijk al er geschonken wordt aan jonger dan 21. In Nederland doet de uitbater net of hij geen verantwoordelijkheid heeft en wordt daarin gesteund door de burgemeester.

Wat je helaas te vaak doet op zo’n reis is het nieuws bekijken. Ik check ook altijd even de Telegraaf, niet omdat ze journalistiek interessant zijn maar om te zien welke campagne ze nu weer voeren. En ja hoor, dag in dag uit krabbelen de fantasieloze columnisten en de van hogerhand gestuurde journalisten over Kaag. Halsema krijgt even respijt, het ‘Kaagmens’ moet kapot gemaakt. Ik kan u de krant niet aanraden maar om te weten hoe er gestookt wordt onder een bepaald lezerspubliek (veelal VVD of rechtse kiezers) is het altijd interessant.

Interessant, maar deprimerend. Dat Rutte weer populairder wordt, idem dito. Hier in Italië is Draghi populair. Hij krijgt dingen gedaan, een nieuwe leiderschaps cultuur. Ik trek er graag mijn greenpass voor.

Ik wilde zeggen: ik kom terug als er een regering is (Rutte weg), maar dat gaat langer duren dan mijn wereldreis. In principe terug op 26 september.