Ik volg gefascineerd de ontwikkelingen rond corona in China (en Hong Kong). In Hong Kong is het al een regelrechte ramp, in China lijkt het zero-tolerance beleid tegen zijn grenzen aan te drukken. Shanghai, een stad van 26 miljoen inwoners is in lockdown en nog steeds stijgt het aantal coronagevallen. De manier waarop de lockdown en de behandeling van positieve gevallen (symptomatische en asymptomatisch) worden uitgevoerd lijkt het probleem enkel te verergeren. Ik las over het opsluiten van mensen in grote hallen, waar ze ook niet zieke mensen ziek kunnen maken. Ik las over voedseltekorten in China in het algemeen en in Shanghai in het bijzonder. Mensen die op instant noedels moeten overleven. In China’s meest sophisticated stad. Shanghai is Wuhan niet.

In Hong Kong spelen nog andere aspecten. Een rommelig autoritair regime dat wel China is, maar het tegelijk niet is, een incompetente leiding, een lage vaccinatiegraad van met name ouderen. Het aantal doden is gigantisch, zeker vergeleken met de rest van de wereld waar dat juist lijkt af te nemen. Koerscorrecties lijken onmogelijk. Carrie Lam mag vertrekken maar zij is enkel een domme dienaar van het regime in Beijing.

Maar wat mij het meest intrigeert is dat we hier live and in color, in directe actie, het verschil zien tussen de manier waarop auroritaire regimes corona aanpakken en de manier waarop democratische regimes dat doen. Natuurlijk waren we in Nederland, vaak koploper als het om domste landen ter wereld gaat, klungelig, onvoorbereid en laat met allerlei dingen, maar uiteindelijk kwamen er test- en prikstraten en werd wie dat wilde gevaccineerd en geboosterd. Degenen die dat niet wilden werden vaker ziek en legden een druk op het ziekenhuissysteem die je zou doen wensen dat ze gewoon niet geholpen werden, maar zo doen we dat niet. Ook domme mensen krijgen zorg.

In de VS waar een autoritaire president in een democratisch systeem werkte, gingen veel andere dingen fout. Ook Trump was te laat, te myopisch in zijn obsessie met China en Chinezen, en te dom in zijn overrulen van deskundigen en het promoten van wonderolie. Omdat staten vaak eigen beleid konden voeren (inclusief New York, waar Andrew Cuomo ook fouten maakte, maar toch controle kon krijgen over de crisis), kwam het in Amerika toch nog goed. En Trump krijgt krediet voor het stimuleren van vaccin ontwikkeling, al denk ik dat dat meer ondanks hem dan dankzij hem ging.

Het is interessant een argument te overwegen dat door auteurs over democratie en de bedreigingen van democratie vaak wordt aangevoerd: de besluitvorming in een democratie is vaak rommelig, laat, alle kanten op waaiend, maar in de praktijk zijn democratieën in staat om hun beleid aan te passen. Autoritaire regimes niet of veel minder. Laat ik hier een stukje inpassen dat ik schreef in mei 2020 over het boek The Confidence Trap van David Runciman:

Zonder terughoudendheid kan ik het boek van David Runciman, The Confidence Trap. A History of Democracy in Crisis from World War I to the Present aanbevelen. Het dateert uit 2013 en de auteur voegde in 2017 een nieuw nawoord toe maar zijn verhaal over hoe democratie een instabiel, zwabberend systeem is dat moeilijk besluiten kan nemen maar als het tot actie komt dat wel goed doet omdat het fouten kan erkennen en onderkennen. Autoritaire regimes handelen sneller maar zijn vaak (altijd) niet in staat te erkennen dat ze iets fout hebben gedaan. China en de autoritaire kant van de psychopaat in Washington, plus de daden van gouverneurs als Cuomo en Newsom gaven het boek een bijtende actualiteit. Runcimans How Democracy Ends staat op de lijst, ongetwijfeld een pessimistischer verhaal in het Trump-tijdperk.

China, Grote Leider Xi, lijkt erop uit om te bewijzen dat Runciman (en anderen) gelijk heeft: autoritaire regimes lijken in staat om snel en adequaat op te treden, maar blijken niet in staat om als er problemen ontstaan hun beleid aan te passen. Ze kunnen fouten niet toegeven omdat het direct hun autoritair gezag ondermijnt. Dat zien we vandaag in China.

Het oorspronkelijke lockdown beleid was hard, wreed zelfs, maar leek te werken. Dat wil zeggen, het beperkte de uitbraken van corona tot Wuhan en andere steden die het slachtoffer werden. China als geheel leek te profiteren van de zero-benadering. Ondertussen werd een Chinees vaccin gemaakt, Sinovac als ik het goed heb, dat snel en efficiënt werd gedistribueerd – maar dat al snel minder bescherming leek te bieden dan de westerse vaccins (over Poetins vaccin hebben we het niet eens ). Er zit ook een element van vertrouwen aan: veel oudere Hong Kong inwoners lieten zich niet vaccineren omdat ze China niet vertrouwen (idem Russen en Poetin).

Nu, na twee jaar corona, lijkt het westen min of meer terug te kunnen naar het nieuwe normaal. Maar China lijkt vast te zitten in zijn eigen valstrik van het zero corona-beleid. Nu het niet meer werkt, blijkt het lastig dat niemand in het land immuniteit heeft opgebouwd door de ziekte te krijgen en dat de vaccins niet goed genoeg werken. Volgens de Financial Times loopt de verwachte groei van de Chinese economie rap terug, met problemen in de supply en zelfs in de voedselvoorziening.

Aanpassing is onmogelijk omdat Xi later dit jaar wil worden herkozen door het congres van de partij, dat niet in staat is kritisch te oordelen en vooral een applauscollege is. Xi is al twee termijnen president, wat door de verstandige Deng Xiaping als meer dan voldoende werd beschouwd, Mao had laten zien hoe gevaarlijk persoonsverheerlijking kon worden. Xi heeft de afgelopen jaren de successen, such as they are, aan zijn persoon gekoppeld, zoals het een autoritair leider betaamt. Een nieuw Mao en het gaat net zo slecht aflopen.

Het fascinerende van China is dat we nu kunnen zien wat er gaat gebeuren als de successen in elkaar donderen. Kan een autoritair systeem, kan een aan narcisme en tunnelvisie leidende Grote Leider, de tering naar de nering zetten? Of gaat dat toch beter in een democratisch systeem, waar schutteraars als Rutte en de Jonge uiteindelijk stommelend en rommelend de juiste weg vinden? Is het domste land uiteindelijk toch beter af dan het land dat zichzelf het slimst acht?

In een niet ongerelateerde parallelle ontwikkeling laat dictator Poetin (net als Xi iemand die mensenlevens voor zijn zaak irrelevant vindt) zien dat je als autoritair leider geïsoleerd kunt raken, valse informatie kunt krijgen en in Oekraïne in een valstrik van eigen makelij kunt lopen. Ook daar is aanpassing niet mogelijk omdat de baas het altijd beter weet en kritici worden opgesloten of vermoord.

We zijn getuige van sociale experimenten zoals ze zelden zijn te zien, laat staan op te zetten.

Ik ben niet de eerste of de laatste die met open mond de wanprestatie van de Nederlandse regering over de sancties tegen Rusland heeft gade geslagen. Hoekstra was abominabel, maar Kaag kon de voorafgaande weken ook niet uitleggen waarom alle omringende landen de miljarden van zakkenvullers konden ontdekken, maar wij niet. Rutte was, zoals altijd als er problemen zijn, afwezig. Tijdens corona toonde we ons regelmatig het domste land, hier schieten we in de herhaling.

Ik heb overigens mijn bedenkingen over deze massale opstand tegen kleptocraten, of zoals ze het in Londen noemen, de butler economie: alles is te koop, als de prijs maar hoog genoeg is. Eerlijk gestolen goederen waren tot voor vijf weken geen probleem, nu moeten troetelrussen ineens hun voetbalclubs en in Friesland gebouwde superschepen afstaan? Komt op zijn minst als opportunistisch over, zou ik zeggen. En nu we het er toch over hebben, in de VS en elders in de westerse wereld, zitten de kleptocraten als CEO van grote bedrijven, tientallen miljoenen dollars per jaar opstrijkend.

Maar ter zake. Nederland, en niet alleen de Zuidas die het nu voor zijn kiezen krijgt, heeft een reputatie als belastingparadijs en brievenbuslocatie. Dat is niet ingestoken door de VVD alleen, al krijgt Rutte bonuspunten voor het proberen Unilever en Shell te lijmen – maar dat speelt zich op een ander niveau af. Zuidas = bankiers (ABN is vertrokken maar toch) en juristen. De Nederlandse butler industrie, plus bankiers die nooit verantwoording hebben afgelegd voor 2008. Maar ik dwaal opnieuw af.

Want what else is new? De Tweede Kamer maakte zich geweldig druk na de speech van Zelensky en de gebleken onmacht van de regering. Ze zouden er goed aan doen in eigen boezem te kijken naar hoe we aan deze reputatie en aan deze wanprestatie komen.

Naschrift: als u denkt dat huisvesting en buitenlandse zaken profiteerden van oneindige wijsheid van Stef Blok, dan bent u nu gerustgesteld. Ik niet.

Tot nog toe heeft Biden voorbeeldig opgetreden als vormgever van een westerse coalitie tegen Rusland. Zijn toespraak in Polen, vooral de oproep om Poetin af te zetten, was een echter eigen doelpunt van de Amerikanen. Hoe hij het ook bedoeld heeft – en het Witte Huis moest zich uit de naad werken om de schade te beperken – het is een cadeau voor Poetin.

Zo kan het beeld dat Rusland schetst van Biden, geholpen door de helpers van Poetin, Fox News, als een oude man die regelmatig over zijn rollator struikelt en dingen zegt die doen twijfelen aan zijn geestelijke capaciteiten, weer fijntjes worden uitgedragen. En reken maar dat Fox News en de Republikeinen het evenzeer zullen uitbuiten.

Het is natuurlijk geen probleem om de Russische bevolking op te roepen te laten blijken dat het het niet eens met Poetins oorlog. Maar regime change is te beladen als terminologie om onder deze omstandigheden te gebruiken. De VS heeft dat aan zichzelf te wijten, het heeft zich in pogingen om her en der een regime af te zetten, te vaak misdragen om er nog zonder ballast over te kunnen praten.

Voor het overige was de toespraak en de boodschap luid en helder: het gaat lang duren. Wees er maar klaar voor.

Hugo de Jonge krijgt ervan langs voor zijn hulp aan de oplichter Sywert van Lienden. Ik heb geen uitgesproken mening over wat voor gevolgen dat zou moeten hebben, behalve dat ik hoop dat Van Lienden maximaal vervolgd wordt en zijn immorele winst wordt afgepakt.

Maar in de app wisseling kwam de uitspraak van de Jonge naar voren: ‘Je kunt die Sywert beter inside pissing out hebben dan outside pissing in.’ Bij Radio 1 wisten ze zojuist niet hoe precies die quote moest zijn en van wie hij is. Mark Rutte, liefhebber van de biografieën van Lyndon Johnson door Robert Caro zou hen uit de droom kunnen helpen. Laat ik het hier doen.

Lyndon Johnson was zowat de beste politicus sinds Lincoln die president werd. LBJ zorgde ervoor dat potentiële dwarsliggers in zijn regering werden opgenomen om hen de facto de mond te snoeren (Lincoln deed dat fameus met zijn Team of Rivals, de regering waarin hij de tegenstanders bij de presidentsstrijd opnam).

Johnson, geen vreemde als het om kruidige uitdrukkingen ging, legde het zo uit in een concreet geval: ‘I’d rather have him inside the tent pissing out, than outside the tent pissing in’.

De Jonge had de klok horen luiden, maar het lijmen van een dreigende influencer, een mineure vorm van chantage, door met hem mee te bewegen, voor een opbrengst van 20 miljoen, is toch wel andere koek.

Alles wat niet in orde is met Amerika, was te zien en te horen bij de hoorzittingen voor de benoeming tot rechter in het Supreme Court van Ketanji Brown Jackson. Het goede nieuws is dat ze is genomineerd. Ze is gekwalificeerd en het is goed dat er naast de hopeloze reactionair Clarence Thomas (wiens vrouw actief is in het antidemocratische Trumpwereldje) een zwarte Amerikaanse komt te zitten.

Wat er mis is met dit in toenemende mate onaangename rotland viel te horen van senators als de verwerpelijke Ted Cruz, Josh Hawley (die van het vuistje op 6 januari) en mindere bekende maar even problematische Republikeinen. In de New York Times werd geconstateerd dat in 1967 Thurgood Marshall, de eerste zwarte rechter, door zuidelijke Democraten, racisten tot op het bot, in verhulde taal op zijn ras werd aangevallen. Nu, zei de krant terecht, was er geen sprake van verhulling. Dit waren geen dog whistles, dit waren openlijk racistische benaderingen van een genomineerde. Vooruitgang? Forget it.

Zo werd er herhaaldelijk verwezen naar uitspraken die Brown als rechter had gedaan in (kinder) pornografie zaken. Ze wees op de vrijheid van een rechter en de plicht van een rechter om alle aspecten mee te nemen en niet per se de strafeis van de aanklager over te nemen. Maar daar ging het niet om. Dit waren senatoren die in alle openheid de QAnon nonsens over pedofiele netwerken uitrolden. Potentiële presidentskandidaten die hun achterban rood vlees voerden door dit soort samenzweringsonzin te promoten.

Natuurlijk, hoe kon het anders, kwam critical race theorie aan de orde. De Republikeinen hebben ontdekt dat deze academische stroming die structureel racisme onderzoekt, een probaat middel is om blanke ouders te engageren. Alles wat ook maar te maken heeft met het vaststellen van racisme of het aan de orde stellen van de racistische aspecten van de Amerikaanse geschiedenis, wordt door die ongelooflijk domme ouders nu gezien als iets dat hun kinderen ‘oncomfortabel’ doet voelen. Het is Amerika anno 2022: als het een probleem is doen we net of het er niet is, dan voelen we ons beter. Zie ook de boekverboden (ze zijn nog net niet toe aan verbrandingen) en de anti-homo wetgeving in Florida, inclusief de homofobe onzinpraat van die andere presidentskandidaat, Ron DeSantis.

Ook kreeg Brown vragen (nou senatoren maken eerder monologen die een opinie neerleggen dan dat ze een vraag stellen), over haar rol public defender. Ze had onder meer gevangenen in Guantanamo geholpen bij hun verdediging (of beter, hun pogingen om ook maar een vorm van recht te verkrijgen). Ze had misdadigers verdedigd. Wat een onzin. In de rechtsstaat zoals die door Republikeinen wordt vertegenwoordigd ben je tegenwoordig verdacht als je iemand verdedigt. Heeft niet iedereen recht op die verdediging? Niet bij deze presidentskandidaten die hun showtje voor de achterban opvoerden.

Niet meer presidentskandidaat maar nog steeds gefrustreerd was senator Lyndsey Graham van South Carolina. Zijn voorkeurskandidaat, een zwarte vrouw uit zijn staat, maar conservatief, werd het niet en dus ging hij wild tekeer. Het is ook gewoon zijn stand, tegenwoordig. John McCain, Grahams goede vriend, wordt door hem node gemist als man-bro en om hem te behoeden voor zijn slechtste impulsen. Graham ging, net als bij de Kevanaugh hearings, totaal ongeremd tekeer. Het was beschamend. Sinds deze Trump criticus bij Trump zijn onvervulde liefde vond, is hij totaal de weg kwijt. Maar eerlijk is eerlijk, hij paste heel goed bij deze Republikeinen.

Republikeins aanvoerder senator Grassley van Iowa, een bejaarde die niet eens ziet wat er om hem heen in zijn partij gebeurd, riep dat hij niet zou toelaten dat het ‘een clownsshow’ zou worden. Tja. Grassley heeft zelf toen hij baas was van de juridische commissie McConnell en Trump het normale proces laten vernietigen (door Obama’s voordracht te weigeren en Amy Coney Barret erdoor jaste twee weken voor de verkiezingen). Hij is zelf een clown, maar, toegegeven Hawley, Cruz en die andere zeloten en opportunisten maakten dat hij een wonder van redelijkheid leek.

Het was, kortom, weer een onaangenaam spektakel. Je zou zeggen Amerika onwaardig, maar helaas, dit is wat Amerika nu is. Het land stelt permanent teleur. Voor een ander aspect van de teloorgang, bekijk de serie in The Guardian over daklozen. Ik herinner me dat de straatdakloosheid begon in de diepe recessie van 1979-1982. Toen zag ik in New York voor het eerste mensen op straat liggen, waar je zorgvuldig omheen stapte. Later in Washington bleek het ook na de recessie een probleem. Want het echte probleem was de regering-Reagan en de fundamentele ongelijkheid en afkeer van de overheid die sindsdien het land in zijn greep heeft. Dakloosheid (honderdduizenden) is enkel het topje van de ijsberg.

Brown wordt straks wel goedgekeurd voor haar post als rechter in het Supreme Court. Maar het zou die paar Republikeinen met gezond verstand, Romney, Murkowski en Collins – meer kan ik er niet bedenken – sieren als ze ook voor haar benoeming zouden stemmen. Maar een beetje moed van drie zichzelf hoogachtende politici, dat is al te veel gevraagd. Wat hebben ze te verliezen?

Voor wie geïnteresseerd is in biografie in het algemeen, en die van schrijvers in het bijzonder, vindt 24 maart in Amsterdam een leuke avond plaats. Aanleiding is de recente biografie van Hella Haase, maar meer in het algemeen staat de schrijversbiografie in de aandacht.

Klik hier voor meer informatie.

Die avond vindt ook de lancering plaats van het biografieportaal.

U zult begrijpen, misschien niet instemmen, met mijn grote tevredenheid met de overwinning van de PvdA hier in Amsterdam. Het was eerlijk gezegd niet zozeer de PvdA maar Marjolein Moorman die won. Ze sprak ware woorden: ‘de sociaal democratie is nog niet dood’.

Ik mag daarover kraaien want ik betoog al een jaar of zes, sinds ik weer lid van de partij en daarover schreef in de Groene, dat de partij zijn sociaal democratische wortels weer moet opzoeken en omarmen. Ik pleitte (en doe dat nog steeds) zelfs voor een naamswijziging in Sociaal Democratische Partij. Mijn redenering was, en is, dat sociaal democratie een sterk merk is, de PvdA een zwak label.

Eerder had ik zelfs gepleit voor een terugkeer naar Joop den Uyls spreiding van inkomen, kennis en macht, geluiden die ik woensdag ook hoorde.

Geen schouderklopjes voor mezelf. Ik heb er weinig vooruitgang mee geboekt. Een conferentie van de Wiardi Beckman Stichting na de verkiezingsnederlaag maar daar gebeurde weinig mee. Het is Moorman die met de kracht van het goede voorbeeld laat zien hoe het moet, en hoe het kan.

Het past ook in een breder verhaal dat ik al langer koester: tegen alle vermeende trends in, denk ik dat partijen terug moeten naar ideologie. Er moet een basis zijn waarop je optreden en je gedrag valt terug te voeren, en waardoor beleid ook voorspelbaar is. En meetbaar. Je kunt zien wanneer partijen hun idealen verzaken. Voor de belangenbehartigers partijen als de VVD en D66 geldt dat nauwelijks. Rutte is alles waar ideologie (en visie) vreemd aan is.

Als ik zo vrij mag zijn verwijs ik nog naar een artikel in de Groene, uit 2012, bij het terugtreden van Job Cohen als aanvoerder, waarin ik dat al betoogde.

Terug naar Moorman. In haar optreden woensdag, naast Ploumen, was duidelijk te zien wie de nieuwe partijleider moet worden. Amsterdam heeft een lange traditie van wethouders die naar landelijk doorschuiven. Niet te snel, de tweede kamerverkiezingen zijn nog ver weg, maar het is verstandig voorbereidingen te treffen.

Nu ik toch over Nederlandse politiek bezig ben, mooie column van Tom Jan Meeuws over de senaat die een steeds politiekere rol neemt en zichzelf daar vorige week belachelijk mee maakte. Ik ben sinds jaar en dag een voorstander van het opheffen van de senaat, vooral omdat een indirect gekozen orgaan dat als het ware de uitslag van tweede kamerverkiezingen na een jaar of een paar jaar, of wanneer dan ook, kan neutraliseren, niet thuishoort in een democratisch systeem. Versterk liever de Tweede Kamer en de afgevaardigden, met betere ondersteuning. Overigens zitten we hier met een oud probleem. Al in 1918, meteen na de grondwetswijziging die het algemeen kiesrecht mogelijk maakte, werd geopperd om die senaat op te heffen. De redenen van toen zijn onveranderd.

En ja, dan is er Ongehoord Nederland waar we net iets te veel van horen. Deze reptielenclub bewijst eens te meer (na WNL en Powned) hoe totaal onzinnig ons omroepsysteem is. Welk land geeft op basis van 50.000 keer een paar euro aan dit soort malloten een paar miljoen uit de overheidskas en een platform voor hun praatjes en mannetjesmakerij? Juist ja, wij doen dat. Ongehoord geeft een voordeel: ook mensen die om onnaspeurbare redenen ons systeem niet kunnen loslaten, moeten nu nadenken over deze onzinnigheid. Misschien komen we er ooit vanaf. Niet dat ik mijn adem inhoud. Net als over de senaat, horen we deze geluiden al heel lang.

Janah Ganesh sugereerde in de FT vandaag dat er een soort van eenheid ontstaat in de VS over de Oekraïne. Never mind het te verwachten geëikel van Republikeinen die alles wat niet goed lijkt aan Biden wijten, hij denkt dat het goed is voor de VS om een vijand te hebben die verenigt. En passant stelde hij dat de partijdigheid in de Amerikaanse politiek begon in 1994 met de ultieme stoker, Newt Gingrich, en dat het einde van de Koude Oorlog daarvoor de poort opende.

Ik geloof er niets van. Niet van 1994 maar ook niet van een of andere vorm van gezamenlijkheid over Rusland (want het gaat natuurlijk niet om Oekraïne maar om Rusland als vijand). Eerst Gingrich. Die was al vanaf het midden van de jaren tachtig aan het stoken. Hij gebruikte CSPAN, de kabel-tv die permanent het congres uitzond om zijn onzinverhalen af te steken. Toen de camera te vaak draaide en liet zien dat hij stond te oreren voor een lege kamer, zorgde hij ervoor dat dit verboden werd.

Het was ook niet het einde van de Koude Oorlog dat de Republikeinen in 1994 voor het eerst sinds 1954 een meerderheid in het congres gaf. Het was de eerste progressieve president sinds Lyndon Johnson die dat deed. Billy Clinton was de naam. De persoonsgerichte, destructieve Republikeinse kritiek op de man en zijn partij gingen verder dan Clintons beleid rechtvaardigde. En ze hadden, zou ik zeggen, ook heel andere redenen dan gebrek aan een buitenlandse vijand. Simpelweg alles wat niet in de Reagan- orthodoxie paste als uiterst links bestempelen. Doen ze vandaag nog steeds. McConnell doet het iedere dag.

De slechtste minister van Justitie in decennia, William Barr, heeft een boekje geschreven waarin hij Trump behoorlijk afvalt. Nadat hij Trump in het zadel hield door het Rusland onderzoek in de sloot te rijden en allerlei normale activiteiten o.a. voor burgerrechten onderuit had gehaald. Barr nam pas ontslag na de verkiezingen van 2020, misschien omdat hij zag aankomen dat de Big Lie tot ongelukken zou leiden. Maar, en dit is het interessante punt, want alleszeggend over de Amerikaanse politiek: hij zou in 2024 op de Republikeinen stemmen, ook als Trump kandidaat was. Want de Democraten hadden een radicaal linkse wending genomen.

Dat is het verhaal van de Amerikaanse politiek: partijtrouw is nu relevanter dan de kwaliteiten van politici. Een uiteindelijk desastreuze ontwikkeling omdat het er niet meer toe doet wat mensen doen of zeggen, maar tot welke partij ze behoren. Of het nu Trump, Cruz of Hawley, of DeSantis is, mensen als Barr, en helaas veel kiezers, stemmen voor een partij. Op zich een rare ontwikkeling waar in bijna alle westerse democratieën partijtrouw verdwijnt. Het lijkt me een gevolg van het tweepartijensysteem, het best uit te buiten door de partij die het meeste geld heeft en dat krijgt door het bedrijfsleven te subsidiëren, en die het meest tegen de overheid als bindend orgaan is.

Ik heb al vaker geschreven dat ik de hoop voor de VS heb opgegeven. Hoe het zich gaat ontrollen weet ik natuurlijk niet, maar de fundamentele onwil om samen een samenleving te bestieren leidt tot een ongelijkheid en disfunctioneren die uiteindelijk desastreus gaat uitpakken. Of ik moet zeggen: al desastreus heeft uitgepakt. Een land waar je je leven niet zeker bent, beter niet ziek kunt worden en waar kinderen niet de kansen krijgen die ze verdienen heeft geen mooie toekomst. In de meest recente Maarten schreef ik over de VS als uniek, heel speciaal land. Speciaal in het negatieve.

Terug naar Oekraïne. Een aantal Republikeinen wil een no fly zone boven Oekraïne. Is dat een daad van oorlog? Ze vragen het ze niet af. Veel, zoniet alle Republikeinen, vinden Biden te slap. Het is verbluffend dat te horen nadat Trump om egoïstisch politieke redenen hulp aan Oekraïne weigerde en van plan was in een tweede termijn uit de NAVO te gaan. Nog los van de chantage die Poetin op hem pleegde (of die gebaseerd was op chanterend materiaal of Trump narcistische liefde voor een man die meer macht had dan hij, laat ik in het midden).

Als je al niet het vertrouwen in de VS had verloren, dan zou je dat nu doen. Ondertussen heeft één man, in de zak van de kolenindustrie, Joe Manchin van West Virginia, de armste, zieligste en domste staat van Amerika, niet alleen Bidens programma getorpedeerd maar nu ook een voordracht van Biden voor het FED-bestuur. Ze zou teveel bezig zijn met klimaat (er zat ook een betrokkenheid bij een investering achter die niet helemaal fris oogde, maar haar klimaat besognes gaven de doorslag).

Ondertussen worden ambassadeurs tegengehouden, benoemingen gefrustreerd. Ik moet nog maar zien dat de hoorzittingen voor de nieuw te benoemen rechter in het Supreme Court zonder ongelukken verlopen.

Een miljoen doden aan corona en nog steeds is vaccinatie en zijn mondkapjes partijpolitieke items. Als domheid met slechtheid samenkomt, in de vorm van de Trumpies en lui als Cruz en De Santis, dan is een land reddeloos verloren. Wat er ook in Oekraïne mag gebeuren, de analyse van Poetin en Xi dat de VS een grootmacht in verval is, lijkt zo gek nog niet. Een wandelend lijk kan uitgedaagd worden. Poetin deed het, krukkig en vanuit zijn eigen isolement, het zou mij niet verbazen als Xi ook wat gaat porren.

Voor de liefhebbers van realpolitik, in de stijl van de strategisch denker John Mearsheimer (The Tragedy of Great Power Politics), wijs ik op een column die ik indertijd in de Groene schreef. Ik merkte toen op dat Trump in een aantal opzichten realistischer (meer Hobbiaans) met de wereld omging dan bijvoorbeeld Obama, en sloot af dat Poetin de enige praktisant is van realpolitik. Enfin, lees het hier zelf om de gedachten te scherpen.

Aan de andere kant ben ik huiverig voor al te gemakkelijk Poetins gedrag verklaren uit westers optreden, het oprukken van de Navo en dergelijke. Daarbij moet ik overigens ook nog wijzen op de oneindige schade die kleine Bush heeft aangericht, niet alleen door zijn eindeloze oorlogen, maar ook door in 2008 dat Navo lidmaatschap van Oekraine en Georgia op tafel te gooien.

Natuurlijk was het hun recht een aanvraag in te dienen, en natuurlijk was er geen schijn van kans dat die gehonoreerd zou worden. Poetins eis dat de Navo dat ook expliciet zegt, was (is) deel van zijn pokerspel. Er was nooit een kans dat Oekraïne lid zou worden van de Navo. Het lijkt me nu meer een stok om de hond te slaan.

Over Mearsheimer en zijn realistische school verscheen in The New Republic ook een kritisch artikel. Met mijn eerdere column biedt het voer voor denken.

Ondertussen is het realistisch, vrees ik, om enkel verslechtering te verwachten totdat er verbetering optreedt. Ik weet niet wat het eindspel moet worden. Eerder schreef ik dat Oekraïne vrijwel zeker de Donbas en de Zwarte Zee corridor zal moeten opgeven. En dan zich moet schikken in een finlandisering die verlicht wordt door sterke banden met de EU. Geen fijne uitkomst.

Maar er zijn niet veel andere opties – een permanente bezetting door Rusland zie ik ook niet gebeuren. Alles is vloeibaar nu, misschien overleeft Poetin het niet. Maar zo snel gaat dat niet. Kleine Bush wist zichzelf ondanks een blunderende oorlog in 2004 herkozen te krijgen. Poetin zijn we evenmin snel kwijt.

De oorlog in Oekraïne is verschrikkelijk, nutteloos en roept een reeks vragen op. Ik ga me niet in Poetins geest verdiepen, kan alleen vaststellen dat een finlandisering van Oekraïne (nu schijnbaar op de tafel als middel om de oorlog te stoppen) ook vooraf had kunnen worden bereikt. Ik dacht dat Poetin een goede pokeraar was die dit resultaat kon binnenhalen zonder daadwerkelijk aan te vallen. Nu zit hij vast een valstrik van eigen makelij, en heeft Europa ook in een valstrik gestopt, deels ook van eigen makelij.

Een paar dingen.

Die oligarchenjacht, vooral in Engeland, oogt rijkelijk belachelijk. En laat. Wat is de morele basis voor het toelaten van kleptocraten en profiteurs van bedenkelijke regimes om die vervolgens aan te pakken als die regimes dingen doen die we niet willen? Overigens deed dat regime het allang: minstens twee vergiftigingen in Engeland en van alles waar we het fijne niet van weten.

Het was allemaal best, die huizen in Kensington, die investeringen, de eigendom van Chelsea. Dat laatste is een klein bier probleem. Voetbal is zo verrot dat het geen moeite zal kosten om een moordenaarsregime in de Arabische wereld als eigenaar te vinden. De oligarchen vluchten naar de Arabische Emiraten, we voetballen straks in Qatar, Saudi Arabië is overal welkom. Chelsea hoeft zich geen zorgen te maken.

Beter laat dan nooit heeft het Europese parlement de gouden visa regels, vooral gebruikt door een maffiose staat als Malta en door Engeland, afgeschaft. Niet meer criminelen toelaten enkel omdat ze met veel geld een EU toegangsbewijs kunnen kopen. Was altijd een stupide regeling.

Ik vind dat Baudet alle ruimte moet krijgen om zijn liefde voor autocraten en zijn afkeer van democratie te belijden. Ik ben minder geïnteresseerd of hij door Rusland gesponsord wordt. De PVV krijgt kapitalen van private Amerikaanse reactionairen. Maar Baudets mening is een mening en we hebben vrijheid van meningsuiting. Geef hem het touw om zichzelf op te knopen.

Om die reden, vrijheid van meningsuiting, ben ik ook fallikant tegen het verbod op die Russische media outlets hier. Het argument dat wij in Rusland ook niet mogen uitzenden snijdt geen hout als je tegelijkertijd volhoudt dat onze waarden boven die van hun gaan, ook vrijheid van meningsuiting.

De Guardian had een interessant artikel over de ervaring van Rusland in de Oekraïne als land dat al langere tijd niet echt georganiseerd ten oorlog is getrokken. Weinig ervaring kortom. Dat zou Xi ook bezorgd hebben, of moeten bezorgen, want zijn leger is ook niet in actie geweest of hoogstens bij het schoonvegen van het plein van de Hemelse Vrede. Toevallig was ik net bezig met Franklin Roosevelts discussie, nee, het gevecht, met zijn militairen over de wijsheid van een invasie van Noord Afrika – in plaats van een, inderdaad tot mislukken gedoemde, kanaaloversteek in 1942. Roosevelt wist dat zijn troepen gevechtservaring moesten opdoen om te kunnen winnen. Een wijs man.

Oekraïne was vorig jaar in de verste verten niet in staat om EU lid te worden. Vandaag is dat niet veranderd. Het is ook ongewenst. De Marshall hulp die wij via de EU aan Oost Europese landen hebben gegeven, moet duidelijk maken dat die niet per se landen oplevert die op positieve wijze bijdragen aan de EU. Nu kun je zeggen dat Italië ook problemen oplevert en ik heb altijd gevonden dat Griekenland niet in de EU thuishoorde. Maar de oorlog in Oekraïne is geen reden om een overhaaste procedure te starten.

Of Finland en Zweden bij de Navo moeten komen vind ik een lastige. Het klinkt niet inmiddellijk verstandig om onder de huidige (onder alle) omstandigheden Navotroepen op de grens met Rusland te plaatsen. Drie baltische staten is wel genoeg. Maar ja, volgens onze eigen redenering, is het hun vrije recht om het lidmaatschap aan te vragen.

Het is, met de roep om meer geld voor defensie, nog eens goed om vast te stellen dat de grootste kaalslag van onze defensie is gepleegd onder Rutte I, dus door deze minister president, en CDA-corifee Hans Hillen. Ook daarvoor en daarna waren er weinig visionaire types, maar als je terugkijkt komt PvdA’er Relus ter Beek er ineens een stuk beter vanaf dan die twee partijen, VVD en CDA, die altijd het hardst roepen dat links onvoldoende doet. Een hand in eigen borst zou hen sieren.

We zijn, alle internet en tech ten spijt, vooralsnog niet in staat om de informatiediscrepantie tussen onze Oekraïne lofzangen en de Russische bevolking die de Nazi’ ziet verdreven te slechten. Ik heb geen pasklare oplossingen maar zolang Poetin zijn bevolking wijs kan maken dat alle lasten die zij ondervinden een oorlog van het westen tegen Rusland zijn, staan we redelijk machteloos.

Hoe moet dit eindigen? Ik zie helaas een scenario dat bewijst hoe nutteloos dit alles was. De facto finlandisering van Oekraïne, Rusland houdt de nieuwe staten die ze in het oosten creëerde en de corridor langs de Zwarte Zee. Het is een scenario dat ook zonder oorlog mogelijk was geweest – nou ja, oorlog opent altijd nieuwe bereidheid om een werkelijkheid onder ogen te zien.

De EU gaat honderden miljarden besteden om Oekraïne weer op te bouwen als de Russen vertrokken zijn. Het land zal, Baudet ten spijt, een associatieverdrag met de EU krijgen dat de geldstroom gaande houdt. Zolang als het duurt.

Hoe het ook uitvalt, ik denk niet dat Poetin het gemakkelijk zal kunnen verteren. Maar of zijn regime van FSB-mannen verdwijnt lijkt me minder waarschijnlijk. Een conctie van economisch machtigen (onze oligarchen) met een leger dat in zijn hemd is komen te staan, is misschien kansrijker.

Biden zal licht profiteren van zijn vaardigheid in het smeden van een westerse alliantie. De vraag is of het beklijft tot november. De Trumpies waren al op hun retour, de narcist die de narcist in Rusland prijst, zal dat in een hogere versnelling zetten. Maar Rusland en China blijven gelijk hebben in hun inschatting van de VS als een macht die op weg omlaag moeite heeft stabiliteit te bereiken.