Voor de liefhebbers van realpolitik, in de stijl van de strategisch denker John Mearsheimer (The Tragedy of Great Power Politics), wijs ik op een column die ik indertijd in de Groene schreef. Ik merkte toen op dat Trump in een aantal opzichten realistischer (meer Hobbiaans) met de wereld omging dan bijvoorbeeld Obama, en sloot af dat Poetin de enige praktisant is van realpolitik. Enfin, lees het hier zelf om de gedachten te scherpen.

Aan de andere kant ben ik huiverig voor al te gemakkelijk Poetins gedrag verklaren uit westers optreden, het oprukken van de Navo en dergelijke. Daarbij moet ik overigens ook nog wijzen op de oneindige schade die kleine Bush heeft aangericht, niet alleen door zijn eindeloze oorlogen, maar ook door in 2008 dat Navo lidmaatschap van Oekraine en Georgia op tafel te gooien.

Natuurlijk was het hun recht een aanvraag in te dienen, en natuurlijk was er geen schijn van kans dat die gehonoreerd zou worden. Poetins eis dat de Navo dat ook expliciet zegt, was (is) deel van zijn pokerspel. Er was nooit een kans dat Oekraïne lid zou worden van de Navo. Het lijkt me nu meer een stok om de hond te slaan.

Over Mearsheimer en zijn realistische school verscheen in The New Republic ook een kritisch artikel. Met mijn eerdere column biedt het voer voor denken.

Ondertussen is het realistisch, vrees ik, om enkel verslechtering te verwachten totdat er verbetering optreedt. Ik weet niet wat het eindspel moet worden. Eerder schreef ik dat Oekraïne vrijwel zeker de Donbas en de Zwarte Zee corridor zal moeten opgeven. En dan zich moet schikken in een finlandisering die verlicht wordt door sterke banden met de EU. Geen fijne uitkomst.

Maar er zijn niet veel andere opties – een permanente bezetting door Rusland zie ik ook niet gebeuren. Alles is vloeibaar nu, misschien overleeft Poetin het niet. Maar zo snel gaat dat niet. Kleine Bush wist zichzelf ondanks een blunderende oorlog in 2004 herkozen te krijgen. Poetin zijn we evenmin snel kwijt.

De oorlog in Oekraïne is verschrikkelijk, nutteloos en roept een reeks vragen op. Ik ga me niet in Poetins geest verdiepen, kan alleen vaststellen dat een finlandisering van Oekraïne (nu schijnbaar op de tafel als middel om de oorlog te stoppen) ook vooraf had kunnen worden bereikt. Ik dacht dat Poetin een goede pokeraar was die dit resultaat kon binnenhalen zonder daadwerkelijk aan te vallen. Nu zit hij vast een valstrik van eigen makelij, en heeft Europa ook in een valstrik gestopt, deels ook van eigen makelij.

Een paar dingen.

Die oligarchenjacht, vooral in Engeland, oogt rijkelijk belachelijk. En laat. Wat is de morele basis voor het toelaten van kleptocraten en profiteurs van bedenkelijke regimes om die vervolgens aan te pakken als die regimes dingen doen die we niet willen? Overigens deed dat regime het allang: minstens twee vergiftigingen in Engeland en van alles waar we het fijne niet van weten.

Het was allemaal best, die huizen in Kensington, die investeringen, de eigendom van Chelsea. Dat laatste is een klein bier probleem. Voetbal is zo verrot dat het geen moeite zal kosten om een moordenaarsregime in de Arabische wereld als eigenaar te vinden. De oligarchen vluchten naar de Arabische Emiraten, we voetballen straks in Qatar, Saudi Arabië is overal welkom. Chelsea hoeft zich geen zorgen te maken.

Beter laat dan nooit heeft het Europese parlement de gouden visa regels, vooral gebruikt door een maffiose staat als Malta en door Engeland, afgeschaft. Niet meer criminelen toelaten enkel omdat ze met veel geld een EU toegangsbewijs kunnen kopen. Was altijd een stupide regeling.

Ik vind dat Baudet alle ruimte moet krijgen om zijn liefde voor autocraten en zijn afkeer van democratie te belijden. Ik ben minder geïnteresseerd of hij door Rusland gesponsord wordt. De PVV krijgt kapitalen van private Amerikaanse reactionairen. Maar Baudets mening is een mening en we hebben vrijheid van meningsuiting. Geef hem het touw om zichzelf op te knopen.

Om die reden, vrijheid van meningsuiting, ben ik ook fallikant tegen het verbod op die Russische media outlets hier. Het argument dat wij in Rusland ook niet mogen uitzenden snijdt geen hout als je tegelijkertijd volhoudt dat onze waarden boven die van hun gaan, ook vrijheid van meningsuiting.

De Guardian had een interessant artikel over de ervaring van Rusland in de Oekraïne als land dat al langere tijd niet echt georganiseerd ten oorlog is getrokken. Weinig ervaring kortom. Dat zou Xi ook bezorgd hebben, of moeten bezorgen, want zijn leger is ook niet in actie geweest of hoogstens bij het schoonvegen van het plein van de Hemelse Vrede. Toevallig was ik net bezig met Franklin Roosevelts discussie, nee, het gevecht, met zijn militairen over de wijsheid van een invasie van Noord Afrika – in plaats van een, inderdaad tot mislukken gedoemde, kanaaloversteek in 1942. Roosevelt wist dat zijn troepen gevechtservaring moesten opdoen om te kunnen winnen. Een wijs man.

Oekraïne was vorig jaar in de verste verten niet in staat om EU lid te worden. Vandaag is dat niet veranderd. Het is ook ongewenst. De Marshall hulp die wij via de EU aan Oost Europese landen hebben gegeven, moet duidelijk maken dat die niet per se landen oplevert die op positieve wijze bijdragen aan de EU. Nu kun je zeggen dat Italië ook problemen oplevert en ik heb altijd gevonden dat Griekenland niet in de EU thuishoorde. Maar de oorlog in Oekraïne is geen reden om een overhaaste procedure te starten.

Of Finland en Zweden bij de Navo moeten komen vind ik een lastige. Het klinkt niet inmiddellijk verstandig om onder de huidige (onder alle) omstandigheden Navotroepen op de grens met Rusland te plaatsen. Drie baltische staten is wel genoeg. Maar ja, volgens onze eigen redenering, is het hun vrije recht om het lidmaatschap aan te vragen.

Het is, met de roep om meer geld voor defensie, nog eens goed om vast te stellen dat de grootste kaalslag van onze defensie is gepleegd onder Rutte I, dus door deze minister president, en CDA-corifee Hans Hillen. Ook daarvoor en daarna waren er weinig visionaire types, maar als je terugkijkt komt PvdA’er Relus ter Beek er ineens een stuk beter vanaf dan die twee partijen, VVD en CDA, die altijd het hardst roepen dat links onvoldoende doet. Een hand in eigen borst zou hen sieren.

We zijn, alle internet en tech ten spijt, vooralsnog niet in staat om de informatiediscrepantie tussen onze Oekraïne lofzangen en de Russische bevolking die de Nazi’ ziet verdreven te slechten. Ik heb geen pasklare oplossingen maar zolang Poetin zijn bevolking wijs kan maken dat alle lasten die zij ondervinden een oorlog van het westen tegen Rusland zijn, staan we redelijk machteloos.

Hoe moet dit eindigen? Ik zie helaas een scenario dat bewijst hoe nutteloos dit alles was. De facto finlandisering van Oekraïne, Rusland houdt de nieuwe staten die ze in het oosten creëerde en de corridor langs de Zwarte Zee. Het is een scenario dat ook zonder oorlog mogelijk was geweest – nou ja, oorlog opent altijd nieuwe bereidheid om een werkelijkheid onder ogen te zien.

De EU gaat honderden miljarden besteden om Oekraïne weer op te bouwen als de Russen vertrokken zijn. Het land zal, Baudet ten spijt, een associatieverdrag met de EU krijgen dat de geldstroom gaande houdt. Zolang als het duurt.

Hoe het ook uitvalt, ik denk niet dat Poetin het gemakkelijk zal kunnen verteren. Maar of zijn regime van FSB-mannen verdwijnt lijkt me minder waarschijnlijk. Een conctie van economisch machtigen (onze oligarchen) met een leger dat in zijn hemd is komen te staan, is misschien kansrijker.

Biden zal licht profiteren van zijn vaardigheid in het smeden van een westerse alliantie. De vraag is of het beklijft tot november. De Trumpies waren al op hun retour, de narcist die de narcist in Rusland prijst, zal dat in een hogere versnelling zetten. Maar Rusland en China blijven gelijk hebben in hun inschatting van de VS als een macht die op weg omlaag moeite heeft stabiliteit te bereiken.

Ik werd gewezen op het deel in de Lubach show waarin Maarten van Rossem, laten we het voorzichtig uitdrukken, voor lul werd gezet met zijn ferme voorspelling in Ouwehoer Programma 1 dat er geen invasie zou komen. Zes uur voordat die begon.

Maarten is duidelijk niet de slimste mens. Ik ben zelf niet te beroerd om verwachtingen uit te spreken – ik kom daar zo op terug – maar om zo ondubbelzinnig een uitspraak te doen op een terrein en over een terrein waar je niets vanaf weet … Tja, Maarten zit graag op tv, wordt graag gevraagd door de Ouwehoer Programma’s maar waarom eigenlijk? Toen ik dat een van de presentatoren ooit vroeg, zei hij dat Van Rossem populair is en kijkers hem graag zien. Maakt niet uit wat hij zegt zoals de pertinente onzin na de inaugurele rede van Biden, goed voor de kijkcijfers.

Zoals de NRC opmerkte is het lastig om bij een langer durende actualiteit verse ‘deskundigen’ op te trommelen. Ik houd me bij de gedrukte media, al of niet digitaal, dat werkt veel beter. Ik moet hieraan toevoegen dat CNN het bijzonder goed doet in deze oorlog. Doet denken aan de eerste Golfoorlog toen het station zichzelf op de kaart zette.

Voorspellingen, verwachtingen: een lezer klaagde dat ik toen ik verwachtte dat Poetin niet zou overgaan tot een invasie dat werd gelogenstraft (ik kan er nog steeds niet een plausible uitkomst bij bedenken voor de dictator). Ik had het verkeerd maar het was geen voorspelling. Het was een beredeneerde verwachting.

En passant werd me ook de maat genomen over mijn falen bij het verwachten van een overwinning van Hillary in 2016. Hij vond dat ik door mijn stellige schrijven de lezers misleidde over de kwaliteit van mijn verwachtingen die niet voorspellingen zijn. Laat ik nou niet voornemens zijn om minder stellig te schrijven, als ik weet waar ik het over heb.

Nou ja, de meeste lezers weten hopelijk wel beter en kunnen zien waar ik heen ga (en vandaan kom) en dan zelf inschatten wat het waard is. Zo zou een goede lezer in 2007 mijn inschatting van Obama hebben kunnen zien, en in maart 2015 mijn verwachting, nou ja, eerlijk gezegd was dat wel een voorspelling, dat Hillary een ramp zou worden. En helaas had ik ook voorzien dat de Big Lie Trumps grootste erfenis zou worden en dat de Republikeinen weg zouden komen met hun lafheid na 6 januari. Op basis van wat ik weet en wat ik kan zien.

De lezer gaf behalve Maartens oprispingen als voorbeeld Rob de Wijk die blijkbaar verwachtte dat de feitelijke omstandigheden (Tsjenobyl, moerassen, te weinig soldaten) niet het idee gaven van een aanstaande invasie. Dat lijkt me een eerlijk verwachting als je iemand vraagt op basis van zijn deskundigheid te analyseren. Als tegenvoorbeeld kwam de lezer met militair historicus Van Creveld die wees op de omstandigheden in 1968 in Tsjecho Slowakije en in 1973 in Israël. Hij verbond er blijkbaar geen voorspelling aan. Of je aan die historische analogie iets hebt, kan de kijker zelf uitmaken.

Nu ik toch bezig ben, ik ben wat verbaasd over het roepen dat de derde Wereldoorlog zou kunnen uitbreken. Over historisch misleidende analogieën gesproken. Ja, als China zo onverantwoordelijk zou zijn om nu Taiwan aan te vallen, dan zou dit enig hout snijden. Nu lijkt me een aanval op een land, hoe crimineel ook, en de terughoudendheid van de landen eromheen, reden om te verwachten dat het geen wereldoorlog gaat worden. Rusland heeft enkel bondgenoten in moordenaarslanden als Syrië en naar ik begrijp de United Arab Emirates. Niet een bondgenoot maar wel slap is Israël dat zijn kruit droog houdt en niet te hard uitpakt naar Poetin. Pakistan, ook zo’n vriend.

Als landjepik een terugkerend gebruik zou worden, niet alleen door Rusland (en/of China) maar ook door andere landen, dan kunnen we de kant op denken van wereldoorlogen. Ik verdiepte me onlangs in het Pacific deel van de Tweede Wereldoorlog, waar een van auteurs het punt maakte dat die eigenlijk al begon in 1937 toen Japan Mantsjoerije binnenviel. Nu begon die in 1931, waarna de Japanners er een poppen-regime neerzetten zoals Poetin zou willen. Maar het werd toegestaan door de wereld en de Volkenbond, een eerste stap op weg naar de afgrond. In 1937 kwam de tweede ronde in de Chinees Japanse oorlog, met onder meer de Rape of Nanjing.

Als gezegd, ik ben niet goed in voorspellen, maar ik verwacht dat de anti-vaxxers die nu door hun mediageile beroepsagitators in het pro-Poetin kamp worden geleid, problemen zullen hebben de eenheid te behouden. Dom en pigheaded als die anti’s zijn, een flink deel zal dit toch niet slikken. Nou ja, ik hoop dat ze nog voldoende bij hun verstand zijn. Ondertussen moeten we vooral terughoudend zijn in de aanpak van onze grootste Poetinofiel, Baudet. Geef hem genoeg touw om zichzelf op te hangen, zeg ik.

Ik zal niet te veel proberen wat toe te voegen aan wat de ouwehoerprogramma’s al aanbieden. Ik moet nogmaals erkennen dat ik Poetins plannen verkeerd heb ingeschat. Ik dacht dat hij pokerde, maar hij speelde landjepik. Ik was niet de enige, maar goed.

Er wordt wijd en zijd gespeculeerd over Poetins geestesgesteldheid. Net als bij de psychopaat in Florida is het onverstandig om op basis van beeldinformatie te diagnostiseren. Wat mij opviel wat dat de analyse van George Kennan, de man achter de containment strategie, in zijn lange telegram van 1946 over de diepe bronnen van Sovjet gedrag ook vandaag nog zo toepasselijk is.

Is dit het Waterloo van Poetin, zoals Frans Timmermans voorspelde? Ook dat is enkel koffiedik kijken. Zeker is dat het niet zo gemakkelijk gaat als hij wilde en dat de westerse eenheid groter is dan hij verwachtte.

Of het toelaten van Oekraïne tot de EU verstandig is, waag ik te betwijfelen. Veertig miljoen mensen erbij, een corrupt land? Hebben we al niet genoeg aan Polen en Hongarije? De emoties in Brussel waren groot en oprecht maar dat is niet de basis voor goede besluitvorming.

Niet oprecht was natuurlijk Baudet die zich in een lelijk pakket van Poetin-filie heeft gewerkt. Hij was diep, diep bewogen, zei hij, door wat zich afspeelde maar weigerde om de enige die de oorzaak was van een militaire interventie die hem zo diep bewoog, zijn goede autoritaire vriend, te veroordelen. Zijn poging om zijn verhaal te plaatsen in het laten horen van een ander, legitiem, geluid, de enige die dat durfde (en kon) zal weinig mensen overtuigen.

Vanmiddag hoorde ik een goed gesprek in Bureau Buitenland met Tom Sauer, een Vlaamse hoogleraar. Hij waarschuwde voor al te hard lopen.

Kwam ook terug op een optie die nu ver weg lijkt: de finlandisering van Oekraïne. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Finland aangevallen en bezet door de Sovjet Unie, bleef Finland na de oorlog een neutraal land dat zich zowel het Warschaupact als de Navo van het lijf wist te houden. Het land was permanent in overleg met de Sovjet Unie over wat en niet kon, dat wel. Finlandisering kreeg een slechte naam in de loop van de Koude Oorlog als een soort impliciete overgave van een land aan de invloedsfeer van de Sovjet Unie die onacceptabel was.

Ik herinner me van het kernrakettendebat in de jaren tachtig dat het niet plaatsen ook soort Finlandisering zou zijn. Voor Oekraïne (en Belarus) zou het niet zo’n slechte optie geweest zijn maar voor deze oorlog was hij ondenkbaar. Nu lijkt hij onuitvoerbaar. Helaas zou voldoende destructie het wel eens de uitkomst kunnen maken (die dan, treurig genoeg) ook zonder oorlog mogelijk was geweest.

Maar dat is Spielerei. Voorlopig zitten we in een nieuwe wereld waarin Rusland de volle storm van zijn oorlog oogst. Benieuwd hoe dat gaat uitwerken.

Overigens is het ook plezierig om te zien dat sportbonden hun idiote stelling dat sport en politiek niets met elkaar te maken hebben, van die onzin zijn teruggekomen. Zelfs die voetballers die geen probleem hadden met een feestje in Moskou in 2018 en vrolijk afreizen naar Qatar, laten nu van zich horen. Enfin, beter laat dan nooit. Misschien die Bach-man van het IOC zich nu ook realiseren dat Poetin wachtte tot na de Spelen in Beijing om aan te vallen. Ook dat is politiek. Het IOC is medeplichtig. Ze hadden gewoon die spelen oneindig door moeten laten gaan.

Okay, ik had het verkeerd. Biden riep terecht ‘wolf’ en waarschuwde terecht dat Poetin Oekraïne zou binnenvallen. Gisteren gebeurde het.

De erkenning van twee landen die geen bestaansrecht hebben zijn in zekere zin een afleiding. Afgezien van Nicaragua, Cuba en Venezuela zal niemand ze erkennen. Zelfs niet Poetins warme vriend Xi. Wat moet je ermee, behalve Oekraïne met zijn neus in de machteloosheid drukken? Nou ja, dat is een doelstelling.

Kan Poetin wegkomen met deze afscheiding, zoals hij wegkwam met de Krim en met de afscheiding in Georgia? Het lijkt me onwaarschijnlijk dat het Oekraïnse leger de oude (kleine) grenzen van Donesk en Luhansk gaat verdedigen om verder oprukken te voorkomen. Daarmee creeert Poetin een feit aan de grond.

Zal hij verder gaan? Ik weet het niet, waag me niet aan een voorspelling. De man is tegelijkertijd rationeel maar ziet er opgepoft en ziekelijk uit. De voorstelling met zijn nationale veiligheidsstaf was amusant, beter dan een uitzending van Ongehoord Nederland waarin een antidemocratisch parlementslid mag uitleggen waarom Poetin volstrekt gerechtvaardigd is.

Dat de burgers van die twee nieuwbakken landjes gelukkig zijn met hun nieuw verworven onafhankelijkheid is onwaarschijnlijk. Maar evenmin zullen ze heel veel daadwerkelijk verzet kunnen plegen.

Ik ben nog niet onder indruk van de sancties tot nu toe, al is het stopzetten van de Nordstream 2 een mooie ontwikkeling. Ik betaal graag de hogere gasprijs. Nu maar zorgen dat die pijplijn niet weer in een later stadium geopend wordt. We zijn niet zo goed in sancties voor gedrag.

Wel Iran economisch wurgen maar niet de moordenaar in Saoedi Arabië boycotten. Fijn olympisch poedelen zonder over genocide en autoritaire regimes te praten.

Maar laat ik niet te ver afdwalen. Biden had gelijk met zijn waarschuwingen en het was mijn fout te denken dat Poetin vooral pokerde.

Er is waarschijnlijk geen land in de wereld dat publieke fondsen beschikbaar stelt voor de grootste krant van het land om een vrolijk rechtse omroep op te richten en een vast onderdeel te maken van een belachelijk publiek omroep systeem.

Nu komt er Ongehoord Nederland bij, waar extreem rechts en de antidemocraten van Forum een platform krijgen om hun praatjes te verkopen.

Ik heb mezelf gedwongen om die eerste uitzending van de Karskensomroep te bekijken. Los van de krukkigheid van de productie waren de opinies exclusief die van Baudet en zijn corporale maatjes. Wel interessant dat ze in hun anti-Amerikanisme en Ruslandliefde Poetin omarmen. Uiterst rechts is dol op een dictator als Poetin. Ze hadden wel een leuke Rusland ‘deskundige’ gevonden. Een soort Koot & Bie type met een bontje. Vriendin van Poetin natuurlijk.

En wij, het publiek, betalen die onzin. Ik kan het die rechtse houwdegens niet kwalijk nemen dat ze het systeem gebruiken. De Telegraaf gaf met WNL het voorbeeld. Waarom zouden ze niet? Echt ongehoord is dat wij zo’n belachelijk omroepsysteem hebben.

Hoe lang kun je aankondigen dat er vreselijke dingen staan te gebeuren als er uiteindelijk niets gebeurt? Hoe lang kan president Biden zeggen dat een Russische invasie binnen een paar dagen plaats gaat vinden, voordat we bij de zoveelste aankondiging daarvan onze schouders ophalen? To cry wolf, om een goede Amerikaanse uitdrukking te gebruiken: als je tien keer roept dat er een wolf aan komt en hij komt niet, dan negeren de mensen de elfde keer het geroep. Ook als hij wel komt.

Als u bang bent dat de Russen een volledige invasie van Oekraïne op de agenda hebben, dan was u, als u oud genoeg bent, waarschijnlijk ook bang in 1980 dat een krakend Sovjet rijk West Europa zou aanvallen. Dat was wat de Bolkensteins en Lunsen ons toentertijd probeerden wijs te maken. Angst kan nuttig zijn maar kan ook wennen of, zoals in mijn geval, leiden tot schouderophalen.

Dit is ook niet de Cuba crisis waar inderdaad een confrontatie op til leek.

Heeft Biden een alternatief? Kan hij de dreigingsuitingen terugschroeven zonder dat de urgentie van Navo samenhang en Poetin-bashing verdwijnt?

Geen misverstand: ik ben geen Poetin fan zoals Wilders, Baudet en ander ‘vrijheid bevechtend’ straatvolk met trucks of tractors. Ik zie een oudere man, met een dikker hoofd dan in het verleden, dan toen hij in 2014 de Olympische Spelen verwelkomde. Met superlange tafels om bezoekers te ontvangen.

Biden heeft het verkeerd. Poetin is banger dan wij allemaal bij elkaar. Bang voor het virus, bang voor Navalny die op creatieve beschuldigingen jaren langer in de Goelag moet blijven. Er zijn verhalen over een eenzame Poetin, omringd door agressieve adviseurs die weinig ruimte laten voor realistische afwegingen.

Ik weet natuurlijk niet of dat waar is, maar ik heb de intelligentie van Poetin hoger zitten. Maar ja, oude mannen. Ik weet niet hoe het met de omgeving van Biden zit, zijn adviseurs hebben de afgelopen weken nou niet direct indruk gemaakt.

Ondertussen heeft Biden geen slechte schaduw oorlog. Hij krijgt, terecht, lof voor het gebruik maken van de gelegenheid om de Navo weer een bureaucratisch nieuw leven te geven en en passant wapens te plaatsen die later weer teruggetrokken kunnen worden (daar is wel een overeenkomst met Cuba, waar de deal ging over raketten die in Turkije op de Sovjet Unie gericht stonden).

Ook Macron en vooral Olaf Scholz, de Duitse kanselier die nog steeds voor de uitdaging staat om niets voortdurend met Merkel te worden vergeleken, hebben een goede crisis. Zo gezien, en ook vanuit Navo perspectief, heeft Poetin zo ongeveer het omgekeerde bereikt van wat hij wilde. Scholz zei terecht dat de Oekraïne van zijn lang zal ze leven geen lid van de Navo zal worden. En hij zei het niet al te omfloerst. Maar Poetin wist dat al lang.

Het enige voordeel van een invasie zou zijn dat die Nordstream er niet komt. Het grote nadeel van de westerse positie is dat als Poetin niet aanvalt, die pijpleiding nu veel zekerder is dan tevoren (never mind het verzet van Ted Cruz). Die heeft Poetin binnen.

Het is ondertussen wel een dure affaire, die 130.000 soldaten met verse bloedzakken aan de grens houden. Net zo min als je het gevoel van dreiging eindeloos kunt oprekken, kun je die troepen eindeloos daar laten staan. Mijn gok blijft dat Poetin ze niet zal gebruiken voor een invasie. Dat geschiet gisteren moet niet afleiden van waar het echt om gaat.

De urgentie om Biden na het debacle in Afghanistan een goed figuur te laten slaan was hoog. Terecht. En met al mijn scepsis over de werkelijke dreiging en mijn respect voor Poetins poker capaciteiten is het geruststellend dat er geen idiote Rusland-afhankelijke in het Witte Huis zit. Het zal niet onmiddellijk hogere populariteitscijfers opleveren maar het helpt.

De uitdaging is, zal zijn, hoe je een gevoel van urgentie over Oekraïne kunt behouden zonder dat het overdreven klinkt. Het zal, vrees ik, meer creativiteit vergen dan het Witte Huis (of de rest van het westen) tot nu ten toon spreidde.

In 1995 schreef Robert Putnam zijn essay Bowling Alone, America’s Declining Social Capital. Vijf jaar later kwam het boek uit. Putnam liet zien hoe clubjes en sociale verbanden waarin mensen elkaar ontmoetten, dingen met elkaar deden, zoals het fameuze bowlen, sinds de jaren zestig waren opgedroogd. Mensen trokken zich terug, individualisme was belangrijker. Kon een samenleving overleven zonder actieve burgers, zonder sociale activiteiten?

Nog even los van de theoretische kanten van het opbouwen en gebruiken van sociaal kapitaal, legde Putnam de vinger op de pols van de moderne Amerikaanse samenleving. Buiten Amerika ging het om andere verbanden die verdwenen en zeker niet om het bowlen dat toch vooral een lokale sport is in de VS. Maar de ontwikkeling was niet veel anders. Het gegroeide internet en de hopeloos verkeerd benaamde ‘social media’ heeft het isolement van de burgers enkel vergroot. Duizenden vrienden, talloze volgers, en geen contact.

Het gemis aan sociale verbanden heeft, denk ik, geleid tot de groei van andersoortige clubjes. Etnische verbanden, tribale groepsvorming, politieke polarisatie, activisme, van onuitspreekbare afkortingen tot Black Lives Matter, van milieubeweging tot anti-abortusactivisme. Mensen lijken graag ergens aan mee te doen, actief te zijn, het gevoel te krijgen ergens bij te horen. Dat veel clubjes bestaan in de afkeer of verzet tegen andere clubjes is wel een fundamenteel verschil met de eerdere tijd die Putman als verdwenen analyseerde. Zijn clubs hadden vooral een positieve uitstraling en hadden voldoende aan zichzelf om te bestaan. Clubs in onze tijd zijn boos.

In een samenleving die sinds de jaren tachtig van Reagan, Tatcher, Wiegel en de onbeschaamde zelfverrijking, via de crisis van 2008 waarin alleen burgers en niet bankiers de rekening kregen, ongelijker en verdeelder is dan ooit, is dit clubisme vooral het afzetten tegen iets geworden. Donald Trump, die intuïve socioloog, een scherpe analist van wat mensen drijft, is zowel het product van deze ontwikkeling als een expressie ervan en een aanstichter van nog veel meer polarisarend onheil.

Zo kom ik bij die truckers. Net als de Gay Parade, Groene Hesjes, Oerol, de boeren die tractoren gebruiken als stormrammen, anti-zwarte piet en pro-zwarte piet activisten, en natuurlijk de anti-vaxxers, zo zijn die zogenaamde vrijheidsstrijders die nu elkaar wereldwijd na¨¨äpen een club-verschijnsel. Je kunt ergens bijhoren, je doet ergens aan mee. Je bent ergens tegen dus je bestaat. Deze truck enthousiasten zijn niet voor ‘de vrijheid’ zoals ze claimen maar gewoon, tegen de wereld, tegen de gevestigde orde, tegen iedereen, tegen alles. Obama, Trudeau, Biden, Rutte: het maakt niet uit, ze vormen attractieve doelwitten. Het maakt letterlijk niet uit. Als er anderen gezeten hadden, waren ze tegen hen geweest al hielp het natuurlijk dat Obama zwart was.

We horen dat de truckers in Canada iets hebben van een langdurige 6 januari opstand. Het lijkt me een slechte vergelijking omdat er daar sprake was van een staatsgreep door de zittende president en zijn kliek, met, zoals we steeds meer zien, serieuze participanten. Maar ik begrijp de vergelijking omdat het net het Trumpisme het gevoel geeft dat je ergens bijhoort, dat je ertoe doet. Die bestormers en demonstranten voelden zich eensgezind in de wens om Mike Pence op te knopen, Nancy Pelosi te vermoorden en het democratisch proces de nek om te draaien. Gezellig, met zijn allen.

Het is natuurlijk niet verrassend dat die Canadese truckers dol zijn op samenzweringsnonsens van het QAnon soort. Evenmin is het opmerkelijk dat de neonazi’s, blanke supremacisten en andere anti-democraten in de VS, inclusief Trump en de meest verwerpelijke van de Republikeinse senatoren, hun broeders (enkel blanke mannen natuurlijk) in Canada steunen in raad en geld. Ook in Nederland en in België waar die truckers op pad zijn, zullen de verbanden met allerlei onfrisse organisaties aan het licht komen.

Kon je bij de boerenprotesten nog enig begrip opbrengen (ik niet overigens, maar ik ben ruimdenkend en sta open voor sentimenten, zelfs onzinnige) voor een beroepsgroep die in een romantische visie van het dagelijks leven onmisbaar is, voor truckers geldt dat natuurlijk niet. Geen idee waarom juist zij in Nederland en België het voortouw nemen, afgezien van het nogal stupide volgen van het voorbeeld van hun Canadese collega’s. Het helpt dat je met trucks kunt blokkeren, doe dat maar eens als de algemene fietsersbond die scooters aan banden wil leggen.

Wat we zien is dus, denk ik, eerder een gezellig samenzijn in activisme – niet ongelijk aan wat mijn generatie in de jaren zestig amuseerde – dan een brede maatschappelijke beweging. De boodschap die deze truckers en het volk wat om hen heen hing was beperkt: we willen onze vrijheid. Meer hebben ze niet, meer zullen ze nooit hebben want ze hebben geen ideeën, ze kunnen alleen maar bij elkaar aansluiten in de leegheid van hun hoofden waarin ‘vrijheid’ rondfladdert in een vacuüm.

Ik heb eindeloos geduld met mensen die van zich laten horen, maar mijn geduld met boeren, truckers en andere lui die zich fysiek opdringen met behulp van hun zwaar metaal, is beperkt. Van mij mag het uitrazen, misschien ergens op een leeg platteland, maar zodra ze het dagelijks leven gaan terroriseren, zoals in Ottawa en zoals zaterdag in Den Haag en vandaag in Brussel en Parijs dreigt, dan moeten we gewoon hard ingrijpen.

We moeten ons niet gek laten maken. Deze kleine clubjes van eenzame zielen die elkaar vinden op obscure websites met idiote doorvertelverhalen zijn niet de reflectie van een grote maatschappelijke groep, of een groot maatschappelijk ongenoegen. Zeker waar ze neigen naar het autoritaire, of zich in de tang laten nemen door anti-democraten en racisten, moeten we ze zoveel mogelijk negeren en aan de wet houden. Vijfhonderd trucks zijn geen volksopstand.

De epidemie van onbeschaafdheid, onder de noemer ‘grensoverschrijdend gedrag’, gaat langer duren dan de corona pandemie. Er is ook geen vaccin tegen, en een mondkapje helpt niet. Gebrek aan elementaire beschaving is een maatschappijbrede ziekte, daar gaat mevrouw Hamers niets aan veranderen, vrees ik.

Persoonlijk ben ik vooral teleurgesteld in de affaire van PvdA Kamerlid Gijs van Dijk – ik schreef eerst dat ik in hem teleurgesteld ben, maar dat is het niet. I couldn’t care less. Het is een teleurstelling voor ons PvdA kiezers. Dit verdient de partij niet, we hebben het al moeilijk genoeg. Dat het de Mol syndicaat en de Ajax arrogantie klop krijgen zit me minder dwars. Die voetbalwereld is toch al niet in orde. Vol met racisme en homofobie.

Ik ben niet de enige maar laat ik het nog eens vaststellen: wat bezielt deze mannen? Hebben ze geen moreel kompas? Schamen ze zich pas, zoals die drol van een Overmars, als het uitkomt? Denken ze nooit na? Nou ja, van Ali B kan ik me dat voorstellen, denken is misschien te hoog gegrepen, hoewel die Molletjes in vele varianten ook weinig te bieden hebben. Seksverslaving is het excuus nu, een ziekte, implicerend dat je er niets aan kunt doen. BS.

Ook opmerkelijk vind ik dat in al deze gevallen (en de honderden eerder, en de honderden volgend jaar) er sprake is van herhaling. Het is niet alsof er iets gebeurt dat niemand had voorzien, of zelfs waar niemand wat vanaf wist. Edwin van der Sar mag roepen dat hij pas eind vorige week, toen de NRC dichtbij kwam, er iets van hoorde maar hoe doof en blind moet je zijn om een foute cultuur om je heen niet op te merken? Ik geloof hem niet. Van Dijk en die de Mol aangetrouwde waren veelplegers, al eerder gewaarschuwd (net als die wethouder van de SP bij ons in Amsterdam), maar nooit pakte de leiding door. Zoals aartsbisschop Simonis zei over het misbruik in zijn club klinkt het hier collectief: ‘wir haben es nicht gewusst’.

Mijn favoriete morele zondaar, Billy Clinton, die zijn presidentschap vergooide voor orale seks in de pantry, stond wijd en zijd bekend als flierefluiter. Zijn ega, Hillary, deed net alsof ze geschokt was, maar ook zij wist donders goed dat hier sprake was van een patroon. Hoe slecht zitten organisaties in elkaar waar signalen niet worden afgegeven, niet worden opgepikt of, zoals in het geval Billy, worden genegeerd? Of waar de kiezers, zoals in het geval Billy en de psycho in Florida, zichzelf laten bedriegen?

Ook zonder mediatraining roept de omgeving van de zondaars nu dat we vooral moeten denken aan de slachtoffers. Ik denk dat ze iedere ochtend naar dat briefje onder de spiegel kijken: ‘eerst de slachtoffers noemen’. Pas dan mag je het ‘persoonlijk drama’ van die lul van een Overmars aanstippen.

Je kunt ook te ver de andere kant opgaan, als media. Ploumen van de PvdA werd gevraagd of dit gevolgen zou hebben voor de gemeenteraadsverkiezingen in maart. Slachtoffers eerst, zei Ploumen. Maar ik vond het ook een stijlloze vraag. Ze had tegen die media uit moeten varen: hoe durf je me die vraag te stellen op dit moment? Denk je nou echt dat ik daar nu mee bezig ben? Je moest je schamen.

Even bij de PvdA blijvend. Die Van Dijk zou een talent zijn, voor de toekomst, een laatste link met de vakbond. Ik weet niet of dit zo was, maar de fractie is al dun. Oud-kamervoorzitter Karib had er nooit op gerekend dat ze gewoon kamerlid zou zijn en je hoort dan ook niets van haar. Met negen man/vrouw en een fractievoorzitter, Ploumen, die niet direct leiderschap uitstraalt, is het toch al hard te halen. Nu nog een nieuwkomer erbij maakt het er niet beter op.

En ja, ik mag hopen dat het geen invloed heeft op de gemeenteraadsverkiezingen. In elk geval hier in Amsterdam. We hebben een wethouder Marjolein Moorman die in elke vezel de klassieke sociaal democratische waarden vertegenwoordigt en daar de afgelopen vier jaar ook serieus werk van heeft gemaakt. Ze verdient daarvoor beloond te worden. Overigens is hier niet het probleem dat Van Dijk kiezers wegjaagt, helaas trekt een sympathiek clubje als Volt juist kiezers weg die Moorman en mijn PvdA verdienen.

Geef iemand die zichzelf wil ophangen genoeg touw als je van hem afwilt. Voor iedereen die beschaafde politiek, een beschaafde samenleving een warm hart toedraagt is de vernederende knieval die de Republikeinen in hun antidemocratische modus maken voor de psycho uit Mar a Largo goed nieuws.

Tijdens hun jamboree in Salt Lake City, de halfjaarlijkse bijeenkomst van de Republican National Committee, werden de twee Republikeinse leden van het 6 januari committee van het Huis daarvoor veroordeeld. De partij gaat tegenstanders steunen (Kinzinger houdt het al voor gezien, Liz Cheney weet van geen wijken). Ook besloot de partij dat de aanval op het Capitool, de staatsgreep van de Trumpies, behoort tot de ‘legitieme politieke interactie’.

Zelfverklaard maar vaak zwijgend geweten van de Republikeinen, Mitt Romney, vond het maar niets. Senaatsleider McConnell was niet te horen, de fluim die Speaker wil worden, afgevaardigde Kevin McCarthy, knielde diep voor deze vaststelling. Never mind dat hij op 7 januari de staatsgreep veroordeeld had, zoals ook een aantal Republikeinen deed van wie je nu niets meer hoort. Niets houdt hem tegen om Speaker te worden, zeker niet totaal gebrek aan normen. Hij heeft de grote vervuiler van de Amerikaanse politiek ingehuurd om hem te helpen: Newt Gingrich.

Wat je er ook van denkt – en het is mijn bescheiden mening dat de VS onafwendbaar naar de kloten gaat – het gaat een interessant spektakel opleveren in dit verkiezingsjaar. Het standaardverhaal is dat de Republikeinen niet kunnen verliezen in november, en de meerderheden in Senaat en Huis zullen terugwinnen, zodat ze hun heilzame obstructiewerk met volle kracht kunnen voortzetten. Ik ben er bang voor.

Maar het is geen gelopen race. De Republikeinen konden heel goed zichzelf in de weg zitten. Om te beginnen lijkt het rapport dat over de staatsgreep van 6 januari gaat uitkomen toch behoorlijk wat materiaal te gaan bevatten dat de Trumpies en de hielenlikkers van de psycho (vrijwel alle afgevaardigden en senatoren) niet in een goed daglicht plaatst. Het is zeker zo dat een flink deel van de Republikeinse kiezers, de Trump-gelovigen, dat niets zal interesseren. Die staan nergens voor open. Maar de kiezers die na 6 januari spijt hadden van hun stem konden wel eens met hun voeten stemmen, of in elk geval deze Republikeinen niet belonen.

Verder lijkt het erop dat Trump de voorverkiezingen voor een flink aantal zetels naar zijn hand zet, of althans zijn stoottroepen op pad heeft gestuurd om hem welgevallige idioten te kandideren. Ik zie dat met genoegen gebeuren. Hoe idioter, hoe beter.

Ik lees dat ze minder geld inzamelen dan beter gekwalificeerde mensen maar ik kan alleen maar hopen dat ze toch winnen. Het is de beste kans om de Republikeinen flink wat zetels te ontnemen.

Verder lijkt de populariteit van de psycho wat af te nemen, for what it’s worth. Misschien hebben mensen genoeg van zijn narcistische obsessies, misschien zien ze hoe fout het is gelopen. Ik voor mij hoop dat Trump zijn volle gewicht inzet in de verkiezingen van deze november. Geen element kan meer in het voordeel werken voor de Democraten dan de dreiging van meer idioten in het Huis en de zwarte, zware schaduw van Trump over de verkiezingen van 2024.

Misschien is het al te laat, misschien is er geen redden meer aan voor de Democraten. Vorige week gebeurde ook waar iedereen bang voor was: een senator, die van New Mexico, kreeg een hersenbloeding en is even uitgeschakeld. Dat maakt de 50-50 situatie in de senaat, met Kamala Harris als beslisser, precair. Er dan moet nog een rechter voor het Supreme Court worden afgewerkt. Ik sluit niet uit dat McConnell een manier vindt om dat proces te torpederen, al denk ik dat hij op dit moment waarschijnlijk liever zijn successen koestert en Biden iemand laat benoemen die zonder al te veel verzet wordt geaccepteerd. Zelfs Rupsje Nooit Genoeg kan zich wel eens realiseren dat buikpijn zijn voorland is.

Er kan ook nog van alles gebeuren, natuurlijk. Hoewel ik het uiterst onwaarschijnlijk vind, kan Poetin alsnog militair optreden in Oekraïne. In de chaos die daarop zal volgen, zou Xi problemen kunnen maken in Taiwan. Biden heeft enig respect teruggewonnen dat hij in Afghanistan had verloren, met dit soort nationale veiligheidszaken weet je het nooit. Het land verenigde zich ook achter kleine Bush in 2002, na 9/11 en net voordat de domste oorlogen in de Amerikaanse geschiedenis (en er is nogal wat concurrentie) tot volle wasdom kwamen.

En het Supreme Court kan abortus verbieden of staten toestaan dat te doen. Altijd goed om Democratische kiezers op de been te krijgen.

De verkiezingen in november zijn dus niet bij voorbaat verloren, al heb ik er een hard hoofd in. En zelfs als de Democraten winnen, is het onwaarschijnlijk dat daarmee de rot in de Amerikaanse samenleving zal verdwijnen. Ik lijk de oude Cato wel maar ik blijf het zeggen: Amerika is over.