Een week is een lange tijd in de politiek, luidt het afgekloven maar ware cliché. Twee weken is een eeuwigheid.

Twee weken geleden kon Bernie Sanders nog realistisch hopen op de Democratische nominatie. De kans was groot genoeg om establishment van de partij in paniek te brengen. Wanhopig zocht het manieren om de zelfverklaarde socialist, een outsider die tot voor kort niet eens lid was van hun club, te dwarsbomen. Ze kunnen gerust zijn: na de uitslagen van de zes voorverkiezingen afgelopen dinsdag, tesamen met de eerdere uitslagen, is het afgelopen met Sanders.

Hoe je ook wendt of keert, het is een drama. Voor Sanders tenminste. Zoals alle succesvolle politici bleef Sanders één verkiezing te lang. In 2016 was hij de revelatie van de Amerikaanse politiek, al dankte hij dat aan Hillary Clinton, ook zo iemand die langer bleef dan ze welkom was. Haar dominantie joeg elke andere kandidaat weg (inclusief Joe Biden), waardoor Sanders de kans kreeg haar het vuur aan de schenen te leggen. Hij haalde de nominatie niet maar bleef in de buurt van Clinton, al was de nominatie nooit binnen bereik.

Sanders en zijn aanhang waren teleurgesteld en verontwaardigd dat hij, soms tamelijk opzichtig, door de partij-elite was gehinderd. Zozeer dat sommige supporters op derde-partijkandidaten stemden of thuis bleven. Clinton kon nooit het enthousiasme losmaken dat Bernie genereerde.

Toen de campagne voor 2020 begon, in januari 2019, was meteen al duidelijk dat de ideeënwereld van de Democraten flink naar links was opgeschoven, richting Bernie Sanders. Met name op terreinen als ziektekostenverzekering (een ziekenfonds), studiekosten en het belangrijkste onderwerp van deze tijd, maatschappelijke ongelijkheid, bepaalde het denken van Sanders waar de andere kandidaten stonden. De Democratische kandidaten – het waren er op een zeker moment 21 – waren stuk voor stuk progressiever dan we gewend waren.

Het was een overwinning van Sanders maar hij pakte hem niet. Het drama van de gedreven politicus is dat hij zichzelf onmisbaar acht. De eenvoudige waarheid is dat Sanders zich niet kandidaat had moeten stellen. Hij had zich moeten beperken tot een rol als waakhond van die progressieve agenda. Ook zonder kandidatuur was er naar hem geluisterd, had hij grote groepen kunnen enthousiasmeren en had hij een kandidaat kunnen kiezen die zijn steun verdiende. Nu zal hij zich achter Joe Biden moeten scharen, de ultieme kleurloze kandidaat van het midden.

Een onderliggend probleem was dat Bernie Sanders nooit heeft willen inzien dat hij totaal ongeschikt zou zijn als president. Natuurlijk, daar valt over te twisten, maar qua karakter en qua ervaring had Sanders weinig dat voor hem pleitte. Als senator had hij nauwelijks wetgeving ingediend en vrijwel nooit samengewerkt. Hij was niet populair onder collega´s. Dat hoeft niet maar het is wel een teken.

Zijn politieke vaardigheden waren en zijn van agenda-zettende en retorische aard. Niemand had een consistenter verhaal dan Bernie Sanders. Je wist precies wat je aan hem had in debat en discussie, hij leverde nooit een millimeter in, trok zich niets aan van verwijten of persoonlijke dingen. Dat was zijn kracht en dat was zijn zwakte.

Op binnenlands terrein was Sanders agenda redelijk duidelijk. Of hij er ooit een meerderheid voor kon krijgen in het congres was minder vanzelfsprekend maar zijn plannen waren helder en progressief in de stijl van Jeremy Corbyn in Groot-Brittannië. Het buitenland was problematischer. Net als Donald Trump had Sanders een voorliefde voor autoritaire leiders, zij het van linkse signatuur. Dat beeld is nogal vertekend want steun voor de Sandinisten in Nicaragua die begin jaren tachtig werden ondermijnd door de regering-Reagan was bepaald niet revolutionair.

Dat het onderwijs en de gezondheidszorg onder Fidel Castro sterk verbeterd waren kon je niet zomaar in de strijd gooien om de dictatuur op Cuba te verdedigen. Het valt in de categorie: ´maar de treinen reden op tijd onder Mussolini´. Een Navo lidmaatschap was niet zeker onder een president Sanders en protectionisme zou de norm zijn. Ironisch genoeg stond hij in deze zaken dichter bij de verafschuwde Donald Trump dan bij de meeste van zijn partijgenoten.

Deze campagne heeft Sanders geen goed gedaan. Hij vertoonde lelijke Trump-trekjes. Zijn weigering om als 78-jarige, nota bene na een hartaanval, ondanks eerdere beloftes, volledige opening van medische zaken te geven past in die lijn. Dat geldt ook voor de duistere elementen in zijn aanhang, de zogenoemde Bernie-Bros die in de social media zich misdroegen. Hij klaagde vaak over de media die hem niet eerlijk zouden behandelen. Enige mysogenie was Sanders ook niet vreemd, zoals zijn collega Elizabeth Warren terecht opmerkte.

Zijn campagne is mislukt. Sanders slaagde er niet in om het kiezersbestand uit te breiden, om jonge en minder welgestelde kiezers te enthousiasmeren die eerder niet meededen. Hij had succes in de Hispanic-gemeenschap maar wist nooit de zwarte kiezers, die belangrijke groep binnen de Democratische kiezers, te bereiken. Hij was sterk in organisatie maar het resultaat viel tegen. De eerste drie staten, Iowa, New Hampshire en Nevada gaven een vertekend beeld van zijn kracht.

Vergeleken met 2016 wist Sanders zelfs minder kiezers te bereiken. Toen kon hij rekenen op 45 procent van de Democraten, nu kwam hij zelden in de buurt van de dertig procent. Natuurlijk, er waren meer kandidaten waardoor hij wel de hoofdprijzen kon binnenhalen maar uiteindelijk werd dat ook zijn ondergang. Toen al die anderen zich tegen hem keerden was het spel uit.

Stel u een alternatief scenario voor. Daarin openbaarde Sanders begin 2019 zijn agenda, legde zijn plannen op tafel en verklaarde dat hij weliswaar geen kandidaat was maar zijn steun en zijn organisatie beschikbaar stelde voor iemand die bereid was die agenda of een groot deel daarvan uit te voeren. Degene die het dichtst bij hem stond was Elizabeth Warren. Zi vochten op links een tweestrijd uit maar Warren had goed de genomineerde kunnen zijn als Sanders zich niet kandidaat had gesteld.

Uiteindelijk was de zwakte van Bernie Sanders dat hij een gewone politicus is. Iemand die de hoofdprijs wilde die niet te krijgen viel en daardoor de rol van ´kingmaker´ misliep. De ironie, of zo u wilt, het drama is dat door Sanders de Democraten de verkiezingen in gaan met een problematische kandidaat terwijl de meest talentvolle en meest kansrijke progressieve kandidaat, Elizabeth Warren, moest afhaken. Daar kan Sanders in Vermont nog eens over nadenken.

Het is een vreemd fenomeen: nu Elizabeth Warren uit de race is gestapt verschijnen overal betogen die dat jammer, vreselijk en een gemiste kans vinden. Ik ben het daarmee eens maar de kiezers dachten er anders over. 

De reacties geven me het gevoel dat er voor Warren nog een rol is weggelegd. Hoe precies weet ik niet. Maar ik zou me kunnen voorstellen dat Joe Biden nog voor de conventie onderuit gaat. Warren zou dan wel eens de eenheidskandidaat kunnen worden. 

Ik geef toe, het is een wilde speculatie en ietwat morbide (maar ja, wat wil je met een brekebeen als Biden als front runner). 

Warren is niet de persoon om vp kandidaat te worden, ook al is dat het gemakkelijkste stapje  naar het presidentschap gegeven de bejaardheid van Biden. Ze is zelf te oud, vergeleken met Biden te progressief en ik vermoed dat ze haar rol in de senaat koestert. Maar we het nog niet het laatste van haar gehoord. 

Donald Trump heeft sinds zijn inauguratie zo´n 14.000, misschien 15.000 leugens, halve waarheden en complete onzin verteld, te beginnen met de lachwekkende poging om ons wijs te maken dat meer mensen zijn toespraak bijwoonden dan die van Obama in 2008. De afgelopen week was hij in buitengewone vorm. De coronacrisis ging niet over virussen, zieken en doden maar over Donald J. Trump, wiens beleid superb was en deskundigen versteld deed staan van zijn kennis en begrip, misschien wel omdat een oom van hem ooit professor aan MIT‌ was.

Het was een soort griep, dat ´caronavirus´, zoals hij het noemde. Het zou vanzelf overgaan in de lente. De mortaliteitscijfers van de Wereld Gezondheids Organisatie klopten niet want zijn ´gut feeling´ vertelde hem wat anders. Deskundigen die waarschuwden werden opzij uitgekafferd of opzij gezet. De gouverneur van Washington, de staat met de eerste uitbraken, was ´een slang´ omdat hij de regering Trump had opgeroepen zich aan de wetenschap te houden. The Washington Post publiceerde een hilarisch artikel over de medische en wetenschappelijke vaardigheden van de president: ´Heeft u een medische vraag?‌ Dr. Trump geeft antwoord!´.

Je kunt er om lachen maar het is een drama. Een president, elke leider van een land, is in een tijd van crisis degene die vertrouwen moet wekken, wiens woorden serieus genomen worden. Iemand naar wie de burgers luisteren, wiens opdrachten, vermaningen en aansporingen gewicht hebben. Iemand van gezag die partijpolitieke overwegingen terzijde schuift.

De coronacrisis laat pijnlijk zien hoe weinig vertrouwen Donald Trump geniet. Het optreden waarmee hij drie jaar lang wegkwam – schieten van de heup, onzin uitkramen, hoger waarderen dan wetenschap of expertise – verergert de crisis. Trumps eerste reactie was dat er geen crisis was, dat de Democraten en de media onterecht angst aanjoegen. Het was een ´hoax´ riep Trump, een fantasieprobleem, zoals alle andere beschuldigingen van misbruik tijdens zijn presidentschap.

Hij was er vroeg bij geweest, zei Trump – een claim die hij overneemt van de Chinese president Xi, met even weinig bewijs. En trouwens, wisten we wel dat president Obama de schuld was van slechte testprocedures? Trumps eerste aanvechting is iemand anders de schuld geven, zijn tweede aanvechting om het aan president Obama te wijten, die welhaast een obsessie lijkt in Trumps dagelijkse leven. Zijn standaard modus is om Donald J. Trump als de beste, slimste, verstandigste en meest effectieve Amerikaan te zien – wat heet, in de wereld is er geen betere. Dr. Trump weet alles beter!

Ook al is vicepresident Mike Pence de corona-coordinator, Trump is degene die nieuws maakt. Er is ook niemand anders, Trump voert zijn eigen mediabeleid. Hij heeft geen persafdeling in de normale zin van het woord. Dat blijkt nu problematisch. Op goede gronden hechtten zijn voorgangers wel degelijk belang aan voorlichting en informatie. Je hebt die communicatiekanalen nodig om mededelingen te doen, uitleg te geven en beleid te verdedigen, om geloofwaardigheid op te bouwen. Dat is een lange termijn investering.

Een persfunctionaris moet betrouwbaar zijn voor de journalisten met wie hij of zij werkt. In ruil daarvoor geloven de journalisten de perswoordvoerder op zijn woord, wat in een crisissituatie waarin de feiten belangrijk zijn maar niet altijd toegankelijk cruciaal is. Heeft Iran een boot aangevallen? Was er een directe aanleiding om de Iraanse generaal Suleiman te vermoorden?.

Dat soort van vertrouwen moet opgebouwd worden. In het verleden was het gebruikelijk minstens een paar keer per week de pers te informeren en de gelegenheid te geven vragen te laten stellen. Bij zo´n had de perschef een dikke map bij zich met mogelijke onderwerpen, mogelijke vragen en de gewenste antwoorden. De onderwerpen waren tevoren doorgepraat met de hoogste beleidsadviseurs in het Witte Huis, soms met de president zelf. Een journalist stelde een vraag, de perschef bladerde en las op. Kwam er een onverwachte vraag dan klonk ‘daar kom ik later op terug’ en dat gebeurde ook. De verklaringen van de perschef kregen daardoor iets van een officiële verklaring. Dat was nuttig voor de regering, het zette de toon en de richting. Er was over nagedacht.

Er zijn geen regels voor dit soort activiteiten en er is geen plicht briefings of persconferenties te houden. Maar vanaf die eerste dag met de nonsens over de bezoekersaantallen heeft Trump deze praktijk genegeerd of gesaboteerd. In de loop van zijn presidentschap werden press briefings steeds geringer in aantal, in het derde jaar hielden ze op. Zijn huidige perschef tweet alleen maar agitprop en heeft nog nooit een persconferentie gehouden of serieuze vraag beantwoord.

De media hebben geen andere keuze dan de president op het grasveldje voor de helikopter vragen toe te roepen. Trump vindt het heerlijk. Zo heeft hij de regie, hij pikt eruit wat hij wil en loopt weg als hij er genoeg van heeft. De risico’s van deze benadering zijn inmiddels duidelijk. Een halfuur orakelen tegen journalisten leidt tot ongecontroleerde uitspraken en soms beschamende wartaal. Consistentie of mediabeleid is niet de doelstelling, het gaat om de Trump-show en niemand kan die beter houden dan de grote Trump zelf.

Omdat Trump verder niet toegankelijk is voor journalisten lopen persconferenties met buitenlandse bezoekers vaak uit op scheldpartijen en verwijten waarbij de gast beschaamd de andere kant op kijkt. Inmiddels zijn de tweets van de president het persbeleid en maar al te vaak neemt hij daar stellingen in die niet verenigbaar zijn met het officiële regeringsstandpunt, nog afgezien van de botte, vulgaire en onpresidentiele tirades die zijn geloofwaardigheid a;s president van alle Amerikanen geen goed doen.

Het resultaat van ruim drie jaar Trump is dat letterlijk niemand vertrouwt wat zijn Witte Huis te berde brengt. Trump is druk bezig te falen in een van de belangrijkste taken van een president: het geruststellen van het land dat de overheid weet wat zij doet, inclusief het vertellen wat er precies gaande is. Dat Trump die overheid op dit terrein (en vele andere terreinen) ondermijnd heeft, is een van de redenen dat zijn regering gewantrouwd wordt.

Maar de belangrijkste is dat niemand het woord van Donald Trump serieus neemt. De aandelenmarkt, Trumps geliefde maatstaf voor succes, schrikt zich een ongeluk elke keer als de president iets zegt of doet. Zelfs zijn trouwste aanhangers zien een crisis mishandeld door hun held. We hebben eerder gedacht, dat het presidentschap van Donald Trump zou verkruimelen. Het coronavirus kon wel eens een buitengewoon prominent slachtoffer treffen. Frans Verhagen is de auteur van Het Amerikaanse presidentschap (met Paul Verhagen).

Super Tuesday heeft dit keer een buitengewone lading gekregen. Terwijl het er op leek dat Bernie Sanders met de meeste gedelegeerden naar de conventie aan de haal zou gaan, is de wederopstanding van Joe Biden het grootste wonder sinds Lazarus.

De meest eenvoudige analyse verklaart in dit geval het meeste: de Democraten realiseerden zich dat Sanders met zijn links populistische socialistische boodschap te extreem is. Te extreem niet alleen voor hun eigen smaak maar vooral om te kunnen winnen van Donald Trump. Het is niet zozeer een ruk naar midden zoals Bill Clinton die indertijd maakte maar een realisering dat de kans dat Sanders Trump verslaat klein is, en dat hij, mocht dat wel lukken, van zijn agenda niets zou kunnen realiseren.

Joe Biden is een kandidaat die wordt omarmd uit nood, niet omdat hij een prachtig programma of een bijzondere uitstraling heeft. Zijn campagne was halfslachtig, zijn fysieke optreden al te vaak een bewijs van zijn leeftijd (77). Het ontbrak hem aan energie, aan enthousiasme en hij toonde regelmatig de Biden-kwaal dat hij er maar een eind op los babbelt waarbij de realiteit soms zoek is.

Biden is de noodrem voor de Democraten, een noodgreep om te voorkomen dat Sanders de nominatie krijgt. Die noodrem werd verschaft door de zwarte kiezers. Biden had er altijd op gerekend dat hij als progressieve senator maar vooral als vicepresident van Obama op goodwill kon rekenen in die belangrijke groep van Democratische kiezers. Dat vertrouwen bleek afgelopen zaterdag in South Carolina terecht. En toen begon alles ineens te schuiven. Buttigieg en Klobucher schaarden zich achter hem en maakten de weg vrij voor een eenheidskandidaat van het midden.

Zoals de uitslagen van Super Tuesday laten zien strekte dat vertrouwen van de zwarte kiezer zich uit tot de zuidelijke staten. Maar juist de breedte van zijn overwinning laat zien dat er meer aan de hand is dat een etnische of raciale groep die de doorslag geeft. Democraten in het hele land beseften dat ze zich moesten verenigen op een kandidaat of moesten accepteren dat Sanders het voortouw zou houden.

Sanders heeft in Nevada en in Texas en mogelijk in Califonie laten zien dat hij de steun heeft verworven van de Hispanic-kiezer. Hij heeft daar hard voor gewerkt en het verklaart voor een deel waarom hij juist zo sterk is in de westelijke staten (en dat is mogelijk een probleem voor Biden bij volgende voorverkiezingen). Maar een van problemen in 2016, gebrek aan steun in de zwarte gemeenschap, breekt Sanders ook nu op. Overigens wordt vaak miskend dat de steun voor Sanders dit jaar veel kleiner is dan in 2016 toen hij Hillary Clinton op de hielen bleef zitten. Nu scoort hij vooral tegen de 30 procent.

Een van de belangrijke gevolgen van Bidens wederopstanding en mogelijk verkrijgen van de nominatie is dat Sanders niet kan klagen dat hem de hoofdprijs is afgenomen door de elite van de Democratische Partij. Niettemin is het de vraag wat zijn aanhangers gaan doen als iemand anders de nominatie krijgt. Het probleem wordt overdreven. Er is een verschil tussen Sanders-kiezers en Sanders-adepten. De laatsten zijn misschien onvermurwbaar en gaan niet stemmen maar de meeste kiezers willen Trump wel degelijk kwijt ook al is de revolutie die Sanders wilde afgelast.

Je mag je afvragen hoe Biden het gaat doen nadat hij de nominatie heeft verworven, in de tweestrijd met Trump. Het valt te verwachten dat Hunter Biden en de baantjes in de Oekraine opnieuw hun opwachting zullen maken, al kan het zijn dat die inmiddels oud nieuws zijn. Maar tot nu toe is Biden slecht omgegaan met het probleem van zijn zoon. Kan Biden Trump aan in debat?

Verder moeten we het hebben over mortaliteit. Ongelooflijk veel zal gaan afhangen van wie Biden meeneemt als vicepresident. Op zijn leeftijd en met zijn geschiedenis van persoonlijk leed is het niet te gewaagd om te verwachten dat die vicepresident hem zal moeten opvolgen. Ik heb deze morbide fantasie dat Biden, zelfverklaard rouwbegeleider en zelf deel van gezinsdrama´s (dood vrouw en kind, dood oudste zoon, niet deugende resterende zoon) ook hier een drama zal ondergaan. Voor het eerst is hij doorgebroken, heeft voorverkiezingen gewonnen. Gaat hij de nominatie overleven?‌ Gaat hij de campagne overleven? Letterlijk, bedoel ik. Haalt Joe Biden de inauguratie van 2021?

Zeker is dat zijn vp-kandidaat een vrouw zal zijn. Zeker is dat ze aanzienlijk jonger zal zijn. Een Hispanic–dame is niet in de aanbieding. Een zwarte vrouw heeft Biden niet nodig, zijn steun in die gemeenschap is al groot genoeg. Blijft over Amy Klobuchar die hem extra kracht geeft in het Midden Westen waar Trump zijn kiesmannen zal moeten verwerven.

Uit de afgelopen maanden kunnen we ook de conclusie trekken dat een vrouw pas president zal worden via het vicepresidentschap. Vooral Warren kreeg te maken met seksistisch geneuzel, vooral uit de Sanders hoek. Maar Arend Jan Boekesteins commentaar op BNR‌ dat ze hem deed denken aan een pinnige tante, een vrouw van wie je gescheiden zou willen zijn (ik reproduceer uit het hoofd) paste in een patroon.

Mike Bloomberg trok uit de resultaten de enig mogelijke conclusie, namelijk dat de ratio voor zijn kandidatuur (stop Sanders) was weggevallen. Het establishment dat hem als redder zag staat te kijk als nerveuze weglopers. Het meest hierin irriteerde me Thomas Friedman, die inmiddels zo zelfopgeblazen is dat hij elk artikel schrijft als een les van de man die alles weet. Bovendien zit Friedman totaal vast in zijn wereldvisie en die draait om het Midden Oosten. Maar in deze context, van de campagne, was hij niet de enige die bereid was de hele winkel over te geven aan Bloomberg. Het zou mooi zijn als dat establishment, Friedman voorop maar ook die andere meelopers, een toontje lager zouden zingen. Dat is waarschijnlijk te veel gevraagd.

De conclusie is enigszins mager. De Democraten konden niemand vinden waar ze echt enthousiast over werden, maar hebben op het laatste moment voor een eenheidskandidaat gekozen. Biden is niet tweede keus maar bij gebrek aan beter. Op hoop van zegen. Maar hij zou niet de eerste zijn die op die manier president zou worden. A propos to nothing: Ik hoop dat we nu aan het einde zijn van de Clinton-tijd. Met twee bejaarden die vechten om het recht aan te treden tegen een andere bejaarde, moeten dit de laatste stuiptrekkingen zijn van de boomer-periode. #####

Ik heb een diepgewortelde afkeer ontwikkeld tegen de Clintons, zoals trouwe lezers weten. De penibele situatie in 2020, waarin er geen opvolger generatie is, of de opvolgers zijn weggejaagd door de zwaargewichten heeft alles te maken met de onwil van de boomers om te vertrekken. Met de zware schaduw die Bill en daarna Hillary over de Democraten wierpen.

Ga maar na. Bernie Sanders werd in 2016 gemaakt door Hillary Clinton die zonodig nog een keer moest en iedere andere kandidaat (Cuomo, Gillibrand, Warren, Biden) wegjoeg door geld en mensen op te zuigen. Door dat vacuum kon Sanders doorbreken. Was dat niet gebeurd, dan hadden we niet met Sanders in 2020 gezeten maar enkel met ´gewone´ progressieven zoals Warren en misschien senator Sharod Brown van Ohio. Dit is de laatste stuiptrekking van de doem die Clinton, de Clintons, Amerika hebben opgelegd.

Dit jaar werden nieuwkomers hetzij afgeschrikt door Biden die net als Clinton aandacht, geld en mensen opzoog, hetzij door Sanders die de linkerzijde monopoliseerde met onrealistische programma´s. Er was van alles aan te merken op de campagnes van Gillibrand, Harris,‌ Booker, Cisneros en anderen maar mijn idee was dat ze geen van allen voldoende aandacht kregen of konden krijgen omdat de bejaarden het hoogste woord hadden (nou ja, Biden had dat niet, hij liet eerder zien waarom politiek geen oude mannen-sport is). Dat geldt niet voor Elizabeth Warren die aanvankelijk goed op koers lag maar door eigen fouten (medicare for all) en misogynie onderuit ging. Buttigieg was een verademing met zijn 38 jaar.

Het is niet de schuld van de Clintons alleen dat er geen opvolgersgeneratie is gecreerd. De Clintons schermden de partij af voor hun eigen belangen, maar Barack Obama valt te verwijten dat hij in die acht jaar presidentschap weinig of niets deed om de Democratische Partij te versterken. Misschien reken ik het de Clintons te zwaar aan, maar kijk eens wat de Democraten vergooid hebben door politiek gekloot. Gore had moeten winnen in 2000, het valt hemzelf maar ook de ongedisciplineerde Bill‌ Clinton te verwijten dat dat misging.

De Democraten hadden moeten winnen in 2004 toen alles draaide om Ohio. Dit keer was het John Kerry, ook babyboomer, die de cruciale fouten maakte (en Dick Cheney en Karl Rove die cultural issues wisten op te spelen). En in 2016 ….

Drie keer hadden de Democraten de winst in handen, drie keer stonden ze de Republikeinen toe er met de buit vandoor te gaan. 2000 en 2016 waren duidelijk aan de Clintons te wijten, ik zou betogen dat de deplorabele staat van de Democratische Partij op staatsniveau en als institutioneel orgaan ook zijn wortels heeft in de jaren negentig. Waarbij Bill krediet krijgt voor het verslaan van George H.W. Bush maar dat krediet weer verliest door van zijn presidentschap een teleurstelling te maken.

Enfin, genoeg van de Clintons. We zijn hen eindelijk kwijt. Biden is hun opvolger, al is hij in de publieke opinie meer gekoppeld aan Obama. Het zal, zoals ik hierboven betoogde, de vicepresident van Biden zijn die de volgende generatie moet vertegenwoordigen. Amy Klobuchar is 59, Harris is 55. Maar first things first, Biden enige taak is Trump verslaan.

De grootste wederopstanding sinds Lazarus, of misschien sinds Bill Clinton in 1992 zichzelf de ´comeback kid´ noemde: Joe Biden heeft eindelijk een voorverkiezing gewonnen. Ik had het opnieuw bij het verkeerde einde. De oude man sukkelt niet het ravijn in maar heeft in elk geval een goede kans om na Super Tuesday de enige uitdager van Sanders te zijn. Ik weet niet wat ik daarvan moet vinden. Biden is fantasieloos en nog meer dan bij hartpatient Sanders zal beslissend moeten zijn wie vicepresident wordt en het overneemt als de bejaarde de geest laat.

Maar goed, Biden als uitdager van Trump zal tot de nodige wankele momenten leiden. Sanders zou Trump flink aanpakken en de psycho zou er weinig weerwoord tegen hebben (socialisme: VERY‌ BAD). Ik vrees bij Biden voor de eindeloze Hunter/Oekraine verhalen. Tot nu toe is Biden daar niet erg goed mee omgegaan.

Enfin, we zijn er nog niet. Super Tuesday wordt spannend. Niet voor Buttigieg en Klobuchar, die kunnen hun zaakjes inpakken na dinsdag. De vraag is of Biden zijn momentum van SC kan doorzetten en of niet al te veel mensen per post gestemd hebben (mijn vrouw heeft dagen geleden al op Warren gestemd in Californie). Als Biden doorkachelt dan is de ratio voor een Bloomberg kandidatuur verdwenen. Ik hoop dat hij zijn geld blijft inzetten om‌ Trump af te kammen, maar ik denk eerlijk gezegd dat zijn urgentie om president te worden niet zo sterk is dat hij eindeloos doorgaat.

Terwijl ik dit schreef hoorde ik dat Buttigieg eruit stapt. Verstandig. Er is weinig meer te bereiken voor hem en als zijn doel is de Democraten op een lijn te krijgen kan hij nu beter uit de weg gaan. Hij doet het vroeg en dat levert krediet op. Hij is geen ´spoiler´. Buttigieg kan terugkijken op een buitengewoon succesvolle campagne, niet zozeer om de nominatie te verwerven als wel om zichzelf landelijk te presenteren. Een mooie toekomst wacht hem, te beginnen met gouverneur of senator voor Indiana.

Dan het coronavirus. Het toont de Trump-chaos in al zijn pracht en praal. De man liegt, gooit er onzin uit en straalt een incompetentie uit die zelfs zijn trouwste aanhangers de bibbers moet geven. Eerst was het de nieuwste hoax, die stupide invalshoek heeft de pyscho al laten vallen wegens te grote onzin. De val in de aandelenmarkten is volgens dit stabiel genie te verklaren door de onterechte bangmakerij door de media – dat wil zeggen de ´failing media´, die media waar niemand naar kijkt. Laten we zeggen dat logica niet zijn sterkste punt is.

De benoeming van Mike Pence, de godsdienstkwezel die braaf Trumps achterste volgt, was wel amusant. De media, die failing media, waren niet vergeten dat Pence als evangelische kwezel niet gelooft in wetenschap. Als gouverneur van Indiana was hij verantwoordelijk voor de nodige rampzalige beslissingen op basis van zijn geloofsovertuigingen. Het kostte levens. Leuk om dat allemaal opgerakeld te zien.

Pence, gespeend van enige kennis op het virusterrein, was verstandig genoeg om snel iemand onder hem te benoemen die er wel wat vanaf weet. Maar ondanks het geleuter van Trump blijkt de VS slecht voorbereid. Niet zo gek als je weet dat de psycho in 2018 de specialisten van de National Security Council wegstuurde en de begroting voor het CDC stelselmatig heeft teruggedraaid. De overheid moet in dit soort gevallen competent ogen en handelen, zelfs bij een president die die overheid stelselmatig heeft ondermijnd. Inderdaad, corona kan Trumps Katharina worden, de orkaan die kleine Bush in zijn hemd zette.

Overigens is de benoeming van Pence typisch Trump. Als de kwezel mislukt kan hij Pence dumpen als vp, als de kwezel succesvol oogt, claimt Trump het succes.

Mijn indruk is dat de val in de aandelenmarkten deels corona is en deels er al aan zat te komen omdat de markten overgewaardeerd waren. Er werd gezocht naar een reden om te vluchten. Hoe dat ook zij, het is mooi om te zien dat Trump die zijn succes mat aan de markt nu de mond gesnoerd is. Ik vermoed dat we voorlopig weinig tweets zullen zien over de markt. De artikelen over de val in aandelen wijzen op het afgenomen consumentenvertrouwen en de winstwaarschuwingen van bedrijven die afhankelijk zijn van de global supply line.

Wat de consumentenvertrouwen betreft, als corona echt om zich heen grijpt in de VS, zal de zwakte van de samenleving blijken. In de meest kwetsbare groepen is het aantal niet verzekerden hoog – wat gaan de ziekenhuizen met hen doen. Voor de wel verzekerden zullen de eigen bijdrages desastreus blijken. Ander puntje: Amerika kent nauwelijks ziektedagen, althans betaalde ziektedagen.‌‌‌ Mensen die zich een beetje ziek voelen, een beetje corona hebben, zullen daarom gewoon naar hun werk gaan en het virus spreiden. Misschien komt Amerika er genadig vanaf – het is een laatkomer in de coronaspreiding – maar ik zou er niet op rekenen.

En het is geen Schadenfreude of gebrek aan medeleven met de slachtoffers om Trump het allerslechtste toe te wensen. Zelfs corona zou mooi zijn voor de germafoob die de narcist is. Als niets anders hem ten val zal brengen dan moet het maar zo.

Trump buikspreker Leon de Winter, zelf verspreider van leugens al haalt hij Trumps niveau niet, verkondigde in de Telegraaf dat het corona virus bewees dat nationale grenzen belangrijk zijn. Duh? Leuk. Het virus bewijst precies dat die grenzen er niet toe doen en er moet worden samengewerkt.

Ik heb steeds gedacht, gehoopt misschien, dat Donald Trump niet zou passen in een traditie van autoritaire volksmenners die democratie om de zeep helpen. Hij heeft weliswaar een trouwe aanhang en zijn optredens trekken veel publiek maar Trumpisme geen massa-beweging a la Hitler of Mussolini. De schade zou beperkt blijven, ook al omdat het Amerikaanse systeem van gedeelde machten Trumps slechtste aanvechtingen in toom zou houden.

Misschien past hij nog steeds niet in die traditie – je moet oppassen met historische vergelijkingen – maar de schade die Donald Trump aanricht is inmiddels zo groot dat hij ook zonder massabeweging het Amerikaanse politieke systeem tot in de haarvaten aantast. Het systeem van gedeelde machten werkt niet meer omdat de Republikeinse Partij, om redenen die ik nog steeds niet helemaal begrijp, als een trouw schoothondje alles accepteert wat de president doet, inclusief zijn onbeschaafde, grove en polariserende gedrag.

En passant heeft hij het presidentschap veranderd. De idee dat een president de president is van alle Amerikanen ook al hebben ze niet op hem gestemd, heeft Trump overboord gezet. Er zijn alleen Trump-fans en vijanden. En hij krijgt waar hij om vraagt: de helft van de Amerikanen ziet hem als een pest. De lange termijnconsequenties zijn groot. Na drie jaar zijn excessen in woord en daad gewoon geworden. Trump weigert informatie over zijn gezondheid te geven (en zijn belastingen) en, godbetert, Bernie Sanders volgt dat slechte voorbeeld. Het zal niet meevallen om de grove toon die de politieke conservatie heeft aangenomen weer op te schonen.

Het benoemen van ministers die het overheidsbeleid als lobbyist hebben bestreden is een effectieve manier gebleken om zand te strooien in de machinerie van een samenleving. Daar blijft het niet bij. Als Trump het gevoel heeft dat iemand hem niet verheerlijkt, of hem tegenwerkt door algemeen gedeelde normen te hanteren die Trump met voeten treedt, dan is die persoon een vijand, een verrader of erger. We zagen dat de mensen die vanuit de verplichting die hun ambt met zich meebracht tegen Trump getuigden in het impeachmentproces zijn ontslagen, weggewerkt, vervolgd of in elk geval zwart gemaakt. Het gevolg is dat de sfeer op bijvoorbeeld het State Department, het ministerie van Buitenlandse Zaken, onaangenaam is. Minister Pompeo ondersteunt liever een losgeslagen Trump dan zijn diplomaten en regiodeskundigen. Trump noemt de mensen bij de FBI ´human scum´ en gaat ervan uit dat het onderzoeksbureau tegen hem werkt.

En het gaat van kwaad naar erger. Het impeachmentproces en zijn vrijspaak door de Republikeinse senaat hebben Trump het gevoel gegeven dat hij kan doen wat hij wil – inderdaad, iemand neerschieten op Fifth Avenue zonder gevolgen. Hij is op wraaktocht tegen echte en vermeende vijanden en iedereen die hem niet dient (wat in de praktijk zelfs voor bereidwilligen heel moeilijk is omdat niemand weet welke kant hij hij vandaag op zal tollen). Susan Collins, de zogenaamd gematigde Republikeinse senator van Maine, betoogde na de impeachment dat Trump ´zijn les had geleerd´. Je vraagt je af op welke planeet zij verkeert.

Trump is in campagne modus. Alles is gericht op herverkiezing. Op een rally in Nevada begon Trump, de aanstichter van de racistische birther campagne volgens welke president Obama niet in Amerika was geboren, weer over ´Barack Hussein Obama´. Hillary is nooit ver weg, zeker niet als Trumps overwinning met een minderheid aan kiezers en, volgens alle officiele instanties, hulp van Russen, aan de orde komt.

Het meest recente en gevaarlijke exces is het ontslaan van Joseph Maguire, het hoofd van de inlichtingendiensten. Maguire deed wat hij moest doen, wat zijn werk is, namelijk een Huiscommissie waarin beide partijen vertegenwoordigd waren, waarschuwen dat de Russen proberen de verkiezingen te beinvloeden ten gunste van Trump. Voor zover we weten was het een professioneel optreden waarin serieuze informatie werd overgedragen, precies wat je mag verwachten van een hoofd inlichtingendiensten.

Trump ging meteen over de rooie. Allergisch voor alles wat hem en zijn optreden verbindt met de Russen, verwierp de president dit verslag als een nieuwe ´hoax´, een samenzwering van de Democraten. Maguire is ontslagen en wordt vervangen door een Trump-fan zonder enige ervaring op het terrein van de inlichtingendiensten. De opdracht: alleen informatie doorgeven die Trump welgezind is. Dit gaat verder dan politiseren, dit ondermijnt de mate waarin de Amerikaanse regering weet wat er om haar heen gebeurt.

Wie het niet met hem eens is of wie durft uit te spreken dat er ergens grenzen worden overschreden, is een verrader. Trump heeft een 29-jarige vazal in het Witte Huis opdracht gegeven de hele overheidsbureaucratie na te lopen op ´bad people´ en die te ontslaan. De man die dit beleid moet uitvoeren heeft Trump-fans opgeroepen eventuele niet-Trump-fans aan te geven. Wat begon als wraakoefening op mensen in de regering die hadden getuigd in het impeachmentproces is nu verkeerd in een totale schoonmaak zodat iedereen die resteert in de regering past bij de persoonlijkheid van Trump en bereid is diens agenda en wensen zonder vragen uit te voeren.

Zo glijdt Amerika weg. Volgens Trump chef staf Mick Mulvaney moeten mensen die niet doen wat Trump wenst worden verwijderd. Hij suggereerde dat de verwijderde Oekraine-specialist Alexander‌ Vindman een eigen beleid voerde en niet een ethisch probleem had gemeld. We zijn geen bananenrepubliek zei de man die dagelijks meewerkt aan precies die ontwikkeling. Een regering zonder informatie is blind. Een president die alleen informatie tot zich neemt die hem bevalt, tast in het duister. Een president die zich bemoeit met de rechtspraak, mensen gratie verleent als het hem zo uitkomt, die geld weghaalt bij defensie om een muur te bouwen, een man zonder moreel kompas of elementair fatsoen, de media verdacht maakt en oppositie niet accepteert, ondermijnt de democratie. En anders dan ik dacht heeft hij daarvoor geen massabeweging nodig, geen populistische machtsgreep, maar enkel de tolerantie van zijn gedrag door zijn partijgenoten. Donald Trump kan het Amerikaanse politieke systeem, de Amerikaanse democratie, om zeep helpen niet omdat volksmassa´s hem steunen maar omdat niemand hem tegenhoudt.

Democraten zijn nervous nellies. Ze worden bevangen door angst als Bernie Sanders 26 procent van de stemmen haalt en op die basis tot front runner wordt verklaard. Onder deze omstandigheden was het te voorzien dat het establishment, van Thomas Friedman tot, geheel voorspelbaar, Willem Post in de NRC, zich fans verklaren van Mike Bloomberg, die andere biljonair. Of, zoals Bloomberg in een van zijn betere momenten van droge humor het zei: wie is de ander?

De argumenten zijn vooral defensief. Bloomberg is beter dan Sanders. Het is een vooralsnog wilde run om de oud-burgemeester van New York te steunen. We weten niet hoe hij het in debat gaat doen, hoe hij toespraken houdt, of hij mensen kan begeesteren, wat zijn programma is (behoorlijk conservatief en onversneden pro-Israel op buitenlands terrein, lijkt het).

Wat we steeds meer horen is kritiek op zijn stop-and-frisk beleid in New York dat minderheden het doelwit maakte van politieacties. De Washington Post deed gisteren ook, letterlijk, een boekje open over Bloombergs minder fraaie uitspraken en gedrag in relatie tot vrouwen. Als we denken dat Trump op dat terrein een man zonder moreel kompas is dan lijkt Bloomberg niet ver bij hem achter te blijven. Als dit er toe doet dan doet het er ook toe voor een Democraat (inclusief de Bernie-Bros, de minder fijne kantjes van de Sanders-aanbidders).

Er valt ook wel het een en ander te zeggen over het bedrijf Bloomberg, al was het maar dat zijn nieuwsdienst kandidaat Bloomberg niet covert.

Ik heb altijd de miljoenen van Bloomberg verwelkomd, hij is bij uitstek in staat om Trump om de oren te slaan. Of hij als kandidaat iets te bieden heeft staat nog te bezien. Hij heeft zichzelf buiten het lopende proces gezet door pas op Super Tuesday (3 maart) mee te doen, als het grote geld echt telt omdat je in veel staten actief moet zijn.

Ik denk dat het establishment en de vele napraters en nerveuze types te hard van stapel lopen. Er van uitgaande dat Joe Biden Super Tuesday niet eens meer haalt, dan zijn er twee kandidaten die volgens de normale Democratische procedures de nominatie zouden moeten kunnen verwerven:‌ Buttigieg en Klobuchar.

Beiden hebben ook hun problemen maar ze zijn tenminste normale politici en niet binnensluipers zoals Bloomberg en Sanders. Van hen beide geef ik Klobuchar de beste kansen omdat er een enorme vraag is naar een vrouwelijke kandidaat – meer dan naar een gay burgemeester.

Het zou best kunnen dat Bloomberg als noodoplossing uiteindelijk op de conventie zijn slag kan slaan (maar dan is het ook mogelijk dat er nog andere dark horses opduiken – Sharrod Brown, waar blijf je?). Maar het is veel te vroeg om nu al te roepen dat hij de beste kandidaat is voor de Democraten. Laten de echte kandidaten het eerst maar eens uitvechten. De mensen die nu om Bloomberg roepen zijn dezelfde die hadden verwacht dat Trump, eenmaal geinstalleerd, een ´normale´ president zou worden. Ze hadden dat verkeerd, hun voorkeur voor Bloomberg deugt evenmin.

De opmerking van Trumps schoothondje op het ministerie van Justitie, minister Barr, dat het getweet van Trump ´zijn werk onmogelijk maakt’ is alom geinterpreteerd als kritiek op de president.

Onzin. Het werk van Barr is Trump uit de wind houden en de rechtsstaat corrumperen om de psycho van dienst te zijn. Deze opmerking doet dat. Barr doet net of zijn werk is om onafhankelijk en ongecorrumpeerd beleid te voeren op Justitie  maar we weten dat dit niet zijn opdracht of levensmissie is.

We moeten ons niet voor de gek laten houden door deze man. Barr doet zijn werk fantastisch vanuit Trumpistaans perspectief. De hele kluit van Republikeinse senatoren geeft er niets om dat alle normen met voeren worden getreden en dus kunnen Trump en zijn schoothond doen wat ze willen.

Voorverkiezingen hebben zo hun problemen maar ze ruimen ook lekker op. 

Andrew Yang, een plezante verrassing maar geen presidentieel materiaal, stopt zijn campagne. Dat geldt ook voor senator Bennett (senator who?) die ook mee scheen te doen.

Ook Deval Patrick heeft de handdoek in de ring gegooid. Dat was mijn grootste misser tot nu toe, te denken dat Patrick als enige zwarte kandidaat en politicus met een zwaargewicht ervaring, zou kunnen doorbreken. Bloomberg kon zichzelf een plek kopen in de peilingen, Patrick niet. De inschatting dat er ruimte zou komen doordat oude Joe met zijn rollator de ravijn in zou kukelen was wel juist maar wordt door andere kandidaten ingevuld.

Er is veel geneuzel over wie nu eigenlijk de front runner is en inderdaad, totdat Biden ook in South Carolina onderuit gaat, zal dat niet echt duidelijk worden. Mijn inschatting is dat Klobuchar de front runner is. Gegeven Buttigiegs ervaring en het feit dat Klobuchar de enige relevante vrouw in de race is, geef ik haar een gerede kans om het midden op te rollen.

Inderdaad, dat had ik een week geleden niet gedacht.