Minister Pompeo deed zijn best. In Cairo, waar Amerika opnieuw een moorddadige dictator steunt, leverde hij een toespraak af waarvoor de toespraak van president Obama in 2009 in Caïro het model was. Dat wel zeggen, punt voor punt zei hij het omgekeerde van wat Obama indertijd had betoogd. 

De boodschap nu: Amerika omarmt iedere autocraat of dictator, ongeacht hoeveel mensen die opsluit of vermoord. De bondgenoot in deze strategie, enkel en alleen gericht tegen Iran, is Israël, het enige niet autoritair geregeerde land in de regio – al lijkt het qua politieke cultuur steeds meer op omringende landen.

Pompeo zaaide ook verwarring. Nou ja, zijn psycho baas had dat gedaan door aan de Pasha in Ankara te beloven hem een vrije hand te geven bij het over de kling jagen van Koerden, tot dan toe hulpvaardige bondgenoten van de VS in de strijd tegen ISIS. De voormalig brenger van democratie in de regio (zie wat daarvan terecht kwam), Trumps veiligheidsadviseur – moet je iemand naar wie niet wordt geluisterd adviseur noemen? – John Bolton had Trumps gutbeslissing al teruggedraaid. 

Pompeo maakte het geheel nu gecompliceerder door de Amerikaanse aanwezigheid in Syrië niet te koppelen aan de strijd voor vrijheid en democratie (tja) of tegen de dictator Assad, maar tegen Iran. Iran moet verdreven uit Syrië vond Pompeo. Wel, good luck with that.

De chaos in Washington leidt tot chaos in de wereld. Niet zonder kosten. Twee Trump doelstellingen maken school. De eerste is de omarming van niet of valselijk gekozen leiders die Amerikaanse waarden niet delen (of misschien moeten we Amerikaanse waarden inmiddels anders definiëren). De tweede is dat het voorbeeld van America First wordt gevolgd door vele andere landen. 

Je kunt Trump dat succes niet ontzeggen: hij slaagt er werkelijk in de wereld veilig te maken voor autoritaire regimes die vooral uit zijn op eigen belang.

Vandaar dat hij wel een deal zal krijgen met China dat dezelfde instelling heeft. Mij zou het niet verbazen als over niet al te lange tijd blijkt dat de psycho en zijn kornuiten ouvertures hebben gemaakt naar Assad. Hij voldoet aan alle vereisten die Trump stelt aan een bondgenoot: een moorddadige autocraat.  

Wie dacht dat Donald Trump bepaalde wat er in Syrië gebeurt, is nu van die illusie genezen. En dat geldt ook voor Pasha Erdogan.

Had Trump niet in een telefoongesprek met Erdogan gezegd dat die zijn gang kon gaan? Eh, not so fast. 

John Bolton heeft de president teruggefloten. Ik weet overigens niet wat meer nachtmerries moet bezorgen: Bolton aan de knoppen of de psycho.  Of Erdogan die vrij achter de Koerden aan kan gaan.

Maar het is wel grappig om te zien: de grootste, machtigste, slimste, meest stabiele geniale president aller tijden wordt teruggefloten door zijn veiligheidsadviseur. 

Dan maar de aandacht verleggen naar de muur. 

Aan de grens is niets aan de hand maar de psycho heeft plenty andere en veel betere kandidaten voor emergency verklaring.

De opioid crisis: 70.000 mensen overleden in 2018 aan een overdosis. Meer dan 7 miljoen verslaafden, een enorme aanslag op de middelen van staten. Trump heeft het een public health crisis gemaakt maar dat is lang niet genoeg.

De infrastructuur crisis: bruggen storten in, wegen zitten vol gaten, vliegvelden zien eruit alsof je net bent geland in, pak weg, Zimbabwe. Obama wilde met shovel ready projects in 2009 werk creëren op het dieptepunt van de crisis. Het Congres zat hem dwars (en de projecten bleken slecht te organiseren). Zowel Hillary als Trump beloofden 1 triljard dollar voor infrastructuur. Wat heeft Trump gedaan: niets.

De health care crisis: de Republikeinen zijn er niet in geslecht om Obamacare de nek om te draaien, wel om het slechter te maken dan het was. Een alternatief aanbieden – beter dan Obamacare zoals Trump zijn sucker aanhang beloofde – is niet eens aan de orde geweest. De echte crisis is dat de VS 18 procent van zijn BNP uitgeeft aan gezondheidszorg voor een dienstverlening die over het geheel genomen minder is dan de Europese landen die niet boven de 10 procent komen.

De begrotings tekort crisis: meer schulden dan ooit, geen kans om als de crisis komt beleid te maken. Het is waar dat Trump hier wel degelijk beleid heeft gemaakt: hij heeft de crisis veroorzaakt met zijn belastingverlagingen. Enige oplossing: flink belastingen verhogen.

De social security crisis: al jaren dreigt het fonds dat de Amerikaanse AOW voorziet geld tekort te komen. In de jaren tachtig was er een tweepartijencommissie die er iets aan deed. De problemen zijn niet verdwenen, een commissie zou zo gek niet zijn.

De echte crisis: een labiele idioot is president, een laffe partij durft hem niet tot de orde te roepen. Een echte national emergency als er ooit een was.

Joe Biden is verblind. Anders zou hij de crash die hij voor zichzelf opzet zien aankomen.

De Democraten gaan niet een 78-jarige, twee maal falende presidentskandiaat die regelmatig ‘met zijn voet in zijn mond zit’ en geen herkenbare visie heeft nomineren. Het wordt een miserabel einde voor een respectabel man. Zou niemand hem waarschuwen?

Ondertussen zag ik één scenario waarin Biden de zaak flink kan opschudden. Een wild en onrealistisch scenario, maar ik deel het toch met u.

Stel: Biden stelt zich kandidaat, de man om Amerika weer in rustig vaarwater te krijgen (back to normalcy, in de neologe woorden van Warren Harding – oeps, misschien niet het beste referentiepunt, nummer 39 in de top 44 van presidenten). Vertrouwde handen, fantasieloos beleid, oude blanke man. Return to yesterday.

Maar stel dat hij (wild, ik geef het toe) Beto O’Rourke, de senaatskandidaat die verloor in Texas maar Democratische harten heeft verwarmd, als vice-presidentskandidaat inhuurt en zelf belooft maar één termijn president te zijn? Het zou de race wijd open gooien.

Nee, te wild. Te onrealistisch. Kandidaten stellen zichzelf niet voor met een vp kandidaat aan hun zijde, behalve in een laat stadium om aandacht te trekken. O’Rourke zou juist de aandacht vestigen op Bidens bejaardheid, maar, aan de andere kant, die leeftijd is sowieso een probleem dus misschien moet je daar maar meteen mee omgaan.

Zou O’Rourke dit wel willen? Ik betwijfel het. Hij kan zelf kandidaat zijn, hij kan in 2020 voor de andere senaatszetel gaan. Hij kan wachten tot zomer 2020 want hij zal op alle lijstjes van vp kandidaten staan. Het vicepresidentschap is aantrekkelijk, zeker met een bejaarde kandidaat. Maar je weet het nooit. Tegenstanders van Teddy Roosevelt dachten dat ze hem mooi hadden opgeborgen in dat nietszeggende ambt. En toen werd McKinley vermoord en raasde Teddy over het land.

Hell, misschien wordt de geestdodende kwezel Mike Pence zelfs de 46ste president als de psycho aftreedt met de garantie dat hij na zijn presidentschap niet vervolgd zal worden. Het wordt dringen onderin de presidenten top 45. 

Ondertussen wordt steeds duidelijker wat ik al eerder zag aankomen: Bernie Sanders maakt dit jaar weinig los. Sanders, ook veel te oud, is, vermoed ik, realistischer dan Biden. Wat is er mooier dan aan te kondigen dat je niet kandidaat bent omdat de doelen die je jezelf gesteld had zijn bereikt? Sanders kan verkondigen dat hij de Democraten een stuk linkser gemaakt heeft, dat veel van wat hij in 2016 riep nu gemeengoed is geworden. Het is een moeilijke truc die weinigen is gegeven: de overwinning verklaren en je uit de oorlog terugtrekken.

Dus dit is waar het leiderschap van de wereld op uitloopt: een big dick contest, of minder Wall Street en advocatenkantoor, a game of chicken. Imbiciele president gaat de confrontatie aan met een stiletto hanterende Speaker. Op weg naar een frontale botsing: wie wijkt er uit. Ik weet wel wie er gaat verliezen.

Maar dit is meer dan alleen verlies voor Trump. Die muur gaat helemaal nergens over, het is enkel een middel om de aandacht gevangen te houden in de chaos die sinds 6 november in het Witte Huis heerst en die enkel een reflectie is van de chaos in het hoofd van de bewoner. Het wordt alleen maar erger. Al die ontslagen, de moeite om mensen te vinden die zelfs maar in de buurt van het Witte Huis willen komen, het terugtrekken uit Syrië en dat weer afblazen (want dat is wat er feitelijk gebeurt), de degradatie van de statuur van het ambt. De ridicule kabinetsbijeenkomst met negentig minuten raving madness.

Gelukkig is er die muur, inderdaad ooit bedoeld als geheugensteuntje, nu het enige waar deze man zich op kan concentreren.

Wie had twee maanden geleden gedacht dat die muur obsessie van Trump zo schadelijk zou worden? Ik niet. Maar ik had beter moeten weten. Trump heeft een obsessie nodig om überhaupt wakker te kunnen blijven. Maar zelfs daarbij had hij hulp nodig. Tea party zeloten uit het ruggegraatloze Republikeinse kamp en roeptoeters als Limbaugh en Ann Coulter moesten hem overhalen om van de muur een zaak te maken.

Ah well, misschien pakt het goed uit en is de politieke schade voor Trump aanzienlijk. Een man die roept dat die 800.000 ambtenaren die niet betaald krijgen graag lijden voor zijn privé obsessie verdient het.

Maar wat me werkelijk blijft verbazen is de bereidheid van zijn Republikeinse loopjongens om met hem mee te gaan (dom van me want je moet nooit de intense slechtheid van Republikeinen onderschatten).  Is er nou werkelijk niet één senator in die partij die opstaat en zegt: dit kan niet? Die zegt: we accepteren wat het Huis ons voorlegt en laat Trump er dan maar een veto over uitspreken. Vooralsnog doet het kwade genius in Washington, Mitch McConnell, of zijn neus bloedt. Overal bemoeit hij zich mee en ineens is hij nergens te bekennen.

Het meest optimistische scenario is dat Trump zich hier geweldig vertilt. Dat het hele complex van leugens en incompetentie, ondersteund door mensen die beter weten als Mulvaney en Sarah Sanders, in elkaar dondert (Sanders werd afgelopen zondag gefileerd, nota bene op Fox News, in het enige journalistieke deel van die zender). Dat hij vanavond een toespraak houdt die hem in al zijn onzinnigheid laat zien en dat mensen ook op die manier reageren. Het zou zijn politieke val versnellen, zeker als Mueller en Huis onderzoeken daar nog overheen komen.

Maar je moet voorzichtig zijn dezer dagen. De psycho weet als geen ander te psychologiseren, het gemoed van de zielepoten die hem steunen (tot eigen schade) te bespelen. Mijn oordeel heb ik klaar, voorspellingen doe ik niet.

Onze bloedeigen fundamentalisten onderstrepen nog maar eens dat je jezelf heel goed geïntegreerd kunt vinden en er toch absurde, gevaarlijke en immorele opinies op na kunt houden. De Veluwe zeloten zijn net zo erg, kortom, als de moslim fundamentalisten. Iedere seksuele geaardheid die anders is dan de gereformeerde bazen zelf praktiseren wordt veroordeeld. Erger, ze schijnen ook die absurde stelling aan te hangen dat mensen van hun seksuele geaardheid ‘genezen’ kunnen worden. 

Elke imam die dat verkondigt wordt aan de schandpaal genageld, moslims die dit vinden veroordeeld. Nu is het onze grote gereformeerde voorman in de Tweede Kamer die zich zelf achter deze fundamentalistische zeloten schaart. 

De verleiding is groot te zeggen dat we ze dan ook maar gelijk moeten behandelen. Dat moeten we ook maar dat betekent niet dat we hen isoleren, van gebrek aan democratische gezindheid beschuldigen (wat veronderstelt dat je deze meningen niet kunt hebben als je democratisch zou zijn) of anderszins in een ander kwaad daglicht stellen dan dat ze dat doen voor zichzelf.

Anders gezegd: gelukkig mag je in Nederland op basis van welk geloof dan ook of gebrek daaraan allerlei onzin verkondigen. Dat geldt voor SGP-ers en dat geldt voor moslims. Dat geldt voor iedereen. Je mag je er niet naar gedragen, dat is bij wet verboden. Daar mogen we op afrekenen.

We moeten onderkennen (voor de zoveelste keer) dat er binnen Nederland groepen zijn met abjecte opinies. De wervingskracht ervan is beperkt tot collega gelovigen dus laten we er niet te veel woorden aan vuil maken.

Maar wel: gelijke monniken, gelijke kappen – wat voor de antikatholieke SGP een mooie leus is.

Morgen in de NRC en de Standaard

De opdracht voor de Democraten die vanaf 3 januari de leiding hebben in het Huis van Afgevaardigden is complex. Ze moeten Donald Trump het leven moeilijk maken zonder hem zo obsessief te achtervolgen dat hij het tegen hen kan keren. Ze moeten hun controlerende taak vervullen en een veelheid aan onderzoeken uitvoeren naar wangedrag en corruptie in de uitvoerende macht zonder wraakzuchtig te lijken. Ze moeten het geduld hebben om speciale onderzoeker Mueller zijn werk te laten doen en de resultaten voor zich te laten spreken. En ze moeten een positieve, inclusieve en creatieve wetgevende agenda zetten die laat zien wat het alternatief is voor de Republikeinse kaalslag, ook al weten ze dat elk voorstel sneuvelt in de Republikeinse Senaat of stuit op een presidentieel veto.

De sessie op 3 januari begint met de verkiezing van Nancy Pelosi tot Speaker van het Huis. Alle gemonkel over deze oude dame ten spijt mogen de Democraten zich gelukkig prijzen dat Pelosi hen door dit mijnenveld voert. Als de publieke confrontatie in het Oval Office tussen Trump, Pelosi en Democratisch senator Chuck Schumer iets liet zien dan is dat zij met al haar 78 jaren gewaagd is aan deze president. De humeurige Trump, voorover hangend in zijn ‘man spread’ en patroniserend ‘Nancy’ de les lezend, werd afgetroefd in zijn eigen favoriete spelletje intimidatie, live op televisie.

Aangezien zelfbeheersing niet de meest courante kwaliteit is in politici zal Pelosi meer enthousiaste jonge honden in haar partij moeten afremmen. Dat betekent vooralsnog geen impeachment procedure tegen de president. Wel een gestadig opbouwen van materiaal dat laat zien dat de man ongeschikt is, een moreel kompas ontbeert, corrupt is in de klassieke zin.

Maar de eerste opdracht is om de overheid weer functionerend te krijgen zonder toe te geven aan Trumps eisen over zijn muur. Het Amerikaanse begrotingsproces is zelfs voor insiders nauwelijks te volgen maar Pelosi moet in staat zijn de overheid weer te laten functioneren zonder toe te geven. Trumps winst zit hem in de tijdverspilling waardoor andere onderwerpen blijven liggen. Als de Democraten een deal over de Dreamers erin kunnen fietsen zouden de Republikeinse senatoren wel eens met hen mee kunnen gaan.

Wetgevend zal het voor Trump weinig uitmaken dat de Democraten het nu in het Huis voor het zeggen hebben. Hij had zijn binnenlandse agenda al overgedragen aan de Republikeinse leiders van Huis en Senaat en de kapitaalkrachtige belangengroepen die hen steunden. Behalve cadeautjes voor die belangengroepen en het uitkleden van de overheidsfinanciën kwam er weinig tot stand.

De Democraten wacht ondankbaar wetgevend werk. Ze moeten uitgewerkte voorstellen doen die praktisch uitvoerbaar zijn terwijl ze van tevoren dat de Republikeinse Senaat ze af zal stemmen. Toch is dat wat hen te doen staat: laten zien wat er mogelijk is als er serieus bestuurd wordt, als een overheid functioneert. Twee onderwerpen springen onmiddellijk in het oog: Obamacare en infrastructuur. Trumps Republikeinen hebben ondanks herhaald pogen Obamacare niet kunnen torpederen, wel maakten ze het verzekeringsklimaat opnieuw lastiger dan het voor 2010 was. Wat is veranderd is de houding van de gemiddelde Amerikaan. Obamacare is populair. Democraten kunnen een jaar lang spelen met de mogelijkheid van een ziektekostenverzekering voor iedereen, de favoriet van links, maar beter zou het zijn om Obamacare praktisch aan te passen. De Republikeinen zullen alles zullen afstemmen waardoor het vooral gaat om piketpaaltjes voor 2020.

Dat de Amerikaanse infrastructuur hoognodig moet worden opgewaardeerd is onomstreden. Zowel Trump als Clinton beloofden in 2016 actie. De Republikeinen hebben deze kans om iets positiefs tot stand te brengen glorieus gemist. Het probleem voor de Democraten is dat Trumps belastingverlagingen elke vorm van overheidsinvesteringen hebben gehandicapt en uitgaven lastig te financieren zijn. Een mix van publieke en private financiering voor wegen en bruggen is mogelijk maar het wantrouwen dat private partijen daarvan misbruik zullen maken is groot, en terecht. Het gebrek aan overheidsinkomsten geldt op alle relevante terreinen, van onderwijs tot natuurbeheer, en zal alleen maar erger worden als de economie vertraagt. Republikeinen zijn al decennia verantwoordelijk voor de enorme begrotingstekorten en je kunt er vergif op nemen dat ze daar weer over beginnen. Misschien durven sommige Democraten gewoon te zeggen wat nodig is: een stevige belastingverhoging voor de hoge inkomens.

Niet alleen het Huis kan wetgeving indienen, ook de Senaat kan agenderen. De Democraten moeten dan ook oppassen dat de Republikeinse Senaat onder leiding van de echte kwade genius in Washington, Republikeins leider Mitch McConnell, niet wetgeving indient die het Huis dan moet afwijzen. Het is een spel dat beide partijen kunnen spelen. Gegeven Trumps labiele geestestoestand en behoefte aan scoren valt meer activiteit te verwachten op buitenlands gebied. Daar kunnen de Democraten hoogstens kanttekeningen bij zetten – de Senaat heeft hier de meeste macht. Aan de andere kant hebben de Republikeinen er komende twee jaar belang bij afstand te nemen van het ongeleide projectiel in het Witte Huis. Daar kunnen de Democraten op inspelen.

Het is zaak om een mix van positieve en kritische elementen te maken die de Amerikaanse kiezer het gevoel kan geven dat de heilloze polarisatie kan worden doorbroken. Als Trump zelfs zijn hondentrouwe aanhang kwijt raakt, moet die kunnen zien dat er een alternatief is dat hoop biedt op behoorlijk bestuur. Totdat zich min of meer uitkristalliseert wie in 2020 de Democratische presidentskandidaten zullen zijn – een afvalrace die vooral aandacht zal opeisen door prominente duikelaars (zie het bejaardenchohort Biden, Sanders, Bloomberg en Warren struikelen) – zullen de Democraten moeten leven met het verwijt dat ze weinig te bieden hebben tegenover de Trump-bulldozer. Dat verwijt is tegelijk terecht en onterecht. In een presidentieel systeem is het vaak moeilijk te tonen waar de oppositie mee bezig is. In de achtergrond is er meer aan de gang dan we zien. Dit jaar gaat het vooral om het direct zichtbare gedeelte en dat is Donald Trump begeleiden naar de afgrond, zover dat hij geen duwtje nodig heeft maar er zelf in loopt.

Nog voordat hij is ingezworen als nieuwe senator van Utah heeft Mitt Romney zijn coup d’etat tegen de Republikeinse elite ondernomen. In een opinieartikel in de Washington Post maakt hij de kachel aan met Donald Trump en, al bewijst hij lippendienst aan de ’traditionele Republikeinse agenda’ , ook aan de ruggengraatloze partijgenoten die Trump de afgelopen twee jaar zijn gang hebben laten gaan.

Slim, die Mitt. Hij is oud genoeg en heeft genoeg nederlagen in het presidentiële spel geleden (2008 en 2012) om niet meer de brandende ambitie te hebben om president te willen worden. Of laat ik het anders formuleren, net als Joe Biden denkt Romney dat hij een veel betere president zou zijn dan wie dan ook maar weet hij, diep in zijn hart, dat het er niet van zal komen.

Dat geeft een zekere vrijheid. Biden moet die nog gebruiken en zal dat pas kunnen als hij afziet van een kandidatuur, Romney gebruikt zijn zetel in de senaat om meteen de leiding te grijpen in een club van lafaards, meelopers en ideologen gerund door de feitelijke leider van de Republikeinen, Mitch McConnell. McConnell is niet zomaar iemand die je uitdaagt zonder consequenties maar het is een man zonder andere agenda dan de Republikeinen macht geven en een klassieke agenda uitvoeren. Visie heeft hij niet.

Romney begint te bouwen aan de nieuwe Republikeinse Partij. Ik vermoed dat die sneller tot stand kan komen dan we zouden denken. Amerikanen en kiezers in het algemeen zijn nogal snel in het weggooien van eerdere ideeën over een partij. Een week is een lange tijd in de politiek zei Harold Wilson, twee jaar is een eeuwigheid. Romney gaat de partij opzetten die Nikki Haley president kan maken. Dit vooronderstelt dat Trump de komende twee jaar steeds meer in de problemen gaat komen, zowel binnenlands als buitenlands, als wat betreft zijn inmiddels bekende karakter zonder een enkel moreel kompas.

Als de Democraten er een rotzooitje van maken – en dat zou zomaar kunnen gebeuren – dan kan iemand als Romney vanuit de senaat de Republikeinen leiden. Zo zet de junior senator van Utah zich meteen aan het hoofd van de club. Onderschat hem niet.