Mijn opinieartikel over McCain morgen in de NRC. McCain_NRC

Doorgedraaide gamer. Slechts drie doden, negen gewonden. Telt niet in het land van de terreur.

Geen thoughts, geen prayers. Trump golft door.

Naar mijn smaak zijn de eerbetonen aan John McCain wat al te hoogdravend. Maar de man is dood, dus dat mag. In elk geval deze week.

Ik vond dat McCain niet kritisch genoeg was – in het openbaar – tegen Trump maar ik vermoed dat dit ook een week van wraak wordt.

De psycho in het Witte Huis – zich gedrukt voor Vietnam – was niet in staat om een behoorlijke tweet uit zijn kleine vingers te krijgen. Hij bidt voor de familie en Trumps geloof kennende, heb je daar weinig aan. Maar geen woord over McCain zelf. Trump kan geen respect tonen voor iemand die niet zijn voeten kust.

Dit wordt opnieuw een moeilijke week voor de narcist. McCain heeft Trump, naar verluidt, verzocht niet op zijn begrafenis te komen. En dus zullen daar in de National Cathedral beschaafde presidenten een woordje doen over de senator: Bush, Obama misschien Clinton. De huidige president zal afwezig zijn en de reden zal zelfs op Fox News genoemd moeten worden: de kleinzieligheid, de kleingeestigheid van deze man.

Ik heb zo’n gevoel dat dit voor de bewondering van de idolate Trump aanhangers meer schade zal doen dan de veroordelingen vorige week en over twee weken. Zoete wraak van McCain.

Het overlijden van senator John McCain zal heel wat artikelen opleveren, de meeste lovend. Zelfs deze hork van een president, die tijdens zijn campagne McCain tot op het bot beledigde en hem ook later met minachting behandelde, zal een positieve tweet loslaten – als zoiets in zijn repertoire is te vinden. De Republikeinen in het Congres zullen luid jammeren, ondertussen tevreden hun knopen tellend want McCain was geen gewone ruggegraatloze Republikein die keurig meestemde met de club – ook al deed hij dat veel te vaak.

Over de doden niets dan goeds, maar voordat John McCain in de dood heilig wordt verklaard, is het gepast om wat kanttekeningen te zetten bij zijn leven. Niet bij zijn militaire carrière. Als kleinzoon en zoon van admiralen was het voor McCain niet gemakkelijk zijn eigen positie te vinden maar hij toonde zich moedig toen hij als piloot in Noordvietnamese krijgsgevangenschap belandde. Hij weigerde vroeger te worden vrijgelaten dan minder lang gevangen zittende collega’s omdat hij niet wilde dat de Noordvietnamezen daar een nummertje van zouden maken. Hij bleef zijn hele leven last houden van de fysieke problemen die zijn landing na het verlies van zijn vliegtuig had opgeleverd – hij kon zijn armen niet boven zijn schouders optellen. Naar de psychische problemen kunnen we enkel raden. Allemaal bewonderenswaardig, behalve voor de huidige bewoner van het Witte Huis die dienstplicht in Vietnam ontweek.

Nee, het is de politieke carrière van McCain die iets meer aandacht vraagt dan hij meestal krijgt. McCain won zijn zetel in het Huis van Afgevaardigden in 1982 en zijn senaatszetel voor Arizona in 1986. Zijn eerste politieke blunder beging hij door wetgeving te steunen ten gunste van de oplichters die de Savings and Loans Crisis van het midden van de jaren tachtig hielp – een vergeten hoofdstuk waarin de federale overheid (onder Ronald Reagan als profeet van de vrije markt) miljarden besteedde om lokale rotte banken te redden. McCain was een van de Keating Five (vijf senatoren van wie er overigens vier Democratisch waren, McCain was Republikein) die in 1989 wetgeving opstelden om Charles Keating te helpen, wiens Lincoln Savings and Loan, gevestigd in Irvine, Californië, in 1989 ineenstortte. De kosten voor de belastingbetaler waren 3,4 miljard dollar. Hoe kreeg Keating dat gedaan? Hij stortte in totaal 1,3 miljoen dollar in de kassen van deze vijf senatoren. Wat je noemt een goede investering. De vijf werden onderzocht door een ethisch committee dat niet verder ging (voor McCain) dan ‘poor judgement’. McCain was een persoonlijk vriend geworden van Keating, die in Arizona woonde. Familieleden van McCain hadden in projecten van Keating geïnvesteerd. Hij kwam ermee weg omdat het gebeurde toen McCain nog afgevaardigde was – de Senaat had daar geen oordeel over.

In het voordeel van McCain moet gezegd dat ervan leerde, want hervorming van de financiering van de politiek in de VS werd McCains item. De McCain-Feingold Act van 2002 deed dat. Het conservatieve Supreme Court hielp de wetgeving echter om de zeep in de inmiddels beruchte uitspraak Citizens United die onbeperkte financiering, ook door bedrijven, mogelijk maakte. De tweepartijenwetgeving van McCain-Feingold zou met de huidige polarisatie en verkettering niet meer mogelijk zijn.

McCain voerde al in 2000 campagne voor het presidentschap. Het is misschien moeilijk voor te stellen maar hij was toen de ‘maverick’, iemand die recht voor zijn raap en eerlijk met de kiezers omging. McCain reisde met een bus genaamd de ‘Straight Talk Express’, hield overal bijeenkomsten en won in februari 2000 de voorverkiezingen in New Hampshire. Wij, outsiders, dachten dat er misschien iets zou veranderen in de politiek. Dit was een interessante vent, iemand die durfde, ook al was hij zo conservatief dat we hem beleidsmatig niet vertrouwden. Maar het Republikeinse establishment schrok net op tijd wakker en schaarde zich achter hun trekpop, George W. Bush die ze beter konden controleren. In South Carolina verloor McCain vervolgens de voorverkiezingen na een ondermaatse campagne van Bush – wiens handlangers onder meer claimden dat McCains geadopteerde dochter (uit Bangla Desh) zwart was, zijn vrouw drugsverslaafd en hij zelf een homo. Bush wist de evangelische (en racistische) kiezers te mobiliseren en versloeg McCain, pretenderend dat hij met die campagne niets van doen had. Het maakte de senator behoorlijk bitter, een trek die hij nooit meer helemaal kwijtraakte. In 2004 had hij weinig coulance voor John Kerry, de Democratische kandidaat die in Vietnam zijn plicht had gedaan en, anders dan veel collega politici, zijn tijd diende. Kerry werd door de Bush campagne zwartgemaakt.

Natuurlijk steunde McCain de oorlog in Irak en Afghanistan, waarvan hij in zijn meest recente boek zegt dat het een fout was. Hij steunde natuurlijk ook de belastingverlagingen voor de rijken die Bush doorvoerde. Later in het decennium kreeg hij spijt van de blanco cheque die hij de Bush-Cheney-bende in de buitenlandse politiek had gegeven omdat die werd gebruikt om te martelen, volgens McCain Amerika onwaardig. McCain was een van de weinigen die vicepresident Dick Cheney, een fan van waterboarding, van repliek diende. Maar hij was een groot fan van de surge in 2007, de extra militairen die werden gestuurd in een laatste, op de korte termijn gelukte, poging om in Irak het tij te keren.

Wat McCain tijdens de Bush-jaren had geleerd was dat een Republikein de evangelische kiezers naar de mond moet praten. Niks geen straight talk, gewoon Republikeinse onzin. Hoewel hij in de aanloop naar de voorverkiezingen in 2008 bijna struikelde, haalde hij de nominatie dankzij het Republikeinse systeem van winner takes all. Daarmee kon McCain Mitt Romney de loef afsteken die door steeds net te verliezen al snel op een onmogelijke afstand stond.

McCain beging de grootste blunder van zijn leven door de gouverneur van Alaska, Sarah Palin, de domme gans versie van Trump, als running mate te vragen. De schande was dat hij een totaal ongeschikt persoon als mogelijk president voorstelde (dat doen Republikeinen wel vaker, zie Dan Quayle bij oude Bush en de protodictator Dick Cheney bij kleine Bush) maar het lage niveau van Palin was wel erg schandalig. De campagnestrategen die hem ompraatten hadden echter een fijne neus voor de ontwikkeling van het Republikeinse electoraat: het enthousiasme voor Palin was een vroege variant van de Trump waanzin. Waarom deed McCain het terwijl hij beter had moeten weten? Hij dreigde te verliezen van Barack Obama en wilde de campagne een elektrische schok geven. Tijdens de debatten met Obama toonde McCain zich geïrriteerd dat zo’n jonge upstart hem het leven moeilijk maakte. In deze fase van zijn politieke carrière was principieel niet een woord dat vanzelf opkwam bij McCain. Palin werd een doodsklap. Het toonde ook dat hij blind was voor de radicalisering die zich in de Republikeinse Partij voltrok.

McCain verloor dan ook volkomen terecht, nadat hij zichzelf tijdens de economische crisis in najaar 2008 nog tamelijk belachelijk had gemaakt met onzinvoorstellen en een onthutsend gebrek aan economische kennis. Wel legde hij, en dat was weer wel karakteristiek voor zijn persoon, eer in met een opmerking tegen een van zijn dommere kiezers dat, nee, Obama geen Arabier was (lees moslim) maar een degelijk man met wie hij van mening verschilde. Het was een van McCains weinige principiële hoogtepunten in deze campagne.

In 2009 was McCain een tegenstander van Obama’s economische plannen om de crisis aan te pakken omdat het te duur was – helaas had hij van dat soort voorbehoud nooit last als zijn Republikeinen de tekorten opjoegen door belastingen te verlagen. Uiteraard was McCain tegen Obamacare, al pleit het voor hem (een beetje) dat hij in 2017 de poging van Trump om die wetgeving de nek om te draaien frustreerde. Als onversneden havik was hij in 2008 voor Amerikaanse interventie in Georgië (dat ook NAVO lid moest worden volgens McCain) en later ook in de Oekraïne. Was McCain president geweest dan zou hij zeker Amerikaanse troepen naar Syrië hebben gestuurd.

Maar het meest teleurstellend moet toch wel zijn dat McCain met zijn geloofwaardigheid en gezag als oorlogsheld en serieus politicus niets deed om de treurigheid van de Trump kandidatuur aan de kaak te stellen. Hij liet zich beledigen door Trump die pruttelde dat hij weinig respect had voor militairen die zich gevangen lieten nemen. McCain gebruikte nooit zijn politieke gezag om de ondermijning van civic society door Trump aan de kaak te stellen. Hij stond toe dat de Republikeinen een zetel in het Supreme Court stalen.

McCain stribbelde wel (een beetje) tegen Trump in de voorverkiezingen maar schaarde zich, trouw en fantasieloos Republikein, achter de kandidaat, ‘omdat de kiezers hadden gesproken’. Dat was voldoende reden om zijn gezond verstand op nul te zetten. In zijn eigen campagne in Arizona schoof hij dat jaar naar uiterst rechts om een opstand van de Tea Party extremisten te onderdrukken.

De diagnose van een hersentumor heeft geleid tot vele open doekjes voor McCain. Jammer genoeg gebruikte hij de gelegenheid niet om eens flink af te rekenen met de Republikeinse Partij in zijn 2018-hoedanigheid, maar schreef een tamelijk onopmerkelijk boek. Bij al die overlijdensartikelen die McCain neerzetten als een van de weinige Republikeinen die Trump de maat durfden te nemen is het goed zich te realiseren dat de senator aanzienlijk kritischer was over Barack Obama dan over Donald Trump.

Er is reden genoeg voor bewondering voor McCain maar zijn overlijden is niet voldoende reden om niet kritisch te blijven. Niet alles wat McCain heeft bijgedragen aan de Amerikaanse politiek was positief – sterker, met Palin en zijn keer naar de evangelische nutcases, en zijn weigering Trump echt kritisch te benaderen, leverde hij een bijdrage aan de negatieve richting die de Amerikaanse samenleving is ingegaan.

Hij had meer bewondering verdiend en meer effect gehad als hij gewoon zichzelf was gebleven, een ‘maverick’, een dwarsligger die het zei zoals het was. Dat is precies waar Amerika behoefte aan heeft.

Het Historisch Nieuwsblad had een aardig verhaal over het Iran-Contra schandaal. Vanuit de kelder van het Witte Huis organiseerde de Nationale Veiligheidsraad van Reagan wapenleveranties aan Iran en gebruikte het geld dat ze ermee opstreken om de contra’s in Nicaragua te steunen. Ondertussen werd onderhandeld in Libanon om Amerikaanse gijzelaars vrij te krijgen. Allemaal dingen die verboden waren.

Het Witte Huis was het centrum van illegaal gedrag, al of niet getolereerd of geëntameerd door president Reagan zelf. Niet dat dit veel uitmaakte. Als hij wel toestemming gaf, was het impeachable gedrag, als het Witte Huis totaal out of control was zonder zijn weten, kon hij ook afgezet worden.

Natuurlijk kwam daar allemaal niets van. Reagan verklaarde ‘mistakes were made’ en omdat de Democraten er geen brood in zagen om de man eruit te gooien met nog een jaar te gaan, kon hij blijven zitten en de populaire held van de conservatieven uithangen.

De reden dat ik er hier over schrijf is dat de aanhangers van Reagan er niets om gaven. Ze vonden het helemaal niet erg dat hun held de wet overtrad. Hij had goede bedoelingen, bla bla bla, en ook verder deed Reagan wat zijn fans wilden dat hij deed. Oliver North, de man die de zaak organiseerde, werd veroordeeld en kreeg later gratie van de oude Bush – die zelf volhield van niets te weten, wat ook een leugen was. North was razend populair bij nationalistische rauwdouwers.

Voordat Nixon de steun van zijn achterban verloor duurde heel erg lang, weten we. Idem Reagan. Ik moet eraan denken omdat de Trump fans er geen donder om geven dat hun held de hele zaak bij elkaar loog en de wet overtrad. Doen ze allemaal, riepen ze. Hij blijft op 40 procent populariteit. Ik heb een onaangenaam gevoel dat dit zo zal blijven tot er werkelijk onaangenaam spul aan de orde komt – de smoking gun dat de Russen hem aan een touwtje hebben.

Irritant en gevaarlijk. Maar ik moet me er ook van bewust zijn dat Democraten niet minder dom waren toen Billy Clinton in de problemen kwam omdat hij zijn broek niet aan kon houden. Eindeloos waren mijn discussies met feministen en andere progressieven die me ervan probeerden te overtuigen dat hun held mocht doen wat hij zou willen, omdat hij progressief was. Decennia hadden ze zich ingezet om sexual harassment (seks op de werkvloer tussen ongelijke partijen, qua macht) strafbaar te maken en hop, toen Billy het deed, was het ineens consensual seks.

Ik wil maar zeggen, we moeten niet al te verbaasd zijn dat de aanhang van pussygrabber Trump hem oneindig veel krediet geeft. Ooit kon Billy geen kwaad doen.

Wat gaat het mij aan? Ik heb mijn katholieke opvoeding lang achter me gelaten. De verzuilde wereld waarin ik opgroeide was één grote leugen. Geloofd heb ik nooit dus ik hoefde ook niet met veel pijn afscheid te nemen van iets dat ooit wel degelijk mijn dagelijks leven bepaalde. Ik ging zelfstandig nadenken, bewoog me in een andere wereld en het verdween vanzelf.

Maar wat zal ik u daarmee lastig vallen? Het is een malle en te kleine metafoor, maar de katholieke kerk doet me denken aan het studentencorps. Keer op keer zich misdragend, een club met een sfeer die een normaal persoon niet zou accepteren, met misdragingen die deel zijn van het patroon, en toch een club waar mensen dolgraag lid van willen worden en die ze in hun latere leven met enige nostalgie herinneren. God, ja die, mag weten waarom, maar deze clubs bestaan en ze bloeien.

Waarom wil je lid zijn van een kerk, wil je een geloof delen van een organisatie die keer op keer zich schandelijk misdraagt? Vandaag stond in de New York Times niet alleen een artikel over de pedofilie in Ierland en het aanstaande pausbezoek, maar ook een verhaal over Amerikaanse katholieke ziekenhuizen die weigeren bepaalde medische procedures uit te voeren ‘vanwege hun geloof’ en zo een vrouw die vanwege medische redenen geen kinderen meer wilde, weigerden te helpen. De haren rijzen je te berge, voordat je ontzettend kwaad wordt.

We weten al dat deze wrede kerk mensen die willen scheiden terroriseert. Dat deze wrede oude mannen voorbehoedsmiddelen verbieden. Dit laatste is een lachertje in een wereld die zich van dat verbod op zich niets aantrekt, maar door de macht van die kerk wordt het moeilijk in veel landen om die voorbehoedsmiddelen te verkrijgen als je ze wil. In Amerika, ja daar, kunnen gelovige bedrijven (wat dat ook mag zijn) weigeren Obamacare regels over de beschikbaarheid van voorbehoedsmiddelen voor hun werknemers beschikbaar te stellen. Ga dan ergens anders werken, is het logische antwoord, maar dat doet aan de onzinnigheid van de stellingname niets af.

Het zou mooi zijn als na de onthullingen in Pennsylvania (de zoveelste onthullingen – pedofilie is simpelweg onderdeel van het leven van de katholieke clerus, je kunt er niet omheen) de Amerikaanse katholieke bisschoppen een toontje lager zouden zingen. Ze hebben een te weinig belichte invloed op de Amerikaanse politiek, vooral als hun belang samenvalt met dat van evangelische moralisten die de samenleving hun wil op willen leggen. Het recht van een vrouw op abortus wordt erdoor bedreigd, maar er is zoveel meer. In het Supreme Court zitten nu zes katholieken.

Persoonlijk begrijp ik weinig van geloof. Ik heb het niet nodig, ik wijs het af in de vorm van georganiseerde terreur in het dagelijks leven. Als liberaal gun ik iedereen zijn eigen gekte. Als socioloog begrijp ik het maar al te goed. En ja, mensen vinden er baat bij, ook dat kan ik begrijpen. Hoe ze dat weten te rijmen met de litanie aan misdragingen, dat is me een raadsel. Maar dat moet iedereen zelf maar uitmaken, maar waar deze clubs, corpora of kerkgenootschappen de samenleving proberen hun wil op te leggen, daar is het ook mijn zaak.

Een paar observaties over Trumpistan na de veroordeling van twee van Trumps bende:

De veroordeling van Manafort was lang niet gegarandeerd. Volgens een artikel in de Washington Post had een groot deel van de jury wantrouwen tegen de aanklagers en vooral tegen hun kroongetuige, Rick Gates. De getuige vertelt dat ze zijn getuigenis opzij legden en zich op de feiten concentreerden. Gelukkig waren die voldoende voor de acht veroordelingen. De andere tien gingen niet door omdat één jurylid niet overtuigd was en niet overtuigd wilde worden.

De president van de Verenigde Staten heeft, als een ware maffia baas, bewondering voor een ex-medewerker die zweert bij de Trump-omerta, die niet ‘breekt’. Never mind dat de man een oplichter was, een crimineel, hij verdient de bewondering van de leider van de westerse wereld omdat hij zwijgt. Ik ben benieuwd wat Manafort daar overigens van vindt. Het is een zwijgen met een hoge prijs om voor de bewondering van een proleet als Trump de rest van je leven in de gevangenis te zitten. Misschien gaat hij toch nog zingen – hij was erbij in de Trump Tower, al denk ik persoonlijk dat die collusion niet de collusion is die nodig is om deze criminele medesamenzweerder (met de lafaard die wel zong) uit het Witte Huis te krijgen.

Het verklaart veel van Trumps wens om medewerkers non disclosure overeenkomsten te laten sluiten. Ook zijn praktijk om schandalen af te kopen of via zijn maatje bij de National Enquirer te laten begraven.

De coherentie van een misdadige organisatie als de Trump bende valt of staat met de mate waarin de onderknuppels bang zijn voor de baas, of, zoals het Republikeinse Congres, hem voor eigen gebruik kunnen uitbuiten. Het wordt interessant te zien wanneer dat gaat schuiven.

Ik ben benieuwd wanneer Sarah Huckabee vertrekt. Tot nu toe kon ze met een stalen gezicht de grootste flaters rechtpraten. Nu moet ze de criminele activiteiten van een man die constant tegen haar heeft gelogen verdedigen. Ik moet denken aan de woordvoerder van Gerald Ford, ter Horst, die in 1974 ontslag nam omdat hij de gratieverlening van Ford aan Nixon niet kon verdedigen. Zouden er grenzen zijn voor Huckabee en haar clubje?

Ik vermoed dat in dit proces van uiteenvallen van de Trump bende een aantal ministers die nog steeds aanwezig zijn maar deel zijn van de samenzwering extra aandacht zullen krijgen: Zinke, Carson, de Vos (die net voorstelde om onderwijsgeld voor wapenaankopen te laten gebruiken). Some of the finest people, yes indeed.

Ik denk ook dat de voordracht van judge Kavenaugh voor het Supreme Court wat problemen op gaat leveren. Het wordt relevant hoe de man dacht en denkt over impeachment en na de onthullingen van zijn geperverteerde vragen om Billy klem te zetten, verdient hij extra aandacht.

Dit is de nagel in de doodskist van senator Lindsey Graham, voorheen gezien als een principieel type, vooral door mensen die denken dat de NAVO gered kan worden door lui als Graham en McCain. Het is leuk om Graham te horen uitleggen in 1998 waarom impeachment geen misdaden veronderstelt maar wangedrag genoeg is. Eat your words … klik hier om hem te horen. Graham is nu deel van het Trump complex, bereid om voor het baasje door de hoepel te springen.

Het was fascinerend om Trumps pr baas, Fox’ Hannity te horen razen over Manafort en Cohen. Je weet dat ze compleet geschift zijn daar bij Fox maar het niveau waartoe deze fluim weet te zakken is indrukwekkend. Hij beloofde dat zijn kijkers ‘informatie zouden krijgen die je nergens anders krijgt’. Boy, did he deliver.

Niemand kon verrast zijn. Rutte zat deze week wat te monkelen over hoe moeilijk hij het vindt om twee miljard per jaar weg te geven aan aandeelhouders, alsof hij het niet zelf bedacht had.

Maar de redding is nabij. Opnieuw redt D66, opnieuw redt Alexander Pechtold, Rutte van zijn problemen. Afspraak is afspraak, ook als het een domme afspraak is. Voortschrijdend inzicht, vaak gebruikt om beloftes te dumpen, geldt ineens niet meer.

D66 heeft geen partijraad of wat voor systeem voor leden dan ook om op ad hoc basis beleid te beoordelen. Dat bleek in het verleden gemakkelijk, staat de leiders toe om gewoon te doen waar ze trek in hebben. D66 leden vinden het niet erg, de congressen zijn gezellig.

Rutte heeft wat beloofd aan Unilever. Staat voor lul als hij die belofte niet kan hardmaken.
Denkt u nu echt dat Unilever voor Londen zal kiezen als we niet die 2 miljard aan dividendbelasting uit het raam kieperen? Natuurlijk niet, maar het verklaart waarom Rutte zo hardnekkig deze omgekeerde Robin Hood actie verdedigt.

Tegelijkertijd is het onbegrijpelijk hoe de andere regeringspartners, en dan vooral Christen Unie en D66, hierin mee kunnen gaan. Eindeloos bezuinigen en dan 2 miljard weggeven? Het valt niet te verdedigen.

We kunnen alleen maar hopen dat de kiezers dit optreden niet zullen vergeten – van de leden van D66 hoef je niets te verwachten, die doen altijd braaf wat de baas wil (zie Kunduz 1 en Kunduz 2). Helaas, als de kiezers er aan te pas komen is het al te laat.

‘Lock her up’ was in 2016 de meest gehoorde kreet in de Trump campagne. De president mag de menigte er nog steeds mee opjutten. Niemand kan de ironie ontgaan van Trumps greatest hit nu de mensen die met hem samenwerkten de gevangenis in draaien. Niet de daden op zich zijn schokkend – belastingontduiking, liegen tegen banken, het soort van dingen waar de mensen in de Trump wereld rijk mee werden – maar het complex van wetteloosheid, van wie doet mij wat en in het geval Cohen, de ondermijning van het democratische politieke proces.

Voorlopig lijkt het onwaarschijnlijk dat Trump zelf aangeklaagd zal worden – niet omdat er geen gedrag is dat dit verdient (hij heeft opdracht gegeven tot een federaal misdrijf), maar omdat presidenten daar meestal van worden gevrijwaard. Een impeachment is nog steeds onwaarschijnlijk en, moet ik herhalen, ook nog steeds onverstandig. Wacht rustig af, zou ik de Democraten adviseren: het is de eerste keer dat Trump en zijn directe omgeving aantoonbaar betrokken zijn bij illegaal gedrag en het zou verrassend zijn als het de laatste keer was.

Wat ondertussen wel duidelijk is, en waarschijnlijk zal speciale aanklager Mueller daar nog aan toevoegen, is dat de verkiezingen van 2016 gecorrumpeerd waren. Als Stormy Daniels haar burgerplicht had gedaan in plaats van achter het grote geld aan te rennen, dan was de pussygraber waarschijnlijk niet gekozen. De combinatie van Comey, Poetin en Trump leugens kunnen alleen maar tot de conclusie leiden dat de regering die er nu zit, niet legitiem is gekozen. Dat de anderhalf jaar van destructie die ze ondernomen hebben, de grootscheepse vervuiling van civic society door een psychopaat, dat dit allemaal niet had gemogen. Ook niet nodig geweest als Hillary Clinton niet een zo oneindig slechte kandidaat was geweest, maar dat terzijde. Het betekent overigens ook dat de verkiezingen van de kwezel vicepresident Mike Pence niet legitiem was. Levert nog een leuke puzzel op als dit Trump de kop kost.

De politieke consequenties zijn in dit stadium nog niet te overzien. Trump kiezers zijn bereid om werkelijk alles te accepteren van hun man. Republikeinen in het Congres (er werd gisteren opnieuw een afgevaardigde in staat van beschuldiging gesteld) lopen braaf achter hun ethisch gehandicapte baasje aan. Het enige dat je ervan kunt zeggen, is dat de kansen op winst van de Democraten in november steeds groter worden.

Dit is enkel het einde van het begin. Mueller heeft een hand gehad in de Manafort veroordeling maar die gaat in dit stadium Trump niet aan, al onderstreept het nog eens dat hij zich heeft omringd met gure types. Het gaat spannend worden. De psycho zelf is er zenuwachtig onder, een aangenaam spektakel. Wat een narcist gaat doen als zijn wereldje in elkaar dondert, kunnen we niet voorzien. Gratie rondstrooien? Hij zou er mee weg kunnen komen, maar ik vermoed dat er om de hoek weer nieuwe problemen liggen.

Trump (en de wereld) was tot nu extreem gelukkig dat er geen serieuze crisis is opgetreden. Misschien blijft dat zo, misschien niet. Onder alle omstandigheden lijkt een ineenschrompelen van Donald J. Trump nu een onafwendbare ontwikkeling.

Terug naar een presidentschap zonder legitimiteit. Het is nooit eerder vertoond, althans niet in deze vorm (1876 kwam in de buurt). Je kunt de uitslag van verkiezingen niet terugdraaien. Vandaar dat de enige democratische remedie het veroveren van het congres is, zodat de daden van deze bende kunnen worden gestopt. Het is niet veel, zeker niet nu veel mensen terecht het gevoel kunnen hebben dat ze bedrogen zijn: de kiezers omdat de uitslag in 2016 niet deugde, de Trumpistan fanclub omdat hun leider een mislukking blijkt te zijn.

Al met al onderstreept het een ontwikkeling die voor de lang termijn niet leidt tot optimisme: Amerika is een bananenrepubliek, een derde wereldland met derde wereldvoorzieningen, een voorbeeld van falende democratie in plaats van de shining city on the hill. De wereld moet er rekening mee houden dat Amerika zoals we het kenden, of zoals we dachten het te kennen, nooit meer terug zal komen.