Vandaag in De Morgen

Niet helemaal wat president Trump wilde maar het alleszeggende beeld van deze uitgestelde State of the Union is toch Nancy Pelosi die hem vooroverbuigend toeklapt. De Democratische Speaker, een vrouw waarmee Trump moeilijk overweg kan, reageerde zo op Trumps oproep om ‘de politiek van wraak, van verzet en van vergelding te verwerpen en de eindeloze mogelijkheden van samen, compromis en de publieke zaak te omarmen’. Met Pelosi’s ogen brandend in zijn rug draaide Trump zich om naar de Speaker die duidelijk haar scepsis liet blijken dat deze president ooit boven de door hem zelf aangewakkerde verdeeldheid kan stijgen. Bravo, zei Pelosi in dat gebaar, en nou er ook naar handelen.

Die ene zin van president Trump, die oproep tot samenwerking en beschaafde omgang, was een geïsoleerd moment in een lange toespraak die vooral erg saai en erg voorspelbaar was. Dat had niet gehoeven, Trump had meer kunnen bieden. Na de nederlaag van november en na de desastreus verlopen shut down had de president concrete voorstellen kunnen doen voor samenwerking. Bijvoorbeeld over de infrastructuur, gezondheidszorg of, heel gewaagd, over immigratie. Hij had naast zijn muur iets kunnen voorstellen voor de Dreamers, de in Amerika opgegroeide kinderen van illegalen. De ultieme deal. Dan waren we echt wakker geschrokken.

In het Amerikaanse systeem is de president leidend in het aankaarten van wetgeving. Als hij het wil dan komt het aan de orde. Maar het enige concrete dat Trump te berde bracht was de muur en zelfs die bleef een stuk vager dan tevoren. Meteen na zijn oproep tot samenwerking sprak Trump volstrekt nodeloos over de ‘belachelijke partijdige onderzoeken’ die volgens hem moesten verdwijnen. Hij had er ook over kunnen zwijgen, zeker nu al een aantal van zijn medewerkers het gevang in draait. Dat is een van Trumps problemen: hij kan het niet helpen, hij moet de dingen zeggen die hij wil zeggen, verstandig of niet.

Trump begon sterk, dat wil zeggen hij onderstreepte wat hij wél bereikt had. Economische groei, meer banen, meer vrouwen aan het werk, minder regulering, vervanging van het NAFTA-verdrag door een variant. Of de status van Amerika in de wereld zoveel hoger is valt te betwijfelen, maar de druk op China, op de NAVO, de stelling dat ISIS is verslagen en dat de eindeloze oorlog in Afghanistan wordt beëindigd: Trump had iets om over te vertellen. Hij gaf een datum en een plek voor een nieuw afspraakje met zijn dierbare penvriend Kim Jong-un, maar inmiddels gelooft niemand dat daar iets zinnigs uit kan komen, Trumps eigen experts weten zeker dat Kim nooit zijn kernwapens zal opgeven.

Het was onrealistisch te verwachten dat Republikeinen iets zouden laten merken van hun groeiend ongemak met Trump als ongeleid projectiel dat hen steeds meer problemen bezorgt. Ze deden keurig wat partijgenoten van een president altijd doen: ze klapten en juichten hun twijfels weg. Aan dat applaus kon je niet horen dat de Republikeinse senatoren de shut down onzinnig vonden, dat senaatsleider Mitch McConnell expliciet afstand heeft genomen van het idee om Afghanistan te verlaten, dat Trumps minister van Defensie, de vertrouwensman van de senatoren, is weggelopen en dat de inlichtingendiensten ronduit verklaren dat de president niet weet waar hij het over heeft. De Republikeinen probeerden uit te stralen dat Trump nog steeds hún president is. Het was show, in werkelijkheid nemen ze geleidelijk aan afstand.

Dit was geen verenigende toespraak, geen agenda voor een vruchtbare samenwerking maar een appel aan de veertig procent van de Amerikanen die Donald Trump onafgebroken positief waardeert. Vandaar de muur. Vandaar de verwijzing naar tamelijk complexe abortuswetgeving. Vandaar de Republikeinen die USA, USA scandeerden om te onderstrepen dat enkel hun agenda in Amerika’s belang is. Vandaar dat Trump in een voorgesprek zijn politieke tegenstanders voor rotte vis uitmaakte. Deze man is simpelweg niet in staat om te binden. Het is allemaal ‘my way or the highway’. Het gebaar van Nancy Pelosi vatte dat heel goed samen.

Dit was de eerste toespraak in de herverkiezingscampagne van 2020, vandaar dat Trump de moeite nam om de geleidelijk aan vorm krijgende agenda van de Democraten even weg te zetten als socialistisch. De trouwe achterban kreeg wat brokken toegeworpen maar het rare is natuurlijk dat die achterban dat helemaal niet nodig heeft. Dit volgen Trump tot in de hel. Deze State of the Union had een spannende, agenda of trendsettende gebeurtenis kunnen zijn. Maar president Trump bewees opnieuw dat hij niet in staat is boven zichzelf uit te stijgen. En dus was het een non-gebeurtenis.

Elizabeth Warren is een goede senator. Lekker links, goede programma’s voorstellend.

In 2016 had ze een aardige uitdager kunnen zijn voor Hillary Clinton als die niet alle zuurstof voor uitdagers had weggezogen.

In 2019 zullen we ontrafeling zien, helaas, van Elizabeth Warren, de presidentskandidaat.

Er zijn een flink aantal redenen waarom ze, denk ik, geen goede kandidaat is. Daaronder: leeftijd, ervaring, uitstraling, toespraken. Maar wat haar eindeloos zal blijven dwarszitten is dat ze twintig, dertig jaar geleden zichzelf identificeerde als American Indian.

Daarvoor heeft ze nu haar excuses aangeboden. Prima, maar daarmee is de kous niet af. Het zal haar blijven achtervolgen. 

Ongelukkig en tot op zekere hoogte unfair, maar ik denk dat Warren dead meat is.

In 1988 moest Joe Biden zich terugtrekken uit de race omdat hij een verhaal verzonnen had – letterlijk gejat van de Britse Labour leider Neil Kinnock – over zijn familie.  Hij trok zich terug in september 1987, in februari en nog eens in mei  werd hij geopereerd aan twee geklapte aders in zijn nek. Het had goed gekund dat Biden, als hij doorgegaan was met campagnevoeren, hij dat  niet had overleefd. Soms is het goed als je gedwongen wordt je terug te trekken. 

Ik denk dat dat ook geldt voor Elizabeth Warren. Op tijd weg, gewoon weer een goede senator zijn. Biden deed dat ook nog lange tijd.

Warren moet nog maar eens goed kijken hoe dat werkte bij Biden. Ik geef haar graag het citaat mee dat Biden gebruikte toen hij zich terugtrok:  hij zei dat zijn kandidatuur ‘had been overrun by “the exaggerated shadow” of his past mistakes‘. 

De State of the Union die de psycho president van de VS na enige, door hemzelf veroorzaakte vertraging, afleverde bevatte geen verrassingen.

Voor en na de speech, en eigenlijk ook in de speech zelf, liet Trump zien dat hij geen enkele intentie heeft om te verbinden. Hij deed geen serieuze beleidsvoorstellen – infrastructuur had al lang een programma kunnen en moeten zijn – en deed geen handreikingen aan de Democraten om te komen tot tweepartijenwetgeving.

Trump heeft zijn partij nog in de hand. Dat wil zeggen, ze klappen voor hem bij een State of the Union, zoals Democraten dat deden toen Billy Clinton het ambt besmeurde. Het zegt niet veel, al dat applaus, aangevoerd door die kwezel achter hem, de aanstaande 46e president, Mike Pence.

Goed, afgewerkt. Er komt geen tweede shut down. Ik zou eerder een verklaring van national emergency verwachten, met allerlei complicaties voor een Republikeinse Partij die Barack Obama beschuldigde van machtsgrepen. We staan waar we staan sinds 6 november: een president in een funk, zonder visie, zonder macht, een man die zichzelf meer en meer ophangt aan die muur zonder enig uitzicht op verwezenlijking ervan.

Dat aspect is weer wel interessant. De gedachte dat je alles wat je in huis hebt reduceert tot die muur heeft twee gevolgen: alle andere onderdelen van je beleid, inclusief de door de rijke Republikeinen bezongen belastingverlagingen, zien er minder uit en als je je doel, die muur, niet bereikt sta je met lege handen. De gedachte dat een electoraat dat de psycho nooit meer dan 43 procent instemming heeft gegeven uit verontwaardiging daarover de man zou herverkiezen, lijkt me tamelijk onrealistisch. Maar het is alles wat Trump nu heeft.

Ik blijf het vreemd vinden, die aandacht voor de Super Bowl en die aandacht voor de State of the Union. De Superbowl heeft voor Nederlanders totaal niets te betekenen. Het is een sport die we niet wekelijks meemaken, waar we de regels niet van begrijpen en die geen beroep doet op loyaliteiten.

Toen ik in Washington woonde waren de Redskins een top team. En ja, op Superbowl dag gingen we ergens met zijn allen kijken, voorzien van lauw bier en slappe popcorn. Maar waarom Nederland geïnteresseerd is, blijft een raadsel. Zelfs de pauzeoptredens met het borstje van Janet Jackson en andere middelmatige acts, en de commercials die we in Nederland niet zien maar waar we over horen, krijgen aandacht. Beats me.

De State of the Union is een gladde, vaak nietszeggende toespraak van de Amerikaanse president. Onder Billy Clinton, die geen maat kon houden, duurden ze eindeloos en leverden een waslijst op met dingen die hij nog zou gaan doen. Kleine Bush kon nooit een behoorlijke toespraak houden en Obama, die dat wel kan, zat met een Speaker achter zich die hem dwarsboomde.

En nu komt de psycho zijn muurverhaaltje afleveren. Het thema zal volgens hem eenheid zijn maar hij belichaamt het gebrek daaraan. De signalen zijn allemaal redelijk subtiel. Gaat Nancy Pelosi met haar ogen rollen als Trump weer onzin uitslaat. Hoe ziet het eruit als de Trump-brownnosende kwezel Mike Pence, achter Trump als voorzitter van de senaat, wel gaat staan en Pelosi blijft zitten – wat geheid zal gebeuren.

Zullen Supreme Court rechters, die traditioneel in de zaal zitten maar er eigenlijk niets te zoeken hebben, klappen of niet? Hebben ze daar wat over afgesproken? 

Ik heb er geen goed antwoord op, die vraag waarom ons dat aangaat, waarom er zoveel aandacht aan wordt besteed. Ik vermoed gemakzucht van de media, dan hebben ze tenminste wat om over te kakelen. Het is al net als met de Haagse politiek: interesseert de gemiddelde burger bar weinig maar omdat er zoveel verslaggevers zijn die moeten laten zien dat ze werk verrichten, worden we doodgegooid met non-nieuws. 

Want dat is dat Amerikaanse gedoe, non-nieuws.

Ik heb gisteren voor het eerst een aflevering van de Kennedy’s gezien, nu op NPO 2. Dat viel niet mee. Helaas zijn de makers gevallen voor het glorieuze Kennedy verhaal, inclusief alle clichés en een flink aantal onwaarheden. Maar vooral ontbreekt context en enige kritische analyse van deze familie.

In deze aflevering krijgt Johnson er weer van langs dat hij snel, in het vliegtuig nog de eed aflegde. Dat was, is de suggestie, typisch voor Johnson: een soort machtsgreep. Zo voelden de Kennedy’s het maar het was wel nuttig geweest om te horen dat het midden in de Koude Oorlog, zonder te weten wie de moord gepleegd had, verstandig was om een functionerende president te hebben. Jackie wilde daarbij zijn, in haar bloedbevlekte roze pakje, om de moordenaars te confronteren met hun daad, niet omdat Johnson totaal ongevoelig was.

Alles in de serie gaat over de Kennedy’s, alsof er niets en niemand anders bestond. Dat blijkt vooral in de laatste tien minuten als in hoog tempo, zonder enig verband met de rest van de wereld of Amerika, de gedoemde campagne van Robert Kennedy voor het presidentschap werd gevolgd.

Je zou uit de serie niet kunnen afleiden dat Robert een twijfelaar was, een depressieve man die uit een soort eerverplichting een campagne ging voeren die hij eigenlijk niet wilde. Je zou niet weten dat Lyndon Johnson vlak voordat hij zich terugtrok in maart 1968 in New Hamsphire was verslagen door Eugene McCarthy. McCarthy had, anders dan RFK, wel het lef gehad om Johnson uit te dagen. Robert durfde pas toen McCarthy duidelijk had gemaakt dat Johnson kwetsbaar was.

Robert vocht een steeds meer bittere campagne uit met McCarthy, waarbij RFK niet altijd op zijn best functioneerde. Je zou het niet weten als je de serie ziet. Robert wint op 5 juni in Californië, zonder enig nieuws over de rest van de campagne, en als hij wordt vermoord krijg je weer dat verhaal dat hij in Chicago de nominatie zou hebben gekregen.

Ik ben niet zo verbaasd over deze Kennedy verering, helaas is dat nog steeds het geijkte verhaal. Maar wat een gemiste kans. Er valt veel te zeggen over de Kennedy familie, de roekeloosheid, de machtswellust, het gebrek aan moreel besef, opgestart door vader Joe, en tegelijk over hun kwaliteiten als publieke leiders terwijl ze ook thuis hadden kunnen zitten rentenieren. Dat is een interessant verhaal. Mijn recente boek over de Kennedy’s probeert het in zijn geheel te vertellen. Ik denk, in alle onbescheidenheid, dat ik daar een stuk beter in geslaagd ben dan deze hallelujah serie.

Zelfs de uitvoering van de documentaire is cliché. Robert Kennedy krijgt een telefoontje van J. Edgar Hoover dat Kennedy in Dallas is neergeschoten, je hoort een telefoon rinkelen en in eens in kleur iemand een telefoon opnemen. Allerlei scenes zijn nagespeeld zonder dat duidelijk is wanneer dat zo is. Nou ja, zodra er kleur is, weet je dat. De geïnterviewden zijn flink geëdit, ik weet dat een aantal van de biografen kritischer waren dan je ze ziet. Een aantal van de talking heads zijn tamelijk irrelevant, zoals Elizabeth Warren of andere huidige politici. Terwijl iemand als Ken Burns geweldige documentaires maakte over Vietnam, de burgeroorlog en andere belangrijke historische gebeurtenissen, is deze ‘documentaire’, helaas, een hagiografisch broddelwerkstukje.

De Democratische gouverneur van Virginia, Ralph Northam, zal waarschijnlijk moeten aftreden wegens racistische foto’s op zijn pagina in het jaarboek van zijn medische opleiding, anno 1984.

Los van het persoonlijk drama zien we hier hoe racisme in een zuidelijke staat als Virginia nog altijd deel is van het dagelijks leven. Want de foto van een black face en een ku klux klan type op Northams pagina waren ook toen al niet acceptabel. Moeten ze 35 jaar later nog de medische student van toen, nu politicus die Trump oproept om af te treden wegens Charlottesville, worden aangewreven? Ik heb daar mijn twijfels over. Er is een mogelijkheid van redemption, van tot in keer komen. Aan de andere kant is de geloofwaardigheid en politieke kracht van deze gouverneur dodelijk ondermijnd. Zo ging het ook met Billy Clinton en zijn liefdesleven. Moreel verwerpelijk (voor een president) maar vooral dodelijk voor zijn politieke daadkracht.

Virginia was en is nog steeds een staat die gekleurd wordt door zijn geschiedenis in de burgeroorlog – het slagveld van die oorlog. Een staat die strikte segregatie hanteerde en een racistische president opleverde (Woodrow Wilson werd in Virginia geboren – hij segregeerde de ambtenarij in Washington). Een staat waar beelden van generaal Lee warme gevoelens van blanke superioriteit oproepen.

De ironie wil dat in de campagne van 2017 toen Northam werd gekozen, diens tegenstander Ed Gillespie, een petitie tekende om die standbeelden – neergezet om de zwarten met hun neus op hun tweede rangs positie te drukken – te handhaven. In 2018 was de Republikeinse kandidaat voor de senaat Corey Stewart, een onversneden Trump aanhanger die nog in 2017 de racistische birther theorie over Obama’s geboorte nieuw leven inblies.

Ik wil maar zeggen, de noordoost rand van Virginia, rondom Washington DC, en Richmond zijn grotendeels Democratisch en opgenomen in de moderne wereld, elders in Virginia leeft het oude racisme nog steeds (Stewart kreeg 41 procent). 

Northam is dead meat, denk ik. De les moet zijn dat je ook als student een moreel kompas moet hebben en op je gedrag kunt worden aangesproken (Vindicat leden, opgelet, lidmaatschap werkt tegen je). Zoveel jaar later nog? Ja, in een functie die staat of valt met je politieke geloofwaardigheid kan dat doorslaggevend zijn. Het was de reden dat ik vond dat Clinton in 1996 had moeten aftreden en dat Donald Trump een moreel verwerpelijk persoon is.

De ironie is dat de mogelijke opvolger van Ralph Northam zijn zwarte lt. governor is, Justin Fairfax.

Voor Democraten is het zuur dat ze principes hebben. Daarom trad Al Franken snel af. Republikeinen hebben daar geen last van. Hun president is een mysogene racist, een pussygrabber. Hun senaatskandidaat in Alabama was een pedofiel. Kavanaugh hield op zijn minst van bier… 

Lastig, die principes. Maar noodzakelijk.

Er was de afgelopen dagen enig gedoe over de mogelijke (derde partij) kandidatuur van Howard Schultz, groothandelaar in koffie uit Seattle a.k.a. ceo van Starbucks.

Democraten wonden zich nogal op dat Schultz een insluiper was die met een derde partij kandidatuur, die hij gemakkelijk kan financieren zoals Ross Perot dat kon in 1992, de psychopaat in het Witte Huis een kans op herverkiezing zou geven. Schultz van zijn kant meende dat hij als manager in staat zou zijn de polarisatie in Washington (en in het land) op te heffen.

Ik denk dat Schultz zo snel mogelijk ontmanteld moet worden. De Democraten hebben gelijk. Hij kan Trump helpen. Maar ze moeten ook in eigen gelederen kijken waar Michael Bloomberg als Democraat dreigt te kandideren.

De aantrekkingskracht van dit soort biljonairs is precies ook hun probleem: ze denken dat politiek en het oplossen van grote maatschappelijke problemen een management probleem is. Dat is a prima vista al onzin, een bedrijf runnen is niet een samenleving aan elkaar knopen. En als onroerend goed boer Trump iets heeft bewezen dat is het dat het runnen van wat dan ook (een collectie half failliete casino’s en corrupte New Yorkse deals) niets garandeert, zelfs niet de vaardigheid om een deal te kunnen maken.

Zonder hun vermeende management kunde (overigens heeft Bloomberg daar als oud burgemeester een betere claim op succes dan Schultz of Trump – maar hij is te bejaard om überhaupt nog mee te spelen) komt de kandidatuur van biljonairs inhoudelijk neer op een Republikeins lite agenda.

Desgevraagd was Schultz helemaal tegen hogere belastingen voor de absurde inkomens, op giga vermogens en op successie naar tweede generatie. Een ziektekostenverzekering voor alle Amerikanen vond hij ‘onamerikaans’. Het kwam er op neer dat hij een ‘gewone’ Republikeinse agenda oplepelde die enkel omdat de McConnell Republikeinen zo ver zijn afgedwaald nog ‘midden’ klinkt.

De werkelijkheid is dat Amerika behoefte heeft aan een progressieve agenda en dat de Democraten die gaan neerzetten. Evenzeer heeft Amerika behoefte aan iemand die in staat is breed aan te spreken en door kracht van persoonlijkheid de polarisatie te overbruggen. 

Howard Schultz heeft dat niet te bieden. Het enige dat hij kan doen op eigen houtje met vele miljarden zichzelf in de strijd gooien als super plutocraat die de feitelijke macht weggeeft aan de gebroken Republikeinse Partij.

Het zou goed zijn als mensen als Schultz (en Bloomberg) en die andere plutocraten die denken dat ze zelf het land beter konden runnen zo snel mogelijk politiek een kopje kleiner gemaakt worden. Schultz deed dat al door gewoon maar veel op te treden. Moet hij vooral mee doorgaan, des te sneller zijn we van hem af.