Toen ik een paar maanden geleden al op Radio 1 stelde dat we de eerste tekenen van een dictator zagen in de VS kreeg ik kritiek. Nu weet ik dat ik te optimistisch was.

Militairen op straat in Los Angeles en Washington DC, zonder enige goede reden. Misbruik van wetgeving die melding maakt van ‘noodtoestanden’ door voor alles wat hij doet een noodtoestand uit te roepen. Een eigen leger van ICE, Stephen Millers uitvoerders, dat zijn gang kan gaan in onwettelijk en immoreel optreden. Het negeren van gerechtelijke orders. Het opsluiten van onschuldige mensen en, erger, het naar de Goelag van zijn collega dictator in El Salvador sturen, ondanks bewijs van ‘foutje’.

De man die op 21 januari 1600 veroordeelde bendeleden van zijn opstand op 6 januari 2021 gratie gaf, gebruikt nu een car jacking van een tiener van Musk’s Silicon Valley troepen, verdwaald in een grote stad waar hij weg weet, om de macht in de stad over te nemen. Expliciet is de dreiging daar dat Trump het ook elders in het land gaat doen.

Chantage van advocaten bedrijven, wraakzuchtig ontslag van iedereen die niet in de pas loopt van Trumps leugens en narcistische verlangens, of wie door zijn muse Lauro Looner van verraad wordt beschuldigd. De man met een minister van Defensie die vrouwen het kiesrecht wil ontnemen, alsof hij niets beters te doen heeft.

Een president die deskundigen die hem onwelgevallig nieuws brengen, wil ontslaan of daadwerkelijk ontslaat. De baas van de FED, het hoofd van het bureau van Labor Statistics. Binnenkort kunnen we geen enkel cijfer van deze overheid meer vertrouwen, zoals geen woord uit Trumps mond betrouwbaar is.

Bezoekers van het bastion van democratie schonen hun telefoon op, durven niet meer vrijuit te spreken of te schrijven. Sommigen van hen mogen het land al niet meer in wegens onwelgevallige opinies. 

Een president die de trots van Washington, haar musea, wil opschonen naar zijn idee van hoe de Amerikaanse geschiedenis moet worden geportretteerd. Wie had het nog over linkse woke? Woorden zijn verboden, niet alleen DEI maar ook klimaat en milieu. Boeken zijn uit bibliotheken verwijderd. Docenten ontslagen omdat ze vrouw zijn of benoem door iemand die Trump niet aanstaat – Biden bijvoorbeeld. Het Kennedy Center dat door Trump wordt hervormd in een radicaal rechts woke beeld.

For God’s sake. Een kooigevecht op het grasveld van het Witte Huis om de 250ste verjaardag van de VS te vuren. Come to think of it, misschien is dat wel het beste beeld om de VS anno 2026 te portretteren.

Een minister van Gezondheid die de gezondheidszorg afbreekt. Een minister van Onderwijs die het departement (ingesteld door het Congres) afschaft. Een minister van Defensie die links en rechts mensen ontslaat omdat ze zwart, vrouw of anderszins onder Biden hun promotie hebben gemaakt. Een directeur van de CIA die haar feiten aanpast aan wat Trump wil horen en om de aandacht af te leiden van Epstein een onzinnige rechtszaak tegen president Obama aankaart.

Een minister van Justitie die optreedt als Trumps persoonlijke jurist en zelfs in die hoedanigheid blundert – zoals met de Epstein files.

Een Republikeins Congres dat het allemaal laat gebeuren, zichzelf buitenspel zet. Een Supreme Court dat doet wat de dictator wil, nadat het hem vorig jaar al een vrijbrief had gegeven.

Een president die landen afperst om de handelstromen niet af te kappen, die bedrijven afperst om een deel van hun omzet af te staan, die universiteiten chanteert, de academische vrijheid ondermijnt. Die en passant het antisemitisme in de VS eindeloos vergroot door het voor zijn eigen doeleinden te gebruiken.

Een zelfingenomen nitwit die zich door Poetin en Nethanyahu laat misbruiken. Die zich door China laat ringeloren – zie het nieuwe uitstel van tarieven. Die, let op, straks Taiwan zal laten vallen als een baksteen, zoals hij dat ook met Oekraïne doet.

Ik was te zuinig met mijn woorden dit voorjaar. Amerika is een politiestaat geworden. Allerlei eerste stapjes worden getolereerd, allerlei tweede stappen consolideren. Het wordt een gedenkwaardige viering van het 250 jarig bestaan van Amerika. Alles wat de Founding Fathers trots stemde, kapot en vernietigd.

Nederlands grootste probleem

Het is maar dat u het weet, mogelijk ontgaan op een strand ergens in hittegolfland, maar de verkiezingen in Nederland gaan over – drumroll -: islamisering. Ons land, dat van de judeo christelijke erfenis, wordt overgenomen door moslims. Jazeker, die 850.000 Nederlanders, vijf procent van de bevolking, die zich moslim noemt (waarvan de helft nooit in een moskee komt), bedreigt ons allen. Onze nederlandse cultuur, die van Yelsulgoz en de SGP.

Dat de superhaatzaaier, nu ook mislukt regeerder, aan die bel trekt, dat verbaast natuurlijk niet. Het misselijk makende affiche van zijn privéclub liegt er niet om.

Als publieke dienstverlening volg ik voor u de columnisten van de foute krant van Nederland, de Telegraaf. Nou ja, ik probeer Leon de Winter te vermijden. Je kunt ook teveel fout uitgestort krijgen. Maar die anderen: als ze het niet over Timmermans hebben en diens eindeloze onbetrouwbaarheid en zakkenvullerij, dan gaat het, juist ja, over de islamisering van Nederland.

Nieuw in deze campagne, in elk geval deze zomer, is dat de nationale televisie is overgenomen door de foute krant. Goedenmorgen, goedenmiddag en goedenavond, er is geen ontkomen aan of foute krant medewerkers babbelen over de islamisering. Zelfs de zelfverklaarde Amerika deskundige die vooral Trump fan is, maar nog belangrijker, een mooi verdienmodel ontdekte, doet eraan mee. Ik heb het niet gezien – er zijn grenzen aan mijn publieke dienstverlening – maar de NRC recensent ging ervan over zijn nek.

Als ze niet foute krant onderwerpen aankaarten dan schijnt het te gaan over ene Jan Slagter, een zelfpromotende Hilversumbobo, die overal opduikt, of over Gordon, die mag praten over programma’s die over hem gaan, of over die andere roeptoeter met een verdienmodel, Victor Vlam. Je moet het ze nageven, ze houden er een goed belegde boterham aan over.

Ondertussen wordt er geneuzeld over de publieke omroep, die sinds Telegraaf-omroep WNL werd toegevoegd danig verrechtst is. Goedenmorgen! Voor 8,95 per jaar kunt u ervoor zorgen dat Jan Slagter nog vaker op televisie te zien is. Dat hele rotte bouwwerk van omroepen moest al decennia geleden gesloopt. Ik heb er eerder over geschreven, talloze keren, ook als publieke dienstverlening, maar heb de moed opgegeven dat er iets ten goede verandert. Het is niet allemaal trash. Nieuwsuur is consistent goed. Het lange gesprek met Simon Kuper was mooi. Eh. Meer kan ik niet bedenken.

Maar het is maar dat u het weet: islamisering is het grootste probleem waar Nederland voor staat. Of misschien is ons probleem het eindeloze beuken van slechte lieden die de stranden laten voor wat ze zijn om aan grote tafels ‘aan te schuiven’ en zo hun geld voor de wintersport verdienen.

Observatie NL

Het grote Gaza debat in de Tweede Kamer, even terug van hongersnood-reces, leverde op wat we hadden verwacht. Niets. In plaats van te erkennen dat PvdA’ster Kati Piri met haar motie vorige maand het grootste gelijk van de wereld had, liepen ze allemaal om de hete brij heen. Nederland gidsland.

Oh ja, in het kader van de gevaarlijke islamisering: de SGP weigert een vrouw op de kieslijst te zetten. Ze moeten eens contact zoeken met Pete Hegseth, defensieklungel van Trump. Die zit bij een kerkgenootschap dat de vrouw het kiesrecht wil ontnemen. De man is immers baas van het gezin en hij zal na goed polderoverleg namens allen de stem uitbrengen.

Observatie VS

Ik had eerlijk gezegd niet verwacht dat Epstein zo’n fijn probleem zou worden voor Trump. En zeker niet op de manier waarop: samenzweerders die zich bedrogen voelen door de samenzweerder in chief. JD Vance, Trumps poedel, had vorige week een noodsessie met de hoogste autoriteiten (niets beter te doen daar) om te zien hoe om te gaan met het schandaal. Deze zondag trapte hij in zijn eigen poedelshit door nog eens flink te wrijven in de Epsteinvlek. Hij probeerde het, klassiek maar zooo saai, op het bordje van de Democraten te leggen. Biden had niets gedaan. Nou ja, enkel Ghislaine Maxwell weggestopt, dezelfde die nu gaat worden vrijgelaten door de pussygrabber.

Die grabber gaat nu voor de zoveelste keer door de pomp bij zijn goede vriend Poetin. Twee dagen voor de deadline die Trump zelf had opgesteld voor Ruslands bewegen, kreeg Poetin wat hij wilde: een gezellige ontmoeting. Poetin weet dat elk gesprek dat hij heeft met de grabber voor hem goed uitpakt. Ze hebben een date.

Herinner u 2018, Helsinki, de persconferentie waar Trump meelulde met Poetin. Herinner u de tweede ontmoeting met de Noordkoreaans leider Kim, met de grabber love letters had uitgewisseld, in Vietnam. Trump ziet wat hij wil zien. Poetin kijkt er dwars doorheen.

Gelukkig eindigde Trumps affaire met Kim in tranen en dat is ook maar het beste dat we van de top in Alaska mogen hopen.

Observatie UK/Israël

Ik was vorige week in het Imperial War Museum in Londen. Goede tentoonstellingen over WW I en WW II, vooral voor de vele kinderen die er rondliepen. Weinig nieuws voor een history buff, maar wel bewegende beelden die ik nooit eerder had gezien.

Het museum heeft ook een tentoonstelling over de holocaust – natuurlijk. Ook goed gedaan. Veel foto’s. Het probleem dat ik had was dat ik bij het zien van die uitgemergelde mensen, die stapels lijken, die hekken en de rest steeds maar aan Gaza moest denken.

Hoe is het mogelijk dat een land dat zijn bestaan ontleent en rechtvaardigt aan de vreselijke behandeling die de joden hebben ondergaan, dezelfde methoden hanteert, met dezelfde resultaten, als de zeloten die verantwoordelijk waren voor hun lijden?

Sympathie voor Israël is verdwenen, en ik zou zeggen, voorgoed. De zelfdestructie van het land van hun dromen is al te ver voortgeschreden om nog goed te kunnen komen, denk ik. Ik wil geen grote vooruitziende gaven claimen maar ik schreef hier al tien jaar geleden dat Nethanyahu het ergste is wat Israël ooit is overkomen.

De staat Texas heeft 38 zetels in het Huis van Afgevaardigden. Daarvan zijn er nu 25 in handen van Republikeinen. In opdracht van president Trump probeert het in meerderheid Republikeinse staatscongres de grenzen van deze 38 kiesdistricten zo te her-trekken dat ze in november 2026 bij de tussentijdse verkiezingen vijf zetels extra kunnen opleveren. Texas is niet uniek, ook andere staten delen hun kiesdistricten in op een manier die politiek van pas komt.

Het gaat hier om een historische Amerikaanse praktijk, bijna zo oud als de republiek, gerrymandering genaamd, naar Elbridge Gerry, in 1812 gouverneur van Massachusetts (later ook vicepresident onder James Madison). Het congres van Massachusetts deelde de staat zo in dat zijn Democratisch-Republikeinse Partij er het meest van profiteerde – gouverneur Gerry was tegen, maar tekende de wet. Het leverde een district op dat volgens een cartoonist leek op een salamander die zich door de halve staat heen krulde. Zo gaf Gerry zijn naam aan het creatief indelen van kiesdistricten, zowel voor het Huis van Afgevaardigden in Washington als voor het staatscongres.

The political cartoon that gave birth to the term “Gerrymandering.” Artist: Elkanah Tisdale. Rare Book and Special Collections Division.

Gerrymandering kun je definiëren als het trekken en hertrekken van districtsgrenzen met het doel partijdig voordeel te bereiken. Anders geformuleerd: je probeert het aantal verspilde stemmen – alles meer dan de benodigde meerderheid – van je tegenstander zo hoog mogelijk te maken terwijl je je eigen verspilling zo klein mogelijk houdt.

Ooit was gerrymandering creatief handwerk. Het uitgangspunt is dat ieder kiesdistrict ongeveer evenveel inwoners heeft. En het moet een aaneengesloten gebied zijn – je mag niet een eiland hier aan een eilandje daar koppelen. Binnen die beperkingen mag je echter lijnen trekken naar believen. Je kunt dit op diverse manieren doen. Even uitgaande van de huidige partijen, Republikeinen en Democraten, kun je kiesdistricten samenstellen met minstens zoveel Republikeinse kiezers dat ze bijna altijd een Republikeinse afgevaardigde opleveren omdat Democraten altijd een minderheid zijn. In jargon heet dit cracking. Of je stopt alle Democratische kiezers in één of twee districten die dan altijd een enorme Democratische meerderheid opleveren, terwijl ze omringd zijn door districten met kleine Republikeinse meerderheden, packing. Dat betekent heel veel ‘verspilde’ Democratische stemmen.

Texas is een voorbeeld. Ook zonder de nu voorgestelde herindeling hebben de Republikeinen er al 25 van de 38 zetels, oftewel 65 procent van de zetels, met, in 2024, 58 procent van de stemmen. De doelstelling van de huidige herindelingspoging is met hetzelfde percentage stemmen liefst 30 zetels te halen.

En Texas is zeker niet het ergste voorbeeld. In North Carolina bezetten de Republikeinen 10 van de 14 zetels met slechts 53 procent van de stemmen. Wisconsin heeft 6 Republikeinse afgevaardigden en 2 Democraten, terwijl de Republikeinen er in 2024 51 procent van de stemmen haalden. Ook Democraten weten er weg mee, al zijn ze er minder goed en minder rigoureus in. In Illinois bezetten de Democraten met 53 procent van de stemmen 14 van de 17 zetels. Massachusetts heeft geen Republikeinse zetels. In de zuidelijke staat Mississippi zijn alle zwarte kiezers gegroepeerd in honderd procent zwarte kiesdistricten, waardoor zwarte bewoners minder afgevaardigden hebben dan hun inwonersaantal zou doen vermoeden.

Voor de Democraten is het een probleem dat hun kiezers veelal geconcentreerd wonen, in stedelijke gebieden. Ze kunnen daardoor gemakkelijk opgesloten worden in compacte kiesdistricten, packing. Zo hebben Austin, Houston en Dallas in Texas districten waar goed negentig procent Democratisch stemt. Democratische kiezers op het platteland leggen het in aantallen af tegen Republikeinen en dat levert hen de rest van de zetels op.

Het is, of was, een goede gewoonte om iedere tien jaar de congresdistricten opnieuw in te delen. De Amerikaanse grondwet verplicht om iedere tien jaar de bevolking te tellen in een jaar met een nul. Op basis van die telling krijgen staten er dan Congreszetels bij of ze verliezen er. Je hebt geen andere keuze dan te herindelen en kiesdistricten anders trekken. Zo verloren staten als Californië en Ohio zetels aan Texas en Florida. Maar een herindeling tussendoor, zoals Texas nu door wil voeren, is hoogst ongebruikelijk.

Mag dat zomaar? In de huidige wetgeving is het indelen van kiesdistricten van oudsher overgelaten aan de individuele staten. Vaak staat in de grondwetten van staten dat zo’n indeling compact moet zijn, aaneengesloten en rekening moet houden met belangen van gemeenschappen en met eerdere indelingen. De geschiedenis laat zien dat dit vooral bij woorden is gebleven, van Gerry’s Massachusetts tot Greg Abott’s Texas.

In de naweeën van de segregatie die zwarte kiezers sowieso uitsloot werd in 1965 in de Voting Rights Act vastgelegd dat staten met een lange geschiedenis van kiezersbenadeling hun kiesregels, inclusief de indeling, moesten voorleggen aan het ministerie van Justitie of aan een federaal gerechtshof, een proces dat preclearance heette. In 2013 heeft het Supreme Court dat proces overbodig verklaard omdat ze in haar wijsheid meende dat er van kiezersbenadeling geen sprake meer was. North Carolina, een van die historisch beladen staten, ging meteen in de weer met een herindeling. Over gerrymandering zelf besloot het Supreme Court in 2019 dat dit een politiek onderwerp was waar rechters zich niet konden bemoeien.

De staat Californië laat zien hoe het ook kan. Daar zetelt een een California Citizens Redistricting Commission van veertien leden: vijf geregistreerde Democraten, vijf geregistreerde Republikeinen en vier onafhankelijke kiezers. Politici, politieke assistenten en lobbyisten mogen niet meedoen. Het resultaat is beter dan niets maar stemt niet tevreden. In Californië zijn de Democraten oververtegenwoordigd en roepen de Republikeinen om hervormingen.

De beste straf voor staten als Texas of Wisconsin is geconfronteerd te worden met een wave election, een verkiezing met grote verschuivingen. Dan blijken die Republikeinse districten met kleine meerderheden ineens verrassend kwetsbaar. Dat zagen we in 2018 toen de afkeer van de eerste president Trump een flinke Democratische meerderheid opleverde.

Zoals alles in de Verenigde Staten is de poging om een einde te maken aan gerrymandering een polariserend onderwerp geworden. Een mogelijke oplossing is dat het Congres een wet aanneemt om tussentijdse herindelingen te verbieden. Dat kan het op basis van haar brede grondwettelijke macht om de manner van verkiezingen voor het Huis te reguleren. Maar zolang niet beide partijen daar voordeel in zien, zal de erfenis van gouverneur Gerry nog altijd die van zijn salamanderdistrict zijn.

Trump leek on a roll. Armpje drukken met Europa en ander handelspartners leverde meer op dan verwacht of gehoopt. Minder dan Trump had gevraagd, maar onder druk zetten is deel van zijn modus operandi. Eerder had Trump de NAVO-bondgenoten in de hoek gezet met extra huiswerk en extra uitgaven, waarbij hij onbedoeld hun eenheid versterkte. Zijn begrotingswet die de magere Amerikaanse verzorgingsstaat uitkleedt ten bate van belastingverlagingen voor de rijken kreeg het akkoord van de Republikeinse Partij. Lekker zo die gaat.

En toen kwam Epstein terug om Trump in de kuiten te bijten – of, zo u wilt, in andere lichaamsdelen. Na jarenlang samenzweringsverhalen te hebben aangejaagd en zijn aanhang te hebben opgefokt in hun verdachtmakingen, kon Trump ineens niet aan de verdenking ontsnappen dat hij zelf in de Epstein-archieven opdook. De Wall Street Journal, normaliter een krant die Trump nauwelijks kritisch benaderd, kwam met de onthullingen. Trump reageerde zoal hij altijd doet: hij begon een proces tegen eigenaar Murdoch. Nog los van de relevantie of het echte verhaal, valt vooral op hoe klungelig de Trump-troepen dit hebben aangepakt, minister van Justitie Bondi voorop. Zij komt buitengewoon zwak tevoorschijn uit dit verhaal.

Meer beloven dan je kunt leveren en dan uitkomen op helemaal niets leveren is geen manier om met samenzweerders om te gaan. En dan het dossier sluiten en zeggen dat er niets te zien is, tja, het ongeloof was voorspelbaar. Ook voorspelbaar was Trumps reactie: mond houden, negeren en toen ze dat niet deden, zijn eigen aanhangers verrot schelden. Niemand kan daarover verrast geweest zijn, maar ineens lijken alle verhalen over Trumps chef staf Susie Wiles die alles zo prachtig onder controle zou hebben niet meer dan verhalen. Je mocht daar al aan twijfelen gezien de toegang die malloten als Laura Looner, supersamenzweerder zonder enige officiële rol, tot president Trump hebben. Wiles heeft Trump niet in toom en als hij wild gaat is Trump zijn eigen grootste vijand.

Ook in de met zeloten bemande FBI was verontwaardiging over Bondi’s sluiten van de dossiers. Een onbetamelijke ruzie tussen Trumps tassendragers was het gevolg. Trump reageerde zoals je kon verwachten. Hij probeerde de aandacht af te leiden en hoe anders dan met zijn normale wraakzucht, zijn permanente aanvechting om mensen die hem dwarszitten onder vuur te nemen.

Vandaar de opening van een onzinnig onderzoek naar staatsgreepactiviteiten van president Obama, iets dat zelfs Trumps Obama-hatende volgelingen niet serieus zullen nemen. Overigens was het tekenend dat Tulsi Gabbard, de ongekwalificeerde directeur van de veiligheidsdiensten dat initiatief nam. Zij had wat goed te maken omdat ze Trumps claims van totaal succes met de bombardementen van Iran met feiten had bevraagd. Dit was een aanbod van onderdanigheid. Vandaar ook dat vorige week een MAGA-senator een onderzoek eiste naar het optreden van speciale aanklager Jack Smith die de afgelopen jaren crimineel optreden van Donald Trump had onderzocht. Het is pure wraakzucht. Het onderzoek gaat nergens toe leiden maar kost Smith kapitalen aan juridische bijstand.

Ondertussen bleef Trump maar wrijven in de Epstein-vlek en we weten nu dat het probleem niet weggaat. De dubieuze ondervraging van de veroordeelde Ghislaine Maxwell, de partner van Epstein, in alles maar ook in crime, door de tweede man van het ministerie van Justitie roept vraagtekens op. Zowel waar deze regering zijn tijd aan besteedt, als aan het waarom. Willen ze via Maxwell proberen de Epstein-wond te stelpen? Trump heeft al gezegd dat hij haar gratie kan verlenen, geen kleinigheid voor iemand die tot twintig jaar is veroordeeld. En ze is meteen maar vast verplaatst naar een minimum security gevangenis. Als u van samenzweringen houdt, zou u denken dat de regering hier een plannetje heeft. Het valt echter te betwijfelen of zij Trump uit de problemen kan halen.

Wat extra pijnlijk is, is de vertraging in de economie die nu duidelijk lijkt. Trump valt al weken de president van de National Bank, de Federal Reserve, lastig op de meest onbeschaafde maar typerende manier, om de rentestanden te verlagen. Maar de inflatie loopt op nu de bedrijven de importheffingen beginnen door te rekenen aan de consument. En toen vorige week de aantallen nieuwe banen bekend werden voor juli, viel dat sterk tegen. Ook die van mei en juni werden naar omlaag bijgesteld. Trump kan het niet meer op Biden afschuiven. Hij reageerde typerend: hij ontsloeg de directeur van het Arbeidsbureau dat deze cijfers opstelt. De boodschap onaangenaam, ontsla de boodschapper. Let op: Wall Street staat in bubble modus, de kans op problemen groeit explosief.

De storm tegen Israël neemt toe in kracht en Trump en zijn mensen staan er werkeloos bij. De hongersnood in Gaza gaat ook Trump aangerekend worden. Hij pruttelt maar doet niets. Poetin speelt nog steeds met de president. Trump lijkt manisch in de zin dat hij óf helemaal vriendje is van óf totale vijand is van de Russische president. Het kan morgen weer anders zijn. De Chinese leider kijkt toe. Hij hoeft niets te doen.

Of het beleid van oppakken van brave landarbeiders zonder legale papieren en de wreedheid in de behandeling van gearresteerde mensen populair zal blijken, staat te bezien. De regering, geleid door Stephen Miller, de wreedheidschef van Trump, zit gevangen in zijn eigen beloften van drieduizend opgepakten per dag. Die halen ze niet en wat ze wel halen, met behulp van een gemilitariseerde arrestatiedienst, lijkt niet geweldig populair.

Niemand heeft ooit gewonnen met het correct voorspellen van de wederwaardigheden van Donald Trump. Tot zijn slinkende populariteit leidt tot verdere irritatie en uitbarstingen van de man die alleen maar kan leven met lofuitingen, zal het nog steeds te vroeg zijn om de verzwakking van Trump als president te voorzien. Dat zal blijken als Republikeinse senatoren die tot nu toe uitblonken in meegaandheid tekenen van verzet tonen. Zover is het nog niet. Vorige week nog werd een man van dubieuze kwaliteiten voor het leven benoemd tot federale rechter door die senaat.

Kortom, het is intens plezierig om Trump te zien spartelen in gezelschap van zijn eens goede vriend Epstein. Maar te rekenen op afbladdering van zijn politieke kracht zoals hij die het afgelopen jaar heeft ontplooid, zou roekeloos zijn. Je kunt enkel hopen.

Het is nu Donald Trumps Amerika. Wat er ook gebeurt, goed of slecht, de president is verantwoordelijk. Niet langer kan hij alles afschuiven op Biden of ‘radicaal links’. Het is nu helemaal en allemaal van hem. Trump dwong zijn Republikeinse Partij, ooit voor een kleine overheid en tegen begrotingstekorten, het tegendeel daarvan te accepteren. De begrotingswet die vorige werk door de Republikeinen werd aangenomen mag lelijk en zwaarlijvig zijn, het is ontegenzeggelijk zíjn gedrocht. Hoe het ook uitpakt, dit is nu de realiteit. En laten we dan ook meteen onderkennen dat het presidentschap van Donald Trump historisch zal blijken. De gevolgen ervan zullen verreikend blijken.

Het geratel dat u hoort zijn de Founding Fathers die zich omdraaien in hun graf. Het delicate bouwwerk dat zij in de beginjaren van de republiek in elkaar zetten ligt in duigen. Voordat Trump de viering van het 250-jarig bestaan van de Verenigde Staten in 2026 kidnapt, is het goed om in herinnering te roepen dat het land otnstond in het verwerpen van een dictatoriale koning. De Founding Fathers zouden Trump herkennen voor wat hij is, iemand die zich de macht van een monarch toeëigent. Vergeet de scheiding der machten, vergeet de befaamde checks and balances.

De wetgevende macht, het Congres, maakt geen eigen wetten meer en, belangrijker nog, heeft zijn rol als controleur van de uitvoerende macht opgegeven. De weinigen die de afgelopen weken sceptisch durfden te zijn of zich uitspraken als tegenstanders van wat de president wenste, werden afgekocht of gaven zich over, geconfronteerd met Trumps dreiging hen te ondermijnen in hun anderszins veilige kiesdistricten. Geen verrassing, het Congres had immers al zijn plicht verzaakt door kritiekloos zijn benoemingen in de uitvoerende macht te accepteren. Trumps corrumpering van het ambt, de zelfverrijking van zijn hebzuchtige familie, gaat onbevraagd.

Ook de derde macht, het Supreme Court, verzaakt in de taak die de grondwet haar gaf en is akkoord gegaan met Trumps de facto machtsgreep. Het had al geoordeeld dat een president niet vervolgd kan worden voor wat hij ook maar doet bij de uitoefening van zijn ambt. Een vrijbrief precies voor wat Trump doet. Vorige maand oordeelde het dat federale rechters geen landelijk halt kunnen toeroepen aan een uitvoerend beleid waarvan ze vinden dat het een gerechtelijk oordeel nodig heeft. Trump kan doen wat hij wil, het is al uitgevoerd voordat er juridisch controle is. Opgepakte hispanics zitten al in de Amerikaanse Goelag voordat er een rechter aan te pas komt.

Vrijheid voor allen wordt bedreigd. Onder Trump is de anti-woke beweging verstrikt geraakt in zijn eigen rechtse idioterie. Radicaal rechts bepaalt nu wat politiek correct is en het is net zo irritant en dom als toen links dat deed. Praten over klimaat, diversiteit, ras of ongelijkheid is verboden. De nieuwe inquisitie onderzoekt elk programma op het gebruik van deze woorden en verbiedt programma’s waarin ze opduiken. Wetenschappelijk onderzoek wordt genadeloos opzij geschoven.

Bibliotheken moeten schoonmaak houden, ‘foute boeken’ verwijderen. Schepen en militaire bases krijgen nieuwe namen om aan de nieuwe orthodoxie te voldoen. Advocatenkantoren en universiteiten worden geïntimideerd, media bedreigd, onafhankelijke journalistiek bemoeilijkt. Zelden merkte je meer van een nieuwe wind in het land. Noem het een succes voor Trump. Veel zal moeilijk te repareren zijn.

De wet die deze week werd aangenomen bevestigt Trumps totale dominantie van de binnenlandse politiek. Buitenlands is de oogst minder florissant. Trumps opschepperij van vrede in één dag en geen nieuwe oorlogen is niet meer gebleken dan dat. Zijn claim dat de wereld nieuw respect heeft voor de Verenigde Staten is leeg. Het opzichtig slijmen van de Europese bondgenoten komt voort uit Europese zwakte, niet uit Amerikaanse kracht of respect voor de president. Trumps liefde voor autoritaire leiders die sluw inspelen op zijn narcistische onderbuikgevoelens schaadt het land en ondermijnt wat nog resteerde van Amerikaans moreel gezag. Het staat nog te bezien of Trumps transactionele instelling nieuwe Amerikaanse grootheid gaat opleveren of dat het een uitverkoop zal blijken. Maar gevolgen heeft het.

Daarom, laten we elkaar niet voor de gek houden: we moeten erkennen dat Donald Trump de geschiedenisboeken in zal gaan als een heel belangrijke president, dat wil zeggen als iemand die blijvende verandering tot stand bracht. De historici konden Trumps eerste termijn goeddeels negeren als zonder al te veel blijvende gevolgen. Trump bungelde onderaan de lijstjes. Dat zal anders zijn na deze termijn. Natuurlijk zal de 47ste president niet hoger worden ingeschaald dan Washington en Lincoln, zoals Trump zelf postuleert, maar hij zal zeker gelden als iemand die de geschiedenis beïnvloed heeft, zowel die van de Verenigde Staten zelf, als die van Amerika’s rol in de wereld.

Het is waar dat dit alles een ongelooflijke ontwikkeling is voor een man die in 2021 probeerde de democratische regering omver te werpen en vanwege die nalatenschap werd afgeschreven. De geschiedenisboeken zullen ook vaststellen dat Donald Trump bij zijn wederopstanding geen tegenstand ontmoette en keer op keer werd onderschat. Zijn Republikeinse Partij liet zich afbluffen tot onderdanigheid, het bleek een partij zonder moreel leiderschap, rijp voor overname door een ladenlichter. De zelfingenomen Democraten en hun hopeloze geriatrische president vergemakkelijkten Trumps terugkeer. De ondermijning van het Amerikaanse systeem is het werk van twee partijen.

Dat de man zelf, eenmaal gekozen, ging voor de absolute macht die sommige conservatieve schrijvers besloten zagen in het ambt van president was geen verrassing. Als de democratie overleeft en er een machtsovergang is naar een andere partij, dan zullen deze zogenaamde conservatieven spijt hebben van hun stellingname. Maar voor het moment gloriëren ze.

Waar het allemaal op uit zal lopen is onzeker. We kunnen alleen vaststellen dat, zes maanden in zijn tweede termijn, Donald Trump een ongekende machtspositie heeft verworven. De Amerikaanse president is monarch meer dan welke voorganger dan ook. Trump domineert, hij doet wat hij wil. Zijn autoritaire trekken noch zijn autoritaire praktijken worden bevraagd laat staan betwist in een klimaat van totale onderwerping. Het land is van hem, voor wat het waard is.

Ik lees momenteel de biografie van Ronald Reagan door Max Boot. Te lang, te veel zijinformatie, maar daarover later in een echte bespreking van het boek.

Wat me wel opvalt, is hoezeer de discussie, of wat daarvoor doorgaat, over de begrotingsplannen van de regering-Trump, klinkt als een echo van wat er zich voorjaar 1981 in Washington afspeelde. Ik woonde toen in Amerika en kan het me nog goed herinneren. Het oogt als een bekend scenario, met wat variaties.

De nieuwe regering-Reagan stelde enorme belastingverlagingen voor, terwijl de uitgaven voor sociale programma’s werden verlaagd en die voor defensie verhoogd. Het netto resultaat was een enorme stijging van de begrotingstekorten. De cijfers werden alle kanten opgemasseerd, onder meer door een jonge cijfertovenaar, David Stockman, die later in het jaar in een artikel in The Atlantic zou toegeven dat het allemaal smoke and mirrors was.

De Reagan supplysiders, zoals ze genoemd werden, geloofden dat de belastingverlagingen de economie zodanig zouden stimuleren dat de inkomsten van de overheid de tekorten zouden goedmaken. Ze hadden het over groei van wel vier tot vijf procent per jaar. Het idee erachter klinkt bekend en doet nog steeds opgeld in de anti-belastingkringen: hoge belastingen leiden tot lagere belastingopbrengsten, en zijn gemakkelijke gezelschap, lage belastingen verhogen de overheidsinkomsten.Bs in he kwadraat, alleen de Wall Street Journal, de foute krant van de VS, gelooft nog steeds oprecht dat dit zo is.

Het was bs toen, het is bs nu. In 1981 wist Reagan zijn begroting erdoor te krijgen met de nodige persoonlijke druk – niet van het brute, onbeschaafde soort van Trump, maar wel degelijk: de president hangt aan de lijn en wil dat u de begroting steunt. En: mail (toen stuur een brief) uw afgevaardigden dat ze de president moeten volgen. Nu dreigt de psycho om kandidaten te steunen om hen in voorverkiezingen dwars te zitten (de even vulgaire bullshitter Elon Musk belooft precies het omgekeerde te doen: mensen te ondermijnen die deze wet steunen – de Republikeinen verdienen dit soort nonsens).

Reagan kreeg zijn begroting, mede geholpen door de moordaanslag in april 1981 die de nieuwbakken president maar nauwelijks overleefde. Hij gebruikte de goodwill die dat opleverde optimaal.

Het is goed om het verhaal te blijven volgen. Later dat jaar ging de Amerikaanse economie in volle recessie – de diepste sinds de Grote Depressie (toen nog, voor 2008) met meer dan tien procent inflatie en negen procent werkloosheid). Dat kwam door de Federal Reserve Bank, die onder de door de moedige Carter benoemde Paul Volcker de rente flink opschroefde om de inflatie te beteugelen die in de late jaren zeventig was ontstaan. FED-bashing: ook daar een echo nu, hoewel Reagan zich onthield van de typerende vuile taal van Trump.

Die recessie en de oplopende begrotingstekorten noodzaakten de regering Reagan in de loop van zijn eerste termijn de belastingen een aantal keer te verhogen – al bleef de inkomstenbelasting op de hoogste schijven flink verlaagd. Dit laatste, ook even terzijde, is een van de redenen dat de inkomensongelijkheid sinds 1981 dramatisch groter is geworden. Ook toen al lag Social Security onder vuur.

Het leidde tot een spectaculaire nederlaag voor de Republikeinen in de tussentijdse verkiezingen van 1982. Ze verloren meer dan veertig afgevaardigden en een aantal senatoren, al hielden ze er door de grote winst van 1980 nog genoeg over voor een meerderheid. Er werd al flink gespeculeerd over Reagan als opnieuw een mislukte president (na Kennedy, Johnson, Nixon, Ford, Carter: allemaal op hun eigen manier een onsuccesvol presidentschap). Overigens weten we hoe dat afliep: in 1984 veegde Reagan, herboren met zijn It’s morning in America again-campagne, de vloer aan met de ook toen al hopeloze Democraten. Ik herinner me van die campagne de doorbraak van Gary Hart, een van de beste presidenten die Amerika nooit gehad heeft – de Democraten gingen voor Walter Mondale.

Enfin, lang verhaal kort: de huidige begrotingsnonsens lijkt verdacht veel op die van 1981, zij het dat de schade die de ruggengraatloze Republikeinen nu aanrichten veel groter zal blijken. Inderdaad, de geschiedenis herhaalt zich hoogstens als een farce, maar toch een paar terugkerende elementen.

Zo weten we met absolute zekerheid: Republikeinen veroorzaken altijd enorme begrotingstekorten. De regering-Clinton was in 2000 de enige die in vijftig jaar een sluitende begroting afleverde, die door kleine Bush onmiddellijk werd gebruikt om, u raadt het, de belastingen voor de rijken te verlagen. Vicepresident Dick Cheney merkte toen op, niet onterecht, deficits don’t matter. En het is waar, Republikeinen doen dit altijd en worden er te weinig voor gestraft.

Tussentijdse verkiezingen, zoals die straks in november 2026, leveren bijna altijd verlies op voor de zittende president (niet in 2022, maar dat bleek een giftig cadeau voor de bejaarde man). De Republikeinen in het Congres bereiden zich nu al voor op dat verlies – een van de senatoren en een afgevaardigde namen maar vast ontslag. Het zal op zich weinig opleveren want op dat moment kunnen de Democraten weinig doen met hun meerderheden: Trump kan alles vetoën. En op buitenlands gebied kan hij sowieso zijn gang gaan.

We hebben deze film al eerder gezien, kortom, zij het dat de vulgariteit en zelfzuchtigheid van de zittende president, en de labbekakkerige volgzaamheid van zijn acolieten buitengewoon is.

Vorige week won Zohran Mamdani, een 39-jarige zelfverklaarde socialist, de Democratische voorverkiezingen voor het burgemeesterschap van de stad New York. Hij versloeg de zwaargewicht Andrew Cuomo, die in 2022 wegens ongepast gedrag ontslag moest nemen als gouverneur van de staat New York. Het was hartverwarmend: jong versloeg oud, nieuw versloeg cliché, progressief versloeg establishment. Was hier sprake van een proteststem tegen een fenomeen als Cuomo of zijn er verdergaande lessen te leren?

Mamdani’s verrassende overwinning volgt op een veelbezochte landelijke tournee door twee linkse voorlieden van de Democratische Partij, senator Bernie Sanders en afgevaardigde Alexandria Ocasio-Cortez. Zij kregen handen op elkaar voor hun Fighting Oligarchy Tour dit voorjaar, zowat de enige zichtbare vorm van oppositie tegen het Trump-regime. Geen wonder dat de ontwikkeling in New York uitgebreid wordt geanalyseerd en geïnterpreteerd door Amerikanen die hopen en bidden dat er een georganiseerde oppositie op gang komt tegen Donald Trump en zijn naar autoritair gezag neigende presidentschap. Inderdaad, geweldig, maar het is zaak kritisch te blijven.

Mamdani is jong. Eindelijk! Amerikaanse politiek is al te lang een gerontocratische inside game en het wordt tijd dat de oude knarren daarin opzij worden gezet. Maar laten we niet overdrijven. Mamdani heeft geen ervaring in het runnen van een grote bureaucratie. Dat hoeft geen probleem te zijn maar het is een risico dat kiezers zullen moeten meenemen. Jong is prima, jonger is goed genoeg – als het maar jonger is dan de rollatortypes in Washington.

Mamdani is progressief, links. Hij is uitgesproken over sociaal beleid, over de almacht van de plutocraten die in New York nog wat nadrukkelijker aanwezig is dan elders. Zij zetten hun geld op Cuomo – letterlijk: hij kreeg miljoenen in zijn campagnekas. Mamdani had beloofd de belastingen voor deze rijkaards te verhogen. Zij dreigden de stad te verlaten. Dit zijn dezelfde mensen overigens die niet wisten hoe snel ze zich achter Trump moesten scharen toen ze doorhadden uit welke hoek de wind waaide, met andere woorden, hun intenties moet je wantrouwen. Ze zullen ook niet weggaan uit de stad. Ze hebben dure appartementen, ze kunnen hun bedrijven niet zomaar oppakken en verplaatsen en ze hebben hun buitenhuizen in de Hamptons van waaruit ze met hun gechauffeerde auto’s naar Manhattan kunnen. Hun dreigingen zijn gebakken lucht.

Mamdani heeft beloofd de huren te bevriezen. De plutocraten waarschuwen dat het de woningcrisis zal verergeren. Je kunt ook dat negeren. Die crisis kan niet erger en zij hebben niets gedaan om daar wat aan te verbeteren. Lage inkomens verdienen bescherming. Mamdani belooft betaalbaar en goed openbaar onderwijs, waar de plutocraten hun kinderen op privéscholen hebben. Hij wil gratis openbaar vervoer.

Het is allerminst vanzelfsprekend dat Mamdani die verkiezingen in november gaat winnen, ook al is New York een Democratische stad. Ik denk niet dat Cuomo op zal duiken als onafhankelijke kandidaat. Hij heeft zijn reputatie al verloren, ik denk niet dat hij nog een keer klop wil krijgen. De plutocraten zullen wel proberen hem over te halen om te kandideren, maar als dat niet lukt zullen ze proberen een Republikein uit de niet-Trump hoek te vinden, iemand als oud-burgemeester Mike Bloomberg. Als ze zo iemand kunnen opduikelen dan zou die goed kunnen winnen. Een smerige, anti-socialistische campagne die zal focussen op Mamdani’s breed gedeelde kritiek op Israël, kan Mamdani heel goed de pas afsnijden. Het pleit is nog niet beslecht.

Wat kunnen we hier opsteken voor de landelijke politiek? Er wordt veel ophef gemaakt van de ‘moderne campagne’ van Mamdani, met Tik Tok en andere sociale media. Hij wandelde van de ene punt naar de andere punt van de stad, pratend met burgers. Niets nieuws, Jimmy Carter deed dat in 1975 in Iowa. Ja, we kunnen er wat van opsteken maar campagne voeren is een beroep. Mensen die er goed in zijn zullen campagnes runnen en deze nieuwe inzichten gebruiken. Maar dit is allemaal proces, we moeten het hebben over inhoud.

Ik denk dat de echte les is dat de kiezers, Democratische kiezers, hunkeren naar inhoud. Hoe die gebracht wordt, via Tik Tok of wat dan ook, is minder belangrijk. Ze willen iets tastbaars, iets om voor te kiezen. Zoals daar zijn: hogere belastingen voor bedrijven en voor de rijken; beter en betaalbaar onderwijs; beter en betaalbare gezondheidszorg; publieke voorzieningen; meer huizen; goedkopere energie. Eigenlijk alles omgekeerd aan wat er nu voorligt in het Congres in de Big Ugly Bill van Donald Trump.

Die referentie aan Trumps beleid voor de rijken is van belang, want we zitten in een klassenstrijd. Ook al zullen veel kiezers dat niet zo benoemen, ze zijn het daar wel mee eens. Het is rijk tegen arm, of beter geformuleerd, de rijken tegen alle anderen. De rijken lijken te winnen.

Bernie Sanders en Alexandria Ocasio-Cortez zijn de enige Democraten die de afgelopen maanden hebben geduid wat het echte probleem is en ze bieden een oplossing. Fighting the Oligarchs. Ja, een oorlog. Ja, een klassenstrijd. Kiezers moeten niets hebben van het geschuif naar rechts om het midden te bemannen. Ze hebben de buik vol van Clintons triangulatie (ergens tussen links en rechts belanden, waar dat ook maar moge zijn). Ze hebben geen behoefte aan pappen en nathouden. Ze willen oppositie. De kiezers die Trump vertrouwden zullen snel ontdekken wat hen dat gaat kosten. Trumpisme is Trump en heeft geen toekomst zodra het vertrouwen in die ene gladprater is verloren. Zodra de corruptie duidelijk wordt. De arme sloebers zullen ontdekken dat ze voor de gek werden gehouden en beroofd. Aan Democraten om dat te laten zien. Trump mag nu domineren, dat is niet voor de eeuwigheid.

Sanders en AOC, en nu Mamdani, wijzen de weg. Senatoren als Chris Murphy and Cory Brooker zouden moeten volgen. Harris, Clintons and Bidens: please, shut up. Jazeker, geniet van Mamdani’s overwinning, bouw een feestje. En stop met zeuren over tweede rangs onderwerpen, over identiteit en de juiste woorden. Ga voor een programma dat recht doet aan Democratische waarden en go all out. Als Mamdani’s overwinning een aantal van de Democraten die zich warmlopen voor 2028 inspireert tot meer inhoud dan ze tot nu hebben geboden, dan hebben we allemaal gewonnen.

Fascinerend. Rutte stuurt suck up boodschappen naar de psycho. Dat is waar hij voor is ingehuurd, slijmen en meebewegen, vinger opsteken, bla bla. Dezelfde man onder wie Hillen defensie uitkleedde, maar dat terzijde.

Suck up. De hele wereld lacht zich een kriek, steekt er de draak mee, behalve het subject van de sucking, de psycho himself. Wat te denken van zo’n topontmoeting waar de persoon waar het allemaal om draait zo met zichzelf bezig is dat hij niet eens ziet dat iedereen lacht?

Ik begrijp het: serious sucking up was nodig. Je wilt het baasje niet kwaad maken. Geef hem 3,5 procent, of 5 procent, what the hell. Over een paar jaar is hij toch verdwenen. Zet hem in een paleis met echte royalty en hij denkt dat hij erbij hoort. Hoe zielig kan het zijn?

Nou, nog net wat zieliger was de all out televisieonderneming rondom deze NAVO top. Enkel omdat hij in Nederland was, moest het allemaal verslagen worden. De ouwehoershows draaiden weer overuren met altijd dezelfde wijsneuzen, veelal van de foute krant of de foute omroep. Ze werken hard, dat wel. Het hele weekend hadden ze al in zwijm gelegen van bewondering voor de aanval van de VS op Iran en waren ze druk bezig met PvdA bashen. Iedereen, inclusief een zichzelf serieus nemende maar niet serieus meer te nemen presentator van geouwehoer, Rick Nieman.

Ik begrijp dat ook niet zo goed. Nieman presenteert een ouwehoershow, Twan Huys een serieus praatprogramma, Eelco Bosch van Roosenthal het enige serieuze achtergrondprogramma en even later zitten ze aan tafel (zijn ze ‘aangeschoven’) bij andere ouwehoerprogramma’s. Er vindt hier een vervaging van rollen plaats, niet veel minder erger dan kleine Wouter, die overal over mee mag lullen maar nooit wordt aangepakt op wat zijn baas, de foute krant met de rechtse agenda, te berde brengt. 

Was dit een succesvolle NAVO top? Ja, als geen ruzie krijgen met een narcist die denkt dat hij een Nobelprijs verdient de gewenste uitkomst is. Nee, als serieus denken over dreigingen, collectiviteit en in het algemeen de verloedering van het westen het onderwerp hadden moeten zijn. 

Natuurlijk ging de foute krant van Nederland en zijn onderafdeling in de publieke omroep, WNL, vol op het orgel over de motie over Israël die de PvdA vorige week indiende. Al voor die tijd was de foute krant bezig met een verdediging van Netanyahu’s agressieoorlog. De foute redacteur van de foute krant, Wouter de Winther, was al eerder nadrukkelijk aanwezig, zich een te groot pak aanmetend als midden oosten expert.

Erger, hij nam, godbetert, Thomas Erdbrink de maat. Woutertje vroeg Erdbrink of hij wel als journalist kon opereren over Iran, met zijn familie daar en zijn hechte banden met het land. Erdbrink bleef beleefd en benadrukte dat hij als journalist daar heel goed toe in staat was. Wat mij tegen de borst stuitte – zacht uitgedrukt – was dat deze door en door verpolitiekte ‘journalist’ deze vraag durfde te stellen. Het was natuurlijk te veel gevraagd om van Renze te verlangen dat hij dezelfde vraag aan de Winther stelde (het ging eerder in de uitzending over de WNL ledenwerfacties bij de VVD). Kan een loopjongen van de foute krant met een politieke agenda om de VVD en de PVV te steunen wel een analyse geven? 

Terug naar de PvdA. Het interview met Kati Piri in de NRC was verhelderend. Ze gaf, wat mij betreft, goede redenen om de hulp aan de Israëlische defensie stop te zetten. Inderdaad, als je een agressie oorlog voert, onder dekking van een iron dome, een verdedigingsschild, zodat je die oorlog veilig kunt voeren, dan is het gerechtvaardigd om de steun daarvoor te stoppen. Dan is de verdediging deel van de agressie. De reacties van de Nederlandse goegemeente waren totaal voorspelbaar.

De foute krant lust er al dagen pap van, overigens net als de niet serieus te nemen leider van de VVD. Het congres van de PvdA/Groen Links nam gelukkig haar redenering en haar motie over. De tegenstand op dat Congres kwam van dezelfde mensen die tegen de fusie waren, plus nog een paar die ook voorspelbaar waren. Het valt te hopen dat we van mensen als Rob Oudkerk (dezelfde die na de macabi rellen de Amsterdams kristalnacht aankondigde) nu niets meer zullen horen.

De foute krant speelt graag de antisemitische kaart tegen de PvdA/Groen Links, niet omdat de krant zo helder is maar om binnenlandse politiek te voeren. Het is immorele onzin om kritiek op Israel over de genocide in Gaza steeds maar weer als antisemitisch te bestempelen – en, mag ik toevoegen, daarmee ook de waarde van de beschuldiging van antisemitisme ondermijnen, zoals Trump dat ook doet in de VS. De foute krant, zijn omroep en zijn vooringenomen baasje in het hele publieke systeem, zouden zich moeten schamen.

Is dit wat het betekent als America weer great is? Poetin heeft Trump al maanden aan zijn leiband en nu hobbelt de president machteloos achter Nethanyahu aan. Volgzaamheid kenmerkt de Amerikaanse buitenlandse politiek, alle retoriek ten spijt. Terwijl vanuit Washington alles wat herinnert aan de American Century wordt afgebroken, sturen krachten van buiten een hulpeloze want inhoudsloze president.

De toon van de commentaren en analyses in de Amerikaanse media is veranderd. Eerst, dat wil zeggen voordat Israël een agressieoorlog begon, was men sceptisch over een aanval op Iran. Er werd uiteindelijk onderhandeld over beperkingen, die overigens in alles leken op de Obama-deal uit 2015 die door Trump in 2018 de nek was omgedraaid. Iran dacht dat er gepraat werd maar werd bij de neus genomen. Netanyahu had al besloten aan te vallen voordat er een deal tot stand kon komen. Iran was onvoorbereid.

Inmiddels gaat het alleen nog over de bunkerbuster bom van de VS die nodig zou zijn om het laatste restje van Irans nucleaire capaciteit te vernietigen. De commentaren zijn verschoven: nu de oorlog eenmaal is begonnen, rest Amerika geen andere keuze dan Netanyahu te volgen. De logica is eenvoudig. Eenmaal op gang, moet Amerika Israël helpen Iran definitief kapot te maken. Half werk is erger dan een Amerikaanse oorlog in het Midden Oosten, is de redenering. Niet enkel van het Israël applauscollege in de commentaren, maar zelfs van meer bedachtzame analisten.

De adviseurs die Trump nu om zich heen heeft, zijn niet zozeer verdeeld als zelf onwetend. Het is de vraag of dat vooruitgang is na de haviken die hem in zijn eerste termijn in de richting van een aanval op Iran drukten – die hij toen, ere wie ere toekomt, wist te weerstaan. Fascinerend is dat inlichtingensuprimo Tulsi Gabbard Trump had laten weten dat het lang niet zo duidelijk was dat Iran dicht bij een bom was als Netanyahu wilde doen geloven. Zoals dat gaat met advies dat hem niet uitkomt, werd Gabbard opzij gezet. Over de vraag of het werkelijk zo erg is als Iran die capaciteit heeft, een onderwerp waarover het vakblad Foreign Affairs in het verleden interessante artikelen publiceerde, gaat het überhaupt niet. Dat neemt iedereen blind aan.

Trump zelf weet het niet zo goed. Hij is zo onder de indruk van Israëls vaardigheid in het vermoorden van de top van Irans militairen, dat hij er in zijn absurde neediness zelf ook wat krediet voor wil. Zijn act van ‘ik kan het doen, ik kan het ook niet doen’ past perfect in zijn dagelijkse tactiek van de aandacht van de media vasthouden (en verleggen van Los Angeles en Gaza).

Ik vermoed dat Netanyahu de logica van zijn aanval het best heeft doordacht. Een agressieoorlog wordt door het Westen gemakkelijk geaccepteerd als hij van een ‘bondgenoot’ als Israël komt. Dus kon hij gewoon aanvallen, met of zonder steun van de VS, en daarmee een dreigende deal, die hij niet wilde, voorkomen. Hij gokte dat Trump gedwongen zou zijn met Israël mee te bewegen. Netanyahu’s secundaire doelstelling van regime change moet, gegeven de regio, met een zak zout genomen worden. Ook zonder Ayatollahs is Iran een regionale grootmacht (88 miljoen inwoners tegenover Israëls tien miljoen) en het is allesbehalve duidelijk wie de macht zou overnemen als de ayatollahs verdwijnen. Het maakt Netanyahu niet uit. Hij gebruikt de gelegenheid om zoveel mogelijk schade aan te richten. Dat heeft hij maar vast binnen. Als Trump aan boord komt en zijn superbom gebruikt, zoveel te beter, dan zit Amerika weer verder vast in een regio waarvan het land zich onder president Obama probeerde los te maken.

In Israël schijnt men enthousiast te zijn over dit beleid. De houdbaarheid van dat enthousiasme zal, zoals altijd, beperkt blijken. Iran kan nog steeds schade aanrichten, ondanks zijn verminderde kracht, en het maakt de dreiging van het dagelijks bestaan in Israël onaangenaam. Allemaal fijn patriotisme, maar nu zit Israël nog langer vast aan Nethanyahu. De vermeende positieve kanten van zijn beleid, de openingen naar Arabische staten met bij de regio passende regimes, zullen minder opleveren als Iran als kapotgemaakt land de regio blijft opjagen.

De verdeeldheid in Amerika is niet imaginair. De gewone Amerikanen zijn niet geïnteresseerd in een nieuwe eindeloze oorlog in het Midden Oosten, opnieuw opgejuind door informatie die onbetrouwbaar lijkt te zijn. Ze zijn kleine Bush, zijn leugens en zijn oorlogen niet vergeten. Maar laat u niet misleiden: als Amerika actief gaat deelnemen en de wraak van Iran zich ook op Amerikaanse doelwitten gaat richten, zal patriotisme de overhand krijgen. Zo gaat het altijd.

Het is ietwat bizar voor sceptici om zich terug te vinden in het gezelschap van MAGA-roeptoeters als Steve Bannon en Carlson Tucker, om niet te spreken over Marjorie Taylor Greene, de viswijf-afgevaardigde in het Huis van Afgevaardigden. Zij wijzen er terecht op dat Trump juist had beloofd de rest van de wereld zoveel mogelijk te negeren. Past deze betrokkenheid bij America First? Een ondertoon van afkeer van Israël sluipt door in dit radicaal rechtse kamp.

Ondertussen kan Trump de spanning niet al te lang laten duren. Hij moet snel beslissen of hij Netanyahu’s pad volgt. Als hij het doet, lijkt er geen beter moment voorhanden dan vlak voor of tijdens de NAVO-top in Den Haag, die volgende week van start gaat. Daar zullen de bondgenoten zo bang zijn dat Amerika de NAVO laat vallen, dat ze keurig in de pas zullen lopen met wat Amerika ook maar doet. Het echte onderwerp voor het Atlantisch bondgenootschap, Oekraïne en Rusland, zal ondergeschikt blijken. Als Trump al komt en niet zijn bondgenoten in hun sop laat gaarkoken.

Poetin geniet, opnieuw en nog steeds van Trumps geklungel. Niet alleen kan hij in Oekraïne zijn gang gaan, hij kan zich ook opwerpen als vredesstichter in het Midden Oosten. Niet dat iemand dat serieus neemt, maar waarom zou hij het niet proberen? Met Trump gedreven door waar Netanyahu hem toe dwingt, kan hij gemakkelijk een graantje meepikken.

Niet de Verenigde Staten bepaalt op dit moment hoe de wereld eruit ziet en welke kant hij op zal gaan. Wegens gebrek aan visie en daadkracht heeft het land zich voorlopig buitenspel gezet. Het lijkt alsof alle beslissingsmacht bij Trump ligt – bunkerbuster verhalen domineren de media –, in werkelijkheid is het Netanyahu die de zweep klapt. Trump volgt.