That was fast. Wat meer moet je zeggen van de zeperd die dictator Trump haalde in zijn dommige, eigenwijze liefde voor tariffs. Alles kan morgen weer anders zijn. Het is wat ze vaak zeggen van het weer op veel plekken in de wereld (Nederland maar niet Arizona): wacht vijf minuten en je hebt wat anders.

Ging het ook maar zo snel met de rest van zijn protofascistische agenda. De rechters werpen af en toe een dammetje op, het Supreme Court is niet te vertrouwen. 

Het goede nieuws is dat Trumps capriolen, en de rechtvaardiging van zijn obsessies door de leuterkousen rondom hem, wel degelijk schade aanricht – nog afgezien van de economische schade. Reputatieschade voor ministers van Financiën en Economie, onderuithalen van de clown op Handel. Copresident Musk rangeert al richting zijspoor.

Het rechtvaardigt, tot op zekere hoogte, wat ik vanaf het begin af aan betoogde: wacht af, kijk hoe Trump zichzelf de strop omlegt. De afgelopen weken zijn miljoenen woorden besteed aan wat er gaande was, of leek te zijn, of niet gebeurde, of weer werd teruggedraaid. Trump domineert het nieuws en dat is precies wat hij wilde.

Door omstandigheden kom ik nu pas toe aan een overpeinzing over een verhaal in de NYT waarin vier conservatieve columnisten van de krant worden bevraagd door de deputy opinion editor. Het gesprek deed me beseffen hoezeer ook weldenkende mensen, hoezeer ook opiniërend vanuit een andere hoek dan ikzelf, bamboozled zijn geraakt door wat Trump doet. Ik was verrast door de mate waarin ze bereid zijn Trumps expansieve versie van het presidentschap te accepteren, te accorderen, omdat een deel van hun eigen doelstellingen ermee wordt bereikt.

De participanten zijn gekend voor de NYT lezer. David Brooks is een opiniërend moralist die tegenwoordig (na een tweede huwelijk en een geloofscrisis) vooral schrijft over de goede samenleving, het juiste leven, en de perverterende werking van individualisme. Breth Stephens is van de vier degene die het meeste kritiek had op Trump voor de verkiezingen, zelfs niet op hem gestemd heeft. Maar hij moet weinig hebben van de magere verzorgingsstaat in de VS en staat vooral op scherp als het gaat om Israël voor honderd procent en altijd te steunen. Hij loopt rood aan als hij Columbia University hoort en het recht op demonstraties tegen Israëlische massamoord. Voor hem is kritiek op Israël problematisch en steun voor Palestijnen antisemitisch.

David French is de meest interessante, in elk geval de afgelopen tijd. Hij is een top jurist, heeft gewerkt voor het Pentagon, is betrouwbaar conservatief, sterker nog, een van de oprichters van de Tea Party. Wat hem vooral opwindt is de ondermijning van de rechtsstaat door Trump en zijn Republikeinse enablers. Tenslotte Ross Douthot, een evangelische moralist die alles door de lens van geloof bekijkt. In mijn boek is hij de meest Trumpiaans conservatieve opiniemaker (je moet conservatief tegenwoordig kwalificeren, want de reactionaire regering Trump is in haar drift nauwelijks conservatief te noemen). 

Ik heb geen tijd om mijn analyse van wat zij zeggen, helemaal uit te schrijven. Maar wat eruit spreekt is interessant. Vooral de bereidheid om Trump in elk geval voorlopig zijn gang te laten gaan. Afkeer van een uitgedijde overheid, van universiteiten, van wereldwijde hulp, ja zelfs van de rechters, klinkt door op een manier die in schokkend vind. Ook de haat en afkeer van Biden die eronder ligt, blijft fascinerend. Ik moet toegeven dat ik die afkeer, die ook elders blijkt en die een motivatie is voor penopauze boys in Silicon Valley en Seattle, heb onderschat. 

Maar lees het vooral zelf. Geen kort stukje maar wel verhelderend. Viercolumnisten

Wetteloos fascisme is nu de regel in Amerika. Gemaskerde mannen, zonder identificatie, kidnappen een student met een legale status. En transporteren haar, in strijd met de opdracht van een rechter, naar het afvalputje van Amerika, Louisiana.

Het kun nu iedereen overkomen. Tijd om vakanties om te boeken, bezoeken af te zeggen.

file_1280x720-2000-v3_1.mp4

Zoveel gaande. Er is een thema, maar dat doe ik een andere keer. Paar observaties.

Economische destructie (ik zou het niet creative destruction willen noemen) in overdrive. Het merk Tesla down the drain. Amazon als een club die je moet mijden. Mensen die zich eindelijk realiseren dat het speelgoed van penopauze boy Zuckerberg rommel is en naar Signal overstappen (de incompetente Trumpies geven het voorbeeld met hun app groep). Een historisch dagblad kapot. Een universiteit van naam die zich beschadigt door voor de dictator te knielen. 

De VS als vakantieland kaput. De customs lui waren altijd al onvriendelijk en voorzien van wantrouwen als basishouding, nu loop je als inkomende bezoeker risico’s waarvan je nooit gedroomd had. Waarom zou je nog die kant op gaan? En mocht je toch gaan, op zo’n Jan Doets doe-tien-parken-in-twintig-dagen trip, dan weet je niet wat je daar kunt verwachten nu de National Park Service is uitgekleed. Als je x op je paspoort hebt, iets dat bij ons gewoon mag, dan heeft de dictator besloten dat je enkel het land in mag met een geboortebewijs van wat je ‘echt’ bent.

De nationale veiligheidselite die zich voor joker zet door met een publieke app over militaire actie te praten. Maakt niet uit of het classified was of niet, zoals David French van de NYT, een conservatieve jurist die zelf voor het Pentagon werkte, opmerkte: iedere militair zou ontslagen zijn voor een dergelijke breuk van protocol. En Poetin maar grijnzen. Hij zat waarschijnlijk mee te kijken in de app. Dat aanstaand president Vance (Groenland provocateur) uitspreekt dat Trump niet goed begrijpt wat er omgaat, Europa de huid volscheldt en de minister van Defensie Europa PATHETIC noemt … ach, zo fijn om te horen wat ze in hun onderlingen conversatie uitwisselen.

Echt pathetisch is de reactie van de dictator. Niets aan de hand. Foutje, kan gebeuren. En die journalist is toch al iemand die ik haatte. Zelfde psycho die een nummer maakte van Hillary’s email server. Erger dan pathetisch want gewoon evil, is de reactie van Hegseth. Vuil spuwen over de journalist die zijn falen openbaarde. Ik weet het, het is allemaal al normaal geworden, maar we moeten het niet als normaal accepteren.

En dan die law firms. Bankiers zijn sinds 2008 zo onpopulair geworden (al vergeten we hun schandalig optreden inmiddels) dat je dat als normaal accepteert. Maar we waren bijna vergeten wat een haaien de juristen zijn. Ja, die lui die twintig miljoen dollar of meer incasseren. Over destructie gesproken: wie wil er nog zaken doen met Paul Weiss, de law firm die door maffia baas Trump gedwongen werd 40 miljoen aan zijn speeltjes te besteden. Het was veel erger dan die veertig miljoen, deze juristen zetten de toon voor iedereen die door Trump onder druk wordt gezet en stimuleren de psycho dictator om nog een tandje bij te zetten in zijn persoonlijke wraakschema.

Het is een mooi beeld. Deze lafaards gingen door de pomp omdat andere law firms die dezelfde problemen dreigden te krijgen, al bezig waren klanten en partners van Paul Weiss weg te lokken. Van je collega’s moet je het hebben. Ik weet het, poaching is een normale praktijk voor deze lui, maar dit zet nieuwe dieptes in normbesef. Op de een of andere manier is zowel Paul Weiss optreden als het roofdiergedrag van die anderen precies wat je verwacht van lawyers.

Het geeft ook een mooi nieuw voorbeeld van een prisoner’s dilemma. Als de law firms gezamelijk waren opgetreden om het illegale gedrag van Trump aan de kaak te stellen dan hadden ze allemaal misschien wat schade geleden, maar de maffia praktijk gestopt. Nu ze ieder voor zich proberen voordeeltjes te halen, zullen ze allemaal problemen krijgen. Ze verdienen het.

Er zijn zoveel manieren waarop het Amerika dat we (ik) waardeerden, bewonderden, kritisch respecteerden, hier zichzelf de nek omdraait, dat het duizelt. Nauwelijks te volgen, maar met één onontkoombare conclusie: Amerika is niet meer. Er is nu de Verenigde Staten, een autoritair geregeerd land vol makke schapen aan de Golf van Amerika. Amerika RIP.

President Thomas Jefferson (1801-1809), een van de Founding Fathers en de schrijver van de Onafhankelijkheidsverklaring, was een fel tegenstander van de Alien and Sedition Laws van 1798 die de macht van de president om mensen op te sluiten of het land uit gooien enorm uitbreidde. En John Adams, de president die de wet uitvaardde, deed dat ook nog onder een oorlogsdreiging (met Frankrijk). 

Het Congres waarin Adams partij de meerderheid had, nam vier wetten aan die collectief onder die naam bekend staan. Ze veranderden de vereisten voor legale aanwezigheid in de VS, gaven de president de macht om ‘aliens’ te arresteren tijdens oorlog. De Sedition Act maakte het een misdaad om ‘print, utter, or publish…any false, scandalous, and malicious writing’ over de regering.

Het is maar dat u weet wat de volgende stap is als dictator Trump hiermee wegkomt. In Adams en Jeffersons tijd werden alleen journalisten van de oppositie vervolgd. 

Het valt te hopen, zij het met de huidige Republikeinse onderdanigheid, niet te verwachten, dat het verzet tegen Trumps gebruik van deze wet net zo sterk zal zijn als het was in 1798.

Dit is wat Jefferson, die de verkiezingen van 1800 zou winnen, onder meer door dit verzet, erover schreef:

Het optreden van Trump gaat steeds meer trekken krijgen van een onthechte, losgezongen psychopaat. De ‘gesprekken’ in het Oval Office, inclusief die met Rutte die glimlachend bij de ballen werd genomen, zijn gewoon campagne bijeenkomsten, waar de dictator, omringd door jaknikkende ministers en assistenten, zijn hoogstpersoonlijke grieven-agenda afdraait. De ‘speech’ in het ministerie van Justitie, idem ditto, een verongelijkt verhaal zonder begin en zonder einde, een afdraaien van de greatest hits, met beledigingen voor mensen die gewoon hun werk deden en vleierij voor de acolieten die hij in het ministerie heeft ondergebracht. Ze klapten braaf voor zijn greatest hits. De state of the union was vooral een state of the psychopat. Het is een onthutsend schouwspel.

Great television, dat wel. CNN zond de campagnespeeches live uit. Ik moet bekennen dat ik er ongeveer vijf minuten naar kan kijken. Zo great is die televisie niet. Maar als het Trump te doen is om aandacht trekken – en dat is het – dan werkt het prima. De schrijvende pers is kritisch maar de beeldmedia zouden toch echt moeten overwegen om deze nonsens gewoon niet meer uit te zenden. Laat het maar aan Fox over.

Ik vraag me af hoe lang dit goed gaat. Zelfs het volgzame Amerikaanse publiek ziet op een gegeven moment wat hier gaande is. Of niet? Uiteindelijk kon hij een hele campagne zo vullen en er nog mee winnen ook.

Ondertussen leidt de aandacht voor de psychopaat af van de destructie die wordt aangericht. De student aan Columbia met zijn green card wordt in strijd met alle regels opgepakt, universiteiten zoals Columbia (mijn alma mater) die krijgt voorgeschreven wat wel en wat niet mag – geheel terzijde, de manier waarop kritiek op Israël wordt behandeld door de VS in brede zin leidt tot eindeloos antisemitisme. Georgetown (de alama mater van mijn vrouw) die te horen krijgt dat het zijn curriculum aan moet passen. De bedreigingen van de media, de behandeling van journalisten. De eed van trouw aan de grote leider in de vorm van het belijden dat de verkiezingen van 2020 Trump ontstolen zijn. Het is allemaal klassiek totalitair optreden – vergeet dat fascisme. 

Copresident Musk is, denk ik, op weg naar zijn exit. Trump heeft nog nooit aan iemand loyaliteit vertoond, behalve aan zichzelf, ener valt de laatste dagen weinig positiefs te melden over de oligarch. Het is een kwestie van tijd, dan kan hij met opgeheven rechterarm de aftocht blazen.

En daarom begrijp ik wel wat de Democraten bezield om niet tegen de begrotingsvoorstellen te stemmen die belastingverlagingen voor de rijken continueren en sociale programma’s uitkleden. Een overheidssluiting zou door de psycho en zijn bende geheel op het conto van de Democraten geschreven worden, terwijl een ineenstorten van de Amerikaanse samenleving als gevolg van Trumps beleidsdaden honderd procent bij de Republikeinen terechtkomt. Ja, het lijkt weer alsof de Democraten zo verdeeld zijn dat er niets uit hun handen komt, maar ik vermoed dat op termijn eerder de homogeniteit van de Republikeinen voor hen een groter probleem wordt. 

Letterlijk niemand bij die club, nota bene de partij van Lincoln, durft ook maar iets te zeggen dat ook maar een ondertoon van kritiek heeft. Mensen die zichzelf heel serieus nemen, zoals de steeds slinkende Marco Rubio, worden gekleineerd en gedwongen te zingen in het koor. Het blijft ongelooflijk dat het Congres en meer speciaal Republikeinse senatoren zichzelf zo buitenspel laten zetten. The greatest deliberative body, zo zien ze zichzelf, staat te kakken. Het zijn Trump-advocaten en handlangers die bepalen wat er gebeurt en de Republikeinen houden zich koest (ik vermoed vanuit hetzelfde sentiment als de Democraten: laat Trump zichzelf maar ophangen).

Donderdag ratelde Trump in het Oval Office, ik geloof toen hij de Ierse premier de campagne-behandeling gaf, over Oekraïne met maar één woord dat steeds terugkwam: peace. Bij de ouwehoershow op NPO ging Caspar Thomas er niet op in, maar duidelijk is dat Trump maar één enkel doel voor ogen heeft, de Nobelprijs voor de vrede. Peace, peace, peace, Putin is peace. Het is moeilijk voor te stellen dat dit zou gebeuren (hij moet en hij zal Obama evenaren) en misschien kan Musk het voor hem kopen. Maar je weet het maar nooit, uiteindelijk stonden Henry Kissingers massamoorden en eindeloos oprekken van de oorlog (peace with honor) niet in de weg van de prijs. En, eerlijk is eerlijk, Obama hoefde er indertijd helemaal niets voor te doen – jammer genoeg had hij niet de wherewithall om de prijs te weigeren.

Ik moet toegeven, het blijft een gok voor de oppositie, maar ik denk dat de enige manier om hiermee om te gaan is toch die van relatieve onbetrokkenheid is. Laat deze bende van wrede en destructieve ideologen zichzelf onmogelijk maken, zodat het publiek zich tegen hen keert. Ze zouden wel wat luidruchtiger mogen zijn over de belastingverlagingen die de begrotingstekorten, ooit een Republikeins stokpaardje, zo hoog laten oplopen dat het nog decennia zal duren voordat dit gerepareerd is – tenzij de belastingen drastisch verhoogd worden. Dit is overigens een bekend Republikeins spel. De evil voorganger van Trump, Dick Cheney, wist al in 2001, bij de eerste verlaging voor de rijken: deficits don’t matter.

Dat de Democraten nu vechtend over straat rollen is bijzaak. Dat komt wel weer goed als de nood echt aan de man is. Terwijl Gavin Newsom zichzelf voor paal zet met een imitatie show, timmert Pete Buttigieg stilletjes aan de weg. Hoog tijd ook. Ook bij de Democraten moeten de bejaarden een zetje naar buiten krijgen.

Maar eensgezindheid nu levert simpelweg niets op. Leg bij de Republikeinen neer wat bij hen hoort. Alle geleuter van de psychopaat (zoals dat Biden 21 miljoen immigranten binnenliet en dat Amerika 350 miljard in Oekraïne heeft geïnvesteerd) heeft ook een tijdlijn. Alles wat hem is aangedaan en alles wat Amerika niet zo great maakte wijten aan Biden heeft een houdbaarheidsdatum. De rot zit er al in, laat hem maar even doorwerken.

Ezra Klein is een van die commentatoren van de NYT die iets toevoegt. Hij doet het meestal met een gesprek, deze keer met Gilian Tett, commentator en analiste van de Financial Times. Ik voeg een PDF toe van het gesprek, de meesten van u zullen geen abonnement hebben.

Het is een lang maar vrij compleet verhaal, waarin veel van de verbazende beleidsdaden van de psycho belicht worden. Bijzonder interessant vond ik de analyse van het economisch beleid dat ogenschijnlijk geen ratio heeft en soms zelfs geen ander doel lijkt te hebben dan af te breken. En in zekere zin is dat laatste ook het doel, ook al is het lang niet duidelijk dat de psycho zelf begrijpt wat er allemaal gebeurt.

Het is nauwelijks samen te vatten, maar Tett ziet een overgang van het neoliberale model naar een mercanitlistisch model. Ze heeft ook drie mogelijkheden waarmeer de acolieten (of de strijdende groepen binnen de regering de huidige marktdisruptie verklaren. Kort: dit was altijd het plan; het is onvermijdelijk; en de derde, interessanter, dat Bessent (min van financiën en Miran, chief economist) de vrijheid hebben gekregen te experimenteren. De vraag is wanneer Trump in paniek raakt en alles weer anders gaat maken.

Maar lees het vooral zelf. Gillian Tett Discusses Donald Trump and the Economy – The New York Times

Ik duik voor het analyseren en beoordelen van Trumps campagnetoespraak voor het Congres. Het heeft, denk ik, niet zoveel zin om hier veel tijd aan te besteden. Trump doet wat hij doet, en doet wat hij wil, of project 2025 en de plutocraten hem vertellen dat hij wil. De Republikeinen accorderen alles. De Democraten kunnen er alleen maar bij staan en toekijken.

Net als ikzelf. Wat moet je er anders van zeggen dan dat dit Amerika is anno 2025. Trump is Amerika, Amerika is Trump. Tot nader order. En dan kom ik er op terug.

Wel knap dat Trump het record verbeterde van die andere eindeloze langprater, Bill Clinton. Waarvan acte.

Het hangt er allemaal vanaf wat je wílt zien. Was de wanvertoning in het Oval Office het op zijn nummer zetten van een onbeschaamde bedelaar? Iemand straffen die onvoldoende nederig op de knieën ging voor zijn weldoeners? Een gast die zijn gastheer niet respecteerde? Of was het de vernedering van een moedig man? Misbruik van iemand in een benarde positie? Tegen iemand aanschoppen die al op de grond ligt? Ongeciviliseerd gedrag van een gastheer tegenover zijn gast?

Los van de interpretatie: iedereen zag een beschamend spektakel. De meltdown van Donald Trump, de zuigende onbeschoftheid van JD Vance, het was niet direct wat je verwacht van een wereldmacht. Leiders als Xi en Poetin zou dit nooit overkomen. Deze rücksichtsloze types worden met afgunst bekeken door de existentieel onzekere Trump, nog steeds geobsedeerd door zijn afkeer van Obama en Biden. Wat moeten deze autoritaire leiders denken van een man die braaf Russische talking points afdraait? Poetin wist het wel: hij feliciteerde Trump met zijn ‘vredesinitiatief’.

In de ogen van de Republikeinse lakeien van de president was het een machtig vertoon van America First. Minister van Buitenlandse Zaken Rubio oogde ongemakkelijk op de bank naast de nodeloos provocerende Vance, maar na afloop knipte en boog hij keurig met oneindige lof voor de president en de voorstelling. Trumps trouwe golfpartner en vermeend gematigde stem in diens omgeving, senator Lyndsey Graham, haastte zich om Trump te prijzen en in dezelfde adem Zelensky te benoemen tot een te verwijderen sta in de weg voor Trumps deal met zijn vriend in Moskou. Dit America First op zijn best gelijkwaardig aan Poetins Rusland. Op zijn slechtst is het een imperium in verval gerund door een horkerige ijdeltuit die zomaar Make Russia Great Again op zijn petje kon zetten. Poetin lijkt een stuk beter te weten wat hij doet dan Trump.

Niet-acolieten, en naar ik vermoed een flink deel van de Amerikaanse burgers, zagen America Alone, een eenzaam Amerika. Ze schaamden zich voor hun president, braken zich het hoofd over zijn knievallen voor Poetin. Zijn afkeer van Zelensky, de reden voor Trumps eerste impeachment, kon de president uiteindelijk niet verhullen. Die past in het patroon van lang gekoesterde ressentimenten. Het mag hem ontbreken aan feitenkennis en historisch besef, Trumps geheugen voor aangedaan leed is dat van een olifant.

Zowat alle voormalige bondgenoten van Amerika schaarden zich aan de kant van Zelensky. Ze zagen de hinderlaag waarin hij werd gelokt, geduwd zelfs. Misschien hadden ze gehoopt dat Zelinsky het allemaal over zich heen zou laten komen, zich niet zou laten uitlokken, maar dit vertoon was zo beneden peil dat land na land Trump veroordeelde. Het is mogelijk dat Zelensky deze breuk weet te repareren, zoals een moedeloos ogende NAVO-baas Rutte verlangde. Misschien realiseert ook de Trump-omgeving dat ze een probleem hebben op te lossen. Maar de beelden die we zagen staan voorgoed op ons netvlies.

Het is waar, we hebben al vaker gedacht dat Trump te ver ging. En altijd kwamen we bedrogen uit. Maar deze voorstelling – zoals de hoofdrolspeler vaststelde: great tv – gaat, denk ik, toch wel een belangrijke rol spelen. Hij wordt het equivalent van Trumps ‘fight, fight’-moment na de moordaanslag, maar dan als markering van de omslag in publiek sentiment. Zeker bij Amerika’s bondgenoten maar ook, misschien, eindelijk, bij de Amerikanen zelf.

Het stapelt zich op. De afgelopen vijf weken zagen Amerikanen de staatsgreep door Trump en Musk, geaccordeerd door een laf Congres. De directe gevolgen van de ontmanteling van de overheid zijn nog niet goed doorgedrongen, maar lang zal dat niet duren. We hoorden een vicepresident die zich schaarde aan de kant van uiterst rechts in Europa en grossierde in beledigingen. We zagen een Verenigde Staten dat samen met Noord-Korea, Rusland en Belarus stemde tegen een VN-resolutie die de agressie van Rusland vaststelde en veroordeelde. Een fijn gezelschap: een Axis of Evil.

Optimistisch ben ik niet, maar de Oval Office show zou zomaar een keerpunt kunnen zijn, samen met bewustzijn over wat Musk en zijn bende werkelijk doen. Een buitenlands politieke déconfiture, gecombineerd met de economische en financiële crisis die eraan zit te komen. In de jaren vijftig kwam een einde aan de terreur van senator Joe McCarthy toen de advocaat van een van de aangeklaagden uitriep: ‘Tot nu toe [senator] had ik uw wreedheid of uw roekeloosheid nooit goed ingeschat. … Heeft u geen gevoel van fatsoen?’ Het wachten is op iemand van enig statuur die afstand zal neemt van de man die zich koning van Amerika waant.

Maar ook als dat op zich laat wachten, is voor de rest van de wereld het keerpunt dat de maskers nu definitief af zijn. Dat voor iedereen zichtbaar was en is waar Amerika anno 2025 voor staat. Alle getuttut en ho-ho, zichtbaar verkrampt verwoord door Macron en Starmer, kan niet verhullen dat Amerika kan worden afgeschreven als bondgenoot, zelfs als vriend. We hebben het inmiddels over een land dat heult met de vijand. Het kan niet lang duren voor duidelijk wordt dat de NAVO niet meer werkt – aanstaand kanselier Merz hintte er al naar.

Zet even Oekraïne opzij. Daar komt wel een deal. Maar kunnen we er echt nog op vertrouwen dat Amerika komt helpen als zijn betrouwbare vriend een van de Baltische staten aanvalt – of alle drie tegelijk, waarom zou Poetin niet meteen de kans grijpen als zijn troepen niet meer nodig zijn in Oekraïne? Kunnen Taiwanezen nog denken dat Amerika zal helpen als Xi’s troepen hun eiland bestormen?

Oekraïne en Taiwan hebben weinig andere keuze dan te proberen het vege lijf te redden. Daarbij zullen ze hulp moeten krijgen van Europa dat op zijn beurt geen andere keuze heeft dan zichzelf nu ook te profileren als een militaire macht los van Amerika. Als Europa dat niet doet, dan is dat evenzeer een keerpunt. Ook hier zijn de maskers af.

Woke heeft een mooie run gehad. Voor populisten en conservatieve meelopers was het lange tijd een heerlijke strijdkreet: bestrijd woke, de woke-ideologie, draai woke de nek om. Het was gemakkelijk. Je hoefde woke niet te definiëren. Alles ter linkerzijde kwalificeerde, iedere oproep tot beschaving in een gepolariseerde conversatie leverde pruttelend op: kun je nou niets meer zeggen? Woke was een ideale catch-all voor alles wat rechts niet aanstond.

Ze hadden er succes mee. De foute krant van Nederland en zijn minder dan fijnzinnige columnisten en televisiewoordvoerders lustten en lusten er wel pap van. Roeptoeters die pretenderen de vox populi te vertegenwoordigen, ‘de mannen van Inside’ als autoriteiten geciteerd in de Telegraaf, vonden het een fijn onderwerp, zeker als ze even moesten rusten van hun misogynie en diepe angst voor machtige vrouwen. VVD-leidster Yesilgöz verpeste in 2022 een lezing die bedoeld was voor diepere gedachten over de samenleving door er een aanval op woke van te maken. Ze voerde ferme aanvallen uit op zelf opgerichte windmolens. Cultuuroorlog is ideaal om de klassenstrijd te verhullen, de aandacht af te leiden van ongelijkheid, racisme en het ontmantelen van de samenleving.

Donald Trump molk de cultuuronderwerpen uit voor wat ze waard waren. Gezeur over transmensen die meededen bij vrouwensporten. Een klein aantal maar goed voor veel verontwaardiging. God forbid: een toilet voor transmensen! Promotie van iemand van kleur of etnische achtergrond: altijd goed om te stoken. Militaire zwakte door vrouwen in de krijgsmacht. Vliegtuigongelukken veroorzaakt door promotie van ongekwalificeerde kandidaten – dit laatste een gotspe nu hij zijn kabinet heeft volgestopt met ongeschikte en onervaren brokkenpiloten. Woke als excuus om universiteiten aan te vallen, boeken uit bibliotheken te weren. Om de FBI, de CIA, het Pentagon te ontmantelen.

Het goede nieuws: woke als boksbal voor alle doeleinden is nu voorbij zijn houdbaarheidsdatum. Je zou zelfs kunnen zeggen dat er sprake is van een ommekeer. Dat wil zeggen, de anti-wokers zijn nu zelf vervallen tot een dom, kritiekloos en van nuance gespeend voorspelbaar verbieden van wat hen niet aanstaat. Laten we het rechts wokisme noemen.

De Amerikaanse president heeft bevolen alle overheidspublicaties op te schonen voor het woord ‘klimaat’. Je mag het woord niet meer gebruiken. Verboten. DEI, Diversity, Equality and Inclusion, is in alle soorten en maten verwijderd. Niet overheidsondernemingen, vaak geleid door zielige types in een peno-pauze stand, schrappen DEI om de baas ter wille te zijn. Er bestaan alleen mannen en vrouwen, maakt niet uit wat iemand voelt. De baas zegt het. Schrappen al die andere woorden!

Media worden juridisch uitgedaagd als ze gewoon hun werk doen. In goede Trumpiaanse traditie krijg je een proces aan je broek dat je kapitalen kost, ook als het voorspelbaar zal eindigen. Wilt u maar even een deal maken. Vort, op de knieën! CBS gaat al door de pomp met het zich verontschuldigen voor een normale edit in een Harris-interview.

Pas op als je de Golf van Mexico zo blijft noemen en niet de naar willekeur door de grote baas erop geplakte naam te geven! Dan mag je als journalist niet meer in de buurt van het Witte Huis komen. En nu allemaal in de maat: Rusland heeft Oekraïne niet aangevallen. Ziet u een andere werkelijkheid? Niet welkom in het Amerika van Donald Trump.

Het resultaat van dit omgekeerd wokisme is gewoon, ordinair, racisme en discriminatie op alle fronten. De zwarte generaal die de Joint Chiefs leidde, ‘s lands hoogste militair, wordt weggestuurd omdat hij zwart is. Zo simpel is het. Want alleen blanke mannen kunnen echte militaire leiders zijn. Trump vindt het, Pete Hegseth, his master’s voice, voert het uit. Volgens de radicaal rechtse cultuurstrijders kun je niet zwart zijn en carrière maken. Dus moet de man wel geholpen zijn en niet op basis van zijn merites gekomen waar hij is. De vrouw die de kustwacht leidt moet vertrekken omdat ze vrouw is. Een vrouw kan nooit geschikt zijn, volgens de rechtse wokers. En bovendien, iedereen die door Joe Biden benoemd is, deugt niet. Racisme en misogynie kenmerken de Trump-wereld (en Amerika?). En wreedheid, maar dat terzijde.

Dit is dezelfde mindset die ervoor verantwoordelijk was dat Trump Obama haatte. Een zwarte man met diploma’s van Columbia en Harvard kon alleen maar geholpen zijn. Zelf geboren met een zilveren lepel in zijn mond, haatte Trump Obama’s succes. Trump is simpelweg een racist en een vrouwenhater die nu zijn gang kan gaan. Het probleem is dat hij een flink deel van de Amerikanen die racistisch zijn en her en der op hun mannelijke pikjes getrapt zijn legitimeert tot verbaal en, het zal niet lang duren, ander geweld. De met Trumps gratie getooide white supremacy-activist Enrique Tarrio, die van de Proud Boys (‘stand back and stand by’), loopt nu al weer onrust te stoken. Andere gewelddadige types die nu vrij mogen rondlopen zijn gearresteerd voor nieuwe feiten (een van hen is al bij een politieconfrontatie doodgeschoten). Noem hen criminelen. In het nieuwe wokisme zijn het patriotten.

Trumps benoeming van Dan Bongino, een radicaal rechtse samenzweringsleugenaar, tot onderdirecteur van de FBI, onderstreept dat ‘meritocratie’ in de Trumpwereld van rechts wokisme een geheel eigen betekenis heeft gekregen. Loyaliteit, likken en meeliegen zijn de belangrijkste vereisten om in de regering-Trump te dienen. Wie tegen de sollicitatiecommissie niet bevestigt dat Trump in 2020 de verkiezingen won, is niet welkom. Minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio, die beter weet, wordt gedwongen mee te likken – en vernedert zichzelf door het enthousiast te doen. Poetin is een bondgenoot! Oekraïne begon de oorlog!

De cultuuroorlog van rechts is gewonnen. Een protodictator kan nu opleggen wat de cultuurwarriors alleen maar konden dromen. En zoals elke dictator wil Trump nu ook bepalen wat kwalificeert als cultuur. Vandaar zijn overname van het Kennedy Center in Washington. Daar worden, zegt zijn onderknuppel, nu voortaan degelijk kerstvieringen georganiseerd. Waar de geboorte van Christus centraal staat. Daar! Dat is andere koek dan linkse elitecultuur, in Telegraafp-taal: havermelkcultuur.

De conversatie van Republikeinen in het Congres is strikt omschreven. Ze uiten alleen de juiste woorden, goedgekeurd door de grote baas. Ze plooien zich naar het nieuwe rechtse wokisme. Trump is een racist, zijn regering bestaat uit meelopers, leugenaars en destructieve plutocraten. Hij is op weg in Amerika een totalitair systeem te vestigen. Hij is een moderne Hitler, Poetin een moderne Stalin. Ze houden uitverkoop van westerse waarden.

Te harde woorden? Shit, je mag ook niets meer zeggen.