Ron DeSantis, de autoritair aangelegde cultuur oorlog voerende gouverneur van Florida, heeft zijn campagne voor het presidentschap beëindigd. Nou ja, de kiezers hebben hem vertelt dat hij maar beter terug kan gaan naar Florida, waar volgens hem ‘woke goes to die’. Soms is het nieuws niet echt nieuws maar gewoon iets dat er aan zat te komen.

Ik heb nooit geloofd in de kansen van DeSantis en ik heb het opinieartikel in de NRC en de blogs om het te bewijzen. Zijn falen heeft meerdere lagen. Primair was het een cruciale fout om zichzelf als mini-Trump te presenteren. Daarmee maakte DeSantis niet alleen zichzelf ondergeschikt aan het baasje, want hij wilde en kon de psycho niet kritiseren, maar vertelde hij al meteen aan de kiezer dat als ze het echte product wilden, ze gewoon op Trump zelf moesten stemmen.

Daarnaast bleek DeSantis een vervelende man, saai, eigengereid en arrogant. Iemand die geen behoorlijke toespraak kon houden, het lastig vond om met gewone mensen te praten en zelfs moeite had om een glimlach op zijn gezicht te toveren zonder dat die leek op een gemene trek van iemand die je zak wilde rollen.

Enigszins geruststellend is dat DeSantis ook vooral last bleek te houden van zijn intolerantie, haatzaaiende en verdeeldheid veroorzakende culturele oorlogsagenda in Florida. Hij verbood boeken, nam een universiteit over, liet geschiedenislessen herschijven om de zieltjes van blanke kindertjes niet te laten kwetsen door kennis van een racistisch verleden. Hij verbood drag queens en zette homofobie om in fobie over trans. Verbood seksuele voorlichting en maakte het strafbaar voor docenten om te praten over homohuwelijken. Hij voerde, zei hij, oorlog tegen woke. En vervolgens begin hij een kortzichtige ruziet met Disney dat bezwaar aantekende tegen zijn ‘don’t say gay’ wet. Hij zou Amerika meer maken zoals hij Florida had gemaakt – genoeg om iedereen angst aan te jagen.

Nu is dat gedoe over woke vooral een gemakkelijke manier voor rechtse columnisten en opjuiners om met een enkel woord mensen bang te maken. Anti-woke heeft zichzelf in de staart gebeten door zo woke te worden dat het door mensen verworpen wordt. DeSantis kwam er niet ver mee.

Als de gouverneur zich had gepresenteerd als een capabele bestuurder die dingen gedaan krijgt en excessen voorkomt, dan had DeSantis zeker een kans gemaakt. Amerika schreeuwt om competente gouverneurs die president willen worden, lui als Chris Sununu en Brian Kemp. Mensen die Trump neerzetten voor wat hij is, een ordinaire volksmenner wie niets te dol is om zijn cultverering op peil te houden. DeSantis miste een kans voor open doel om in dat gat te springen. Het had lef vereist, het lef om de confrontatie aan te gaan. Maar hij was zo laf als de rest van zijn partij en kan nu terug naar Florida waar hij het afgelopen half jaar heeft uitgeblonken door juist afwezig te zijn als gouverneur.

Het vertrek van DeSantis verandert weinig aan de campagne. Haley moet morgen in New Hampshire buitengewoon scoren, dat wil zeggen dik in de veertig procent, om nog serieus mee te doen. Anders heeft de couppleger de nominatie op zak en kunnen de politici in de rij om zijn ring te kussen. Notoire gewetenloze opportunisten als senatoren Ted Cruz en Marco Rubio hebben dat al gedaan (weet u nog wat ze in 2016 zeiden over Trump?). DeSantis mag nu ook op de knieën. 

De loser mag zich koesteren in de illusie dat hij een van de prominente kandidaten zal zijn in 2028 als Trump er zeker niet meer bij zal zijn. Maar de erfenis van deze onzalige campagne zal niet snel vergeten zijn. Ik heb zo’n vermoeden dat we DeSantis niet meer terugzien.

Geert Wilders was ontzet, of zoiets, dat de spreidingswet, democratisch aangenomen door de volksvertegenwoordiging, niet door de ondemocratische Eerste Kamer werd afgewezen. Hij is van alle politici strategisch en tactisch de slimste, en ik vermoed dat hij heel tevreden was met de gang van zaken. De toch al gehandicapte Yesilgoz werd verder onderuit gehaald, volgende week te bevestigen door een VVD congres dat graag radicaal rechts gaat. Het helpt hem bij de onderhandelingen over het verkwanselen van de rechtsstaat.

Dat hij de spreidingswet moet accepteren en er herrie over maakt helpt ook in brede zin. Probleem voor de onderhandelingen, vond hij. Reken er maar op dat Wilders het gebruikt om van de anderen, dat wil zeggen, Omtzigt, concessies te krijgen. Die moet Wilders’ ‘probleem’ oplossen door niet zo halsstarrig te zijn. Fijn middel om druk te zetten. Voor de boerin is dat niet nodig, die staat te trappelen om mee te regeren.

Gaat de rechtsstaat-politicus in zee met iemand die twintig jaar haat heeft verkondigd? Die twintig jaar, en tot aan deze verkiezingen, onacceptabele standpunten innam? Bij Radio 1 spraken ze vrijdag met een oud medewerker van Wilders, nu Vlaams belang anti-islam activist. Het was, in zekere zin, verfrissend om ronduit te horen waar Wilders en Co voor staan. Je moet wel eerst de Koran gestudeerd hebben, vond hij, een standaard middel om mensen die dat niet gedaan hebben als nitwits weg te zetten. Zij, de haters, hebben gestudeerd en weten dus waar ze het over hebben. De activist bezwoer dat Wilders altijd woord houdt. De journalisten lieten na te vragen waarom hij dat nu niet zou doen. 

IJskast? Wat een onzin. 

Ondertussen is de psychopaat die de Republikeinen aanvoert all out racist gegaan tegen Nikki Haley, zijn enige tegenstander. Zij is van Indiaas Amerikaanse afkomst. Dus begon de man die de racistische onzin verkondigde (onweersproken door de Republikeinen) dat Obama niet in Amerika geboren was te verkondigen dat Haley niet president kon worden omdat haar ouders niet Amerikaans waren. Onzin, maar passend in het racistische verhaal van deze man.

Hij begon ook Haley’s Indiaas getinte officiële voornaam te gebruiken. De man kent werkelijk geen schaamte, maar ik herhaal mezelf.

Ondertussen toont Trump inderdaad zijn leeftijd. Hij blijft maar mekkeren over die psychologische test die hij zo goed afgelegd zou hebben – hij herkende zonder problemen een walvis! Niet veel later verwarde hij Haley met Nancy Pelosi, haar verwijtend dat ze geen veiligheidsmaatregelen had genomen tijdens zijn couppoging. HIj voegde er nog de leugen aan toe dat Pelosi (Haley) Trumps poging om troepen te sturen had geblokkeerd. 

Deze man gaat met een andere rollator klant strijden om de leiding van de westerse wereld. Onze eigen haatzaaier gaat in rap tempo een regering in elkaar zetten waarin hij zijn diep gevoelde opinies in beleid kan omzetten. Macron buigt naar rechts, Sunak probeert immigrnaten naar Rwanda te sturen (wat onze rechts radicalen ook wilden, onder meer de door de boerin omarmde Eppink, nu gelukkig weggestemd). In Duitsland komen de stoottroepen al samen voor plannen om Duitsers met een migratie achtergrond te verwijderen. In Davos likt Orban zich in. In Polen frustreren de antidemocraten de nieuwe regering. 

Democratie is een bedreigd goed, in de VS en in Nederland. Waar niet eigenlijk? Omtzigt zou beter moeten weten.

Gepubliceerd in de meest recente Maarten: een analyse waar de steun van Trump vandaan komt.

Klik hier.

Er is geen ontkomen aan: Trumps overwinning in de voorverkiezingen in Iowa is een comeback. Het lijkt alsof hij nooit is weggeweest, maar na zijn couppoging op 6 januari 2021 en het verlies van door Trump gesteunde kandidaten in november 2022, leek de greep van de oud-president op zijn partij toch te verslappen. Maar zoals zoals zijn partij hem na zijn verkiezingsleugens en na 6 januari niet tot de orde riep, zo zette Trump zijn eigen partij na die tussentijdse verkiezingen buitenspel door onmiddellijk zijn kandidatuur voor 2024 aan te kondigen – ook een effectieve manier om dreigende processen te politiseren.

De conclusie is onontkoombaar dat de aanhang van Trump groot genoeg is, en trouw genoeg, om het denkende deel van de partij, inclusief de leidende politici in te pakken. Het lijdt geen twijfel dat die politici liever van Trump af waren geweest – alle memoires en onthullende boeken wijzen daarop. Hij heeft ze allemaal voor schut gezet. Wat je ook mag vinden van Trump, hij speelt het spel met verve.

Onzeker blijft of deze comeback verder gaat reiken dan Iowa. Deze staat wijkt in vrijwel alle opzichten af van de rest van Amerika. Iowa is blank, plattelands en cultureel conservatief. Vooral de evangelische idoolaanbidding die de afgelopen weken uitgebreid werd belicht roept vraagtekens op. Zelfs voor niet-gelovigen klinkt de verheffing van Trump tot messias, tot lijdende Jezus en tot door God gezonden redder van conservatief Amerika als blasfemie. Maar de kiezers van Iowa vreten het.

Waarschijnlijk waren de echte Trump-gelovigen nooit over te halen maar Trump boft ook met zijn tegenstanders, die al net zo geïntimideerd zijn als de rest van de partij. Ze accepteerden dat Trump niet kwam opdagen bij debatten, daagden hem niet uit, laat staan dat ze zijn geschiktheid als president ter discussie stellen. Ze hadden ook verrassend weinig te bieden. Ron DeSantis had er beter aan gedaan zichzelf te verkopen als competente leider die dingen gedaan krijgt dan als Trump-zonder-de-bagage. Nikki Haley, de afgelopen weken bezig aan een opmars, liet na om de gevaren van Trump voor Amerika en de wereld te beschrijven. Op visie viel ze niet te betrappen. Een serieuze kandidaat moet wel iets neerzetten, zeker als ze een cult-leider tegenover zich vindt.

Beide uitdagers verlieten Iowa teleurgesteld. DeSantis werd tweede maar op te grote afstand om zijn campagne veel langer te rekken (een derde plek had direct het einde betekent). Nikki Haley leek op weg om DeSantis voorbij te streven en dan in New Hampshire volgende week Trump echt te kunnen bedreigen. De derde plek viel tegen. Haar momentum richting New Hampshire is beperkt. De gemiste kansen kunnen ze alleen zichzelf verwijten. Trump troefde de lafaards af, zoals hij de hele Republikeinse Partij voor schut heeft gezet.

Kijken we voorbij Iowa dan is het pijnlijk vast te stellen hoe leugens, lang genoeg herhaald, waarheden worden voor hen die ervoor open staan. De percentages Amerikanen die geloven dat Donald Trump de verkiezingen won, dat 6 januari door links of de FBI werd opgezet, of, in een andere versie, enkel een vakantietripje was van opgewonden burgers, zijn ronduit onthutsend. Dat Trump electoraal profiteert van de processen die tegen hem gevoerd worden, onderstreept dat zijn aanhangers de rechtsstaat niet vertrouwen.

In alle eerlijkheid moeten we onderkennen dat Trump-kiezers niet enkel zijn persoon aanbidden. Ze geloven ook dat de economie het onder Trump beter deed en dat de wereld respect had voor Amerika, al was het maar omdat Trump schrik inboezemde. Ze denken dat Poetin Oekraïne niet was binnengevallen als Trump president was gebleven en staan open voor zijn claim dat hij de oorlog in één dag zou beëindigen. Ze zeggen dat Trump geen nieuwe oorlogen begon, maar van Obama kun je hetzelfde zeggen. Geen van beiden kwam van Afghanistan af. Kijk wat er nu gebeurt: oorlog in Europa, oorlog in het Midden-Oosten, China die dreigt. Hadden we maar een sterke man.

Diep in de Amerikaanse psyche zit een gevoel van afkeer van de wereld die Amerika steeds maar weer meezuigt. Trumps America First, Amerika’s isolationisme heeft een lange traditie. Veel meer Amerikanen dan we zouden wensen delen Trumps afkeer van multilaterale arrangementen waarin Amerikaanse belangen gelijk oplopen met die van strategische partners. Vorige week nog hoorden we dat Trump in 2020 tegen Ursula von der Leyen had gezegd dat Europa niet op Amerikaanse hulp moest rekenen als het werd aangevallen. Waarom zou Amerika Oekraïne moeten helpen?

Trump speelt in op deze sentimenten en we moeten de kracht van de Trump-campagne niet onderschatten. Toch is zijn nominatie is nog lang niet zeker. In feite voert Trump campagne voor herverkiezing alsof hij zittend president is, en dan is vijftig procent in Iowa minder indrukwekkend. Trumps grote voordeel is dat het enige alternatief, Nikki Haley, voor de Trump-aanhang niet aantrekkelijk is. Een vrouw, dochter van Indiase immigranten, zal deze kiezers niet bij Trump weghalen. Gegeven de trouw van zijn aanhang, hangt Trumps nominatie hangt helemaal af van de rest van de Republikeinse kiezers. Als zij Trump willen afstoppen zullen ze massaal op moeten komen in de volgende voorverkiezingen tot en met Super Tuesday, 5 maart. Te beginnen met New Hampshire, volgende week. Die staat biedt de beste kans om Trump te laten struikelen, al was het maar omdat de vele onafhankelijken in die staat bij de Republikeinen kunnen stemmen.

Tot nu toe is de impact van mogelijke veroordelingen in de diverse rechtszaken tegen Trump nihil geweest, of eerder in Trumps voordeel. Dat kan veranderen als de processen daadwerkelijk beginnen en mensen zich toch ongemakkelijk gaan voelen bij wat ze horen en zien. De Republikeinse Partij is nu van Trump, lezen we. Dat is niet zo. Zijn trouwe basis is kleiner dan je zou denken en hij heeft zeer beperkt potentieel om daarbuiten kiezers te trekken. Voor de Republikeinen blijft het daarom ironisch: mét Trump wordt het lastig winnen in november 2024, met een andere kandidaat maken de Republikeinen een gerede kans alle onderdelen van het Amerikaanse systeem te veroveren. Als ze voor de macht kiezen is Trumps nominatie nog lang niet zeker.

Iowa zit in de diepvries. Nou ja, dat zit het elke winter, je moet ervan houden, maar nu is het wel extra koud. Dat levert problemen op bij een caucus, een partijbijeenkomst waar je fysiek aanwezig moet zijn om je stem uit te brengen. Trump zou wensen dat ze in Iowa per post konden stemmen, want het laat zich aanzien dat hij wel eens meer last kon hebben van mensen die liever niet de deur uitgaan dan Haley.

Een aantal artikel de afgelopen week was verhelderend over wat gebeurt in Iowa, wat er gebeurt in de campagne. De cult aspecten van de Trump aanhang werden nog eens flink belicht, waarbij valt op te merken dat evangelische christenen wel erg bevattelijk zijn voor dit soort onzin. Misschien zit het al ingebakken in hun geloof dat je ze alles kunt wijsmaken. Mij klonk het nogal afgoderig in de oren om Trump als een soort Messiah te beschouwen en alle Jezus onzin eromheen klonk ronduit idioot. Blasfemie zouden ze dat vroeger op mijn katholieke lagere school genoemd hebben.

Maar feit is dat argumenten geen rol spelen bij mensen die de bijbel letterlijk interpreteren en, zoals Speaker Johnson in Washington (die, als de radicaal rechtse mafketels zichzelf serieus namen, zou moeten worden afgezet, net als zijn voorganger, de ruggegraaltoze Kevin McCarthy – die overigens in een interview in de FT zichzelf een geweldig succes achtte) geloven dat de wereld pakweg 6000 jaar geleden werd geschapen. Fundamentalisten al sinds jaar en dag dat ze niet serieus genomen worden en ze werden in het apen proces ook goed te kijk gezet, maar nu nemen ze wraak door de wraakzuchtige wortelrode pest te steunen. Enfin, water under the bridge, de geloofsgekte van Amerika is een oud verhaal.

Meer to the point, dat wil zeggen, verhelderender waren artikelen over de verschuiving van college educated Amerikanen. Zij schijnen nu meer in de markt om Trump te steunen dan ze vier en acht jaar geleden waren. De redenen ervoor zijn de redenen waarom Trump überhaupt een kans maakt: ze geloven dat de economie het fantastisch deed onder Trump (in werkelijkheid niet beter dan onder Obama, maar inderdaad, Biden had last van corona inflatie), dat de wereld respect had voor Trump en Amerika en dat Obama en Biden doetjes waren (de wereld was bang, inderdaad), dat Trump geen oorlogen was begonnen (Obama ook niet en Biden evenmin). Gevoelsargumenten maar dat maakt ze niet minder sterk. 

Immigratie als onderwerp is een loser voor Democraten. Niet per se vanwege standpunten maar simpelweg omdat Republikeinen er zo hard mogelijk in willen (niet ongelijk aan onze eigen haatzaaier). Een interessant artikel in de Washington Post verhaalt van een onderzoek dat laat zien dat de Democraten meer zijn opgeschoven in immigratiestandpunten dan Republikeinen. Mij waren de implicaties niet helemaal duidelijk, en omdat het artikel er niet over ging, negeerde het dat de Republikeinen onder kleine Bush in 2007 en onder leiding van McCain en Rubio in 2013 wetgeving voorstelden om eindelijk wat te regelen maar door hun eigen partij werden teruggefloten. Ook hier.

Een ander artikel betoogde dat de steun voor Trump na november 2022 aan het verwateren was maar dat de opstapeling van processen hem een levenslijn toewierp. Kan zijn, maar in een rechtsstaat zou dat geen verschil moeten maken. 

The Economist kwam vorige week met een keihard artikel tegen Joe Biden. Niet de president per se, maar de persoon die niet in staat is in te zien dat hij, het land en de wereld, erbij gebaat waren geweest als hij vorig jaar zichzelf een een-termijn president had gemaakt. Het artikel verwijt, terecht naar mijn smaak, de Democraten lafheid en lamlendigheid door dit te laten gebeuren. Ik roep het al twee jaar. De gevolgen zullen desastreus zijn. Als Trump kandidaat is en verliest, valt het land in geweld uiteen. Als Haley kandidaat is, zullen de Democraten verliezen en kunnen de Republikeinen met alle poltieke macht eindigen – ongestraft voor hun onverantwoord beleid de afgelopen acht tot twaalf jaar. By the way, dit is de tweede keer dat een Democraat rampen veroorzaakt door kandidaat te zijn terwijl dat onverstandig was: Hillary Clinton ging Biden voor. Als iemand de Trump ramp mogelijk heeft gemaakt (nb. niet veroorzaakt) dan is het deze serial-loser die na 2008 had moeten weten dat haar tijd geweest was.

In deze context moeten we het over 6 januari hebben en over de verkiezingsleugens van Trump. Wat de staatsgreep op 6 janauri 2021 betreft zijn veel Trump aanhangers en goedpraters (misschien alle) bereid om allerlei verontschuldigingen of alternatieve feiten te accepteren. Het was geprovoceerd door links, het was een kleine beweging van uiterst rechts, Trump had er niets mee te maken, het was een vakantiereisje voor Trump aanhangers etc. Wat de verkiezingen betreft heeft het gebrek aan weerwoord van serieuze Republikeinen (tja, vind die maar eens) ertoe geleid dat veel meer Amerikanen dan nodig is werkelijk massale fraude was, ook al is daarvoor geen enkel bewijs (zoals het goede samenzweringszeloten betaamt, bewijst het gebrek aan bewijs juist hoe intense slecht die fraudeurs waren). Dit is Trumps meest consistente boodschap (afgezien van racisme en haatzaaierij): verkiezingen die ik niet win zijn gestolen door de ander. Vertel het lang genoeg en ze geloven het. En denk niet dat Amerikanen de enige burgers zijn die openstaan voor dit soort manipulatie, onze haatzaaier, nu milders, weet er ook wel weg mee. Zie mijn eerdere blog. 

Beide partijen zijn laf en zonder daadkracht, kortom. Amerika zal nog door een diep dal moeten voordat het beter wordt – als er al beter worden inzit. Voor die tijd zal een groot deel van de westerse democratieën moeten omgaan met radicaal rechts, met meewerkende conservatieven en pruttelende Omtzicht types. 

Terug naar Iowa. Waar u op moet letten is of Trump de vijftig procent aantikt. Het zou wel eens kunnen dat hij daar (relatief ver) onder blijft en dan krijgen we een ander verhaal richting New Hampshire. Haley wordt tweede en DeSantis zijn we na Iowa kwijt. Good riddance. De spanning zit hem eigenlijk alleen in dat percentage van vijftig. Fingers crossed.

Chris Christie heeft de handdoek in de ring gegooid. Helaas weer op de manier die hem kenmerkt: luidruchtig, arrogant en contrapructief. We zagen weer de man die trump in 2016 steunde. 

Christies vertrek zou Haley moeten helpen die binnen de marge staat om Trump in New Hampshire te laten struikelen. En dan zal inderdaad, zoals Christie zei, het hele bouwwerk in elkaar donderen. Zie ook mij op ed stuk in november. Helaas zei Christie bij zijn afscheid lullige dingen over zijn tegenstanders. Ik weet niet of het Haley schaadt, maar helpen doet het zeker niet. 

Het debat tussen DeSantis en Haley was een duo show, zonder dat Trump serieus onder handen werd genomen. Hij zat lekker bij Fox om soft ball vragen te beantwoorden. DeSantis en Haley deden net of de ander het grootste gevaar was voor Amerika. Opnieuw een gemiste kans, zoals ze elk debat kansen lieten lopen om zichzelf serieus te positioneren.

Dat gezegd zijnde is de timing van Haley buitengewoon goed. Ze piekt percies op tijd voor New Hampshire. Iowa zal ze niet winnen, maar de combi van DeSantis en Haley kan Trump misschien onder de vijftig procent houden, al reken ik daar niet op met al die gelovige nutcases in die staat.

New Hamphsire gaat beslissen of er een serieuze uitdager komt voor Trump. DeSantis zal volgende week zich terugtrekken na een falende campagne die een man met bijzonder vervelende eigenschappen niet als kandidaat neer kon zetten. Zover, geheel voorzien. Ik schreef het al de week na de verkiezingen in november 2022 toen DeSantis ineens de favoriet van de media werd. Vergeet niet dat in New Hampshire onafhankelijk geregistreerde kiezers mogen beslissen bij welke partij ze gaan stemmen. Reken er maar op dat veel Democraten, die helaas niets te kiezen hebben, bij de Republikeinen gaan kijken om Trump pootje te haken. Een verrassing hangt in de lucht.

South Carolina, de volgende staat, zou goed terrein moeten zijn voor Haley. Zij was er gouverneur en wist redelijk met het racisme van de staat om te gaan (dertig procent van de bewoners is zwart, en SC heeft een reputatie van racisme die teruggaat tot het initiatief dat de staat nam tot de burgeroorlog). Maar niemand is beter in het appeleren aan dat onderhuidse racisme en zuidelijke verongelijktheid dan de psycho zelf. 

Het kan zomaar voorbij zijn en dan moeten we vertrouwen op Liz Cheney met een derde partij campagne om de staatsgreeppleger te stoppen. Zoveel gemiste kansen. Zoveel risico op de slechtste uitkomst mogelijk.

Drie van de tien Republikeinen geloven dat de FBI 6 januari heeft opgezet en uitgevoerd. Twee derde van de Republikeinen gelooft dat Donald Trump de verkiezingen van 2020 heeft gewonnen. Zowat alle evangelische kiezers in Amerika geloven dat God Trump heeft gezonden en hij is niet te beroerd om dat te herhalen. Een kwart van de Nederlanders gelooft dat Geert Wilders na twintig jaar schreeuwen, roepen en haatzaaien niet meent wat hij zegt en wat hij in zijn programma heeft staan. Je kunt iedereen alles wijsmaken.

De haatzaaier staat op de nominatie om premier van Nederland te worden, de aartsleugenaar en couppleger om ongehinderd naar de Republikeinse nominatie op te stomen. Het vergt medewerking van mensen die niet in bovenstaande leugens geloven maar ze niet tegenspreken of zich ertegen verzetten. Meebewegende types zoals Pieter Omtzigt en de leiding van de VVD. De hele politieke vertegenwoordiging van de Republikeinse Partij. 

Je hoeft niet naar Trumps Hitler taal te verwijzen om overeenkomsten te zien met die andere dictator die via democratische middelen aan de macht kwam en vervolgens de democratie afschafte. Ik heb nog niet de moed opgegeven dat Trump in Iowa of New Hampshire de eerste schade oploopt en Joe Biden liet gisteren in de 6 januari herdenking zien dat er nog leven in hem zit.

En het is aangenaam om te zien dat het Supreme Court, vol met aanhangers van ‘original interpretation’, die vinden dat een wet letterlijk gelezen moet worden en geïnterpreteerd met wat de indieners ervan indertijd zeiden, zal moeten oordelen of Trump al of niet op het stembiljet mag. Als ze zich aan hun eigen normen houden, betekent dit dat ze Trump van het stembiljet moeten weren. Zoals een mooi onderzoek van ABC News liet zien, is het ambt van president wel degelijk genoemd bij de behandeling van het Veertiende Amendement. Was 6 januari geen insurrection – zou het Supreme Court zich wagen aan de feiten rondom een zaak? Ik verwijs naar de top labbekak van de Republikeinen in de Senaat, de superbejaarde Mitch McConnell, die op 7 januari sprak over een ‘insurrection’.

Wat we zien is stug volgehouden leugens een niveau van waarheid krijgen en een eigen leven gaan leiden. Dat komt door Trump maar niet door Trump alleen. De Republikeinse Partij, een enkeling uitgezonderd, zoals Liz Cheney, heeft geen kik gegeven om deze leugens terug te dringen. De Republikeinse Partij heeft de democratie opgegeven. Onze les: leugens moet je direct, hard en eindeloos bestrijden.

Trump 2.0 wordt een heel ander verhaal dan de chaos van Trump 1.0. Er ligt een dik pak plannen klaar om de overheid totaal te politiseren, om het ministerie van justitie te gebruiken om rekeningen te vereffenen, om het Pentagon naar Trumps pijpen te laten dansen. Laten we er geen doekjes om winden: als Trump opnieuw president wordt, is dat een dodelijk klap voor democratie in de wereld. 

De verheffing van Geert Wilders tot leider van ‘dit prachtig land’ past niet in die categorie. Niet omdat Wilders zo fijn is en afstand heeft genomen van twintig jaar haatzaaien maar gewoon omdat Nederland niet meetelt in de wereld. De Pieter Omtzigten van deze wereld vertellen een mooi verhaal maar als het op principiële stellingnames aankomt, gaan ze snel door pomp. Dat kabinet, dat komt er wel. 

Nog een gelukkig 2024 toegewenst. Het zal niet meevallen.

In de NRC 28 december 2023, in de Standaard 2 januari 2024

Terrorisme werkt. Zoals Osama Bin Laden in 2001 de wereld veranderde met een gedurfde aanval op Amerika, zo heeft Hamas dat in 2023 gedaan met zijn aanval op Israël. In beide gevallen ging het om meer dan enkel concrete gebeurtenissen, het ging om gebaren. In beide gevallen was er sprake van langlopende conflicten die werden ontkend of genegeerd. In beide gevallen waren er alarmsignalen die terzijde geschoven werden door incompetente, machtsbeluste politici met foute drijfveren. In beide gevallen was de reactie belangrijker dan het terrorisme zelf.

De schok van 9/11 verleidde Amerika tot twee langdurige oorlogen die niet alleen ellende brachten naar de twee landen waar het om ging, Afghanistan en Irak, maar die ook Amerika zelf ontwrichtten. Of Bin Laden het precies zo bedoeld had, is niet relevant. Hij wilde een overreactie en kon er redelijk vast op vertrouwen dat die er zou komen. Het resultaat: lange rijen voor security op het vliegveld, dreigingsniveaus, in Amerika een nieuw opgetuigd ministerie voor Homeland Security, met nu meer dan 200.000 werknemers. 9/11 was de aanleiding voor het later door Edward Snowden onthulde afluisteren van burgers, en het heeft een militarisering van de samenleving meegebracht. Amerika martelde en gebruikte dark sites. Soldaten, slecht opgeleid in het diepe gegooid, misdroegen zich. Een aura verdween: het aura van Amerika als voorbeeld.

We zagen de herverkiezing van George W. Bush, een mislukte president maar leider in oorlogstijd. Een oorlog tegen terrorisme, niet meer en niet minder. Wie verslagen moest worden en wanneer de overwinning daar was, bleef onduidelijk. En wie niet voor Amerika was, was tegen. De schade is enorm. Ik zou zeggen dat Bin Laden vooralsnog de meest invloedrijke persoon van de 21ste eeuw is.

Hamas gebruikt hetzelfde handboek. Een terreurdaad die zodanig wreed en moreel onthecht is dat de woede erover leidt tot ondoordacht handelen, puur uit wraakzucht of uit de onrealistische wens om de terroristen en hun organisatie te straffen en voorgoed te doen verdwijnen. De Hamas-leiders moeten versteld staan van hun succes. Israël reageerde zoals gehoopt: met extreem geweld waarvan vooral de burgers in de gebieden die Israël controleert (of bezet houdt, zoals de Westelijke Jordaanoever) het slachtoffer worden. Een competitie welk geweld misselijkmakender is, heeft geen winnaar. Israëls lijden is niet dieper dan dat van de Palestijnen, dat van de Palestijnen niet dieper dan dat van Israël. Hamas geeft er niets om: het resultaat laat zien dat hun terrorisme werkt.

Israël staat ineens naakt in de wereld. De steun voor alles wat het land doet of niet doet – toch al tanende sinds deTweede Intifada eind jaren negentig – blijkt allesbehalve vanzelfsprekend. Netanyahu, het slechtste dat Israël ooit is overkomen (fout woord, want hij werd toch mooi iedere keer gekozen, zoals ook Bush werd herkozen), wordt breed beschouwd als een zelfzuchtige, kortzichtige en machtsbeluste politicus zonder moreel kompas. Maar helaas: dit is Netanyahu’s Israël.

Hamas had niet voorzien, in elk geval niet in deze mate, dat de Palestijnse zaak, decennia ondergeschoven en genegeerd, nu ineens sympathie ontmoet. Soms naïeve sympathie, maar wel degelijk sympathie. De Arabische dictaturen die bijna een deal hadden met Netanyahu om de Palestijnen in de uitverkoop te doen, proberen de schade te beperken. Iran wrijft zich in de handen. Het land hoeft niets te doen om van het Midden-Oosten weer een kruitvat te maken. Poetin geniet. Xi ziet toe.

De Amerikaanse onvoorwaardelijke steun aan Israël, stug volgehouden door Joe Biden, was wel voorzien. Maar die steun wankelt niet alleen, Bidens starre pro-Israël-positie gaat hem stemmen kosten, misschien zelfs de herverkiezing. Hamas helpt Donald Trump aan de macht te komen. Onvoorzien was ook dat de golf van kritiek op al of niet vermeend anti-semitisme en een woke reactie op vermeende Palestijnse sympathie leidt tot binnenlandse verdeeldheid. En dat zielloze politici als Elise Stepanek, nummer vier in het Republikeinse Huis, politieke spelletjes spelen met de presidenten van grote universiteiten, en daarmee de anti-intellectualistische campagne van de Republikeinen verder opstuwen. Het succes van Hamas is dat deze tegenstellingen, niet alleen in Amerika maar wereldwijd, nu open en bloot worden uitgevochten en gevolgen hebben. Die doos van Pandora is voorlopig nog niet gesloten.

Ik had ondertussen alweer weken geleden een discussie waarin ik me afvroeg wat de ontwikkeling zou zijn geweest als Israël na de moordpartij een manier had gevonden om te rouwen, om na te denken, zonder in wraak te vervallen. Houd me ten goede, ik weet niet hoe, maar alles wat minder destructief was geweest dan wat we nu zien had kunnen werken. Nu moet het drama zich volledig ontrollen.

En een drama is het – een ware Griekse tragedie. Wat de goden gaven aan Israël, een land om zich veilig te voelen, is door eigen onvolkomenheden precies het omgekeerde geworden: een gebied waar permanente onveiligheid heerst. Het land is er niet in geslaagd om een modus te vinden voor vreedzaam overleven, ook niet – zelfs niet – toen het oppermachtig was. De meest op vrede gerichte premier, Rabin, werd door een Israëlische terrorist vermoord – ook hier met de beoogde gevolgen. Netanyahu riep steeds dat hij niemand had om mee te praten, nadat hij alle praatkanalen had geblokkeerd. Hij stuurde de bloedhonden de Westelijke Jordaanoever op. Het is geen geval van de schuld bij het slachtoffer leggen als je vaststelt dat er andere opties waren sinds 1967.

Nu zijn de opties beperkt en de vooruitzichten slecht, zowel voor Israëliërs als voor Palestijnen. Maar de wereld heeft er nota van genomen. Zo werkt terrorisme.

Nikki Haley, de aanstaande Republikeinse presidentskandidaat, kreeg in New Hampshire, waar ze op doorbreken staat, een eenvoudige vraag. Wat was de oorzaak van de burgeroorlog, wilde een vragensteller weten. Haley was verrast door de vraag, moest duidelijk diep in haar geheugen graven en kwam met boiler plate nonsens als antwoord. Moeiljke vraag, vond ze.

Maar daar drong zich de vaste riedel op: ‘de burgeroorlog ging over hoe openbaar bestuur gerund moest worden, de vrijheden van mensen en wat ze wel en niet konden doen.’ ‘Ik denk dat het altijd gaat over de rol van de overheid en wat de rechten van de mensen zijn’, voegde ze toe. ‘En ik zal altijd achter het feit staan dat ik denk dat de overheid bedoeld was om de rechten en vrijheden van mensen te verzekeren. Het was nooit bedoeld om alles voor iedereen te zijn. De overheid vertelt je niet hoe je je leven moeten leiden. Ze hoeven je niet te vertellen wat je wel en niet kunt doen. Ze hoeven geen deel te zijn van je leven.’ Republikeinse riedels.

Eigenlijk moet je aan de Telegraaf bagger geen aandacht besteden. Maar Rob Hoogland, die zich voordoet als een goedmoedige observeerder met een kwinkslag hier en een kwinkslag daar, is van een dermate laag bij de gronds soort, dat je het aan de kaak moet stellen. Misschien is het overbodig, maar we kunnen concluderen dat de wakkere krant geen grenzen kant. Nou ja, dat hadden we tijdens de campagne al gezien in het eindeloos afzeiken van Frans Timmermans.

Maar vrouwen, dat is een probleem voor de Telegraaf, en vooral voor kleine Rob. Die houdt niet van krachtige vrouwen. Ze moeten zich gedeisd houden maar verder vormen vrouwen een fijn onderwerp als je eens een dag (veel dagen) geen idee hebt waarover te schrijven. Dagje geen inspiratie, hop, Kaag en Halsema zijn altijd goed voor een sneer. 

De heer Hoogland is de uitvinder van de term ‘het Kaagmens’. Als iets deze man zou diskwalificeren van omgang met de beschaafde wereld dan is dat het wel. In zijn ‘afscheid’ van Sigrid Kaag (wat zal hij haar missen) maakt hij nog maar eens een misselijke ‘grap’ over Kaag die de Nederlandse industrie in Gaza zal helpen met tunnels bouwen.

Ik dacht ooit dat er een bodem zat in de Telegraaf bagger. Ik had beter moeten weten. Een krant die Leon de Winter emplooi biedt en Rob Hoogland als zijn dierbare columnist beschouwt is door die bodem heen gezakt. Aan de andere kant, als de haatzaaier nu de grootste eenmanspartij van Nederland leidt en mogelijk premier wordt, is het misschien wel ‘normaal’ dat deze baggerkrant de grootste van Nederland is.