Zoals voorzien, gaat het uiterst rechtse kabinet er snel komen. We hebben inmiddels een kamervoorzitter met verwerpelijke maatschappelijke stellingnames. Zijn verhaal dat hij die stellingen innam in een andere rol heeft geen betekenis. Hij heeft ze niet teruggenomen. Een voorzitter is niet enkel een leider van vergaderingen (dat schijnt hij goed te kunnen en inderdaad, er is behoefte aan) maar ook een symbool van een land. We moeten ons schamen.

Hetzelfde geldt voor de haatzaaier. Die vier partijen kunnen om de tafel zitten tot ze een ons wegen, het heeft geen betekenis tenzij Wilders zwart op wit verklaart dat hij afstand neemt van zijn eigen ‘partij’ programma en van eerdere stellingnames. Dat gaat hij niet doen en het is niet moeilijk te voorzien dat Yesulgoz het allemaal wel prima vindt omdat haar partij gewoon over rechts wil regeren, en dat de man die zich als ‘geweten’ heeft geprofileerd, Pieter Omtzigt, uiteindelijk akkoord zal gaan met een gezellige samenzijn van deze vier in wat voor vorm dan ook. De boerin wil zo graag meerregeren dat ze niet eens iets hoeft te zeggen of een stelling hoeft in te nemen: ze tekent bij het lijntje. Klaar. 

Het is portsierlijke nonsens dat de partijen eerst moeten overleggen wat de grenzen van de rechtsstaat zijn. Die zijn volstrekt duidelijk. En het is ook volstrekt duidelijk dat wat Wilders wil  met ‘dit prachtige land’, dice de aanstaande premier, daar niet mee samengaat. Waarom je daarover moet overleggen is een raadsel tenzij je per se over rechts wil. De vraag is veel eenvoudiger: geloof je Wilders als hij zegt dat wat hij twintig jaar als programma verkondigde voor hem nu niet meer van belang is. Dan heb ik nog een heel goede tweede hands dafje aan u te verkopen.

Even tussendoor: de framing dat links verantwoordelijk is voor de ruk naar rechts begint behoorlijk irritant te worden. EW redacteur Waling zeurt over de havermelk drinkende elite, Jort Kelder geeft Timmermans de schuld van minstens de helft van de PVV stemmers die er de laatste week bijkwamen en Arjan van Veelen zet het allemaal nog eens lekker aan in een column die vier keer door de bocht gaat om ons, de NRC lezers, de schuld te geven van radicaal rechts. Het is onzin. Er is veel om over na te denken voor links, al jaren, maar voor mij zijn Rutte en zijn zelfzucht het grootste probleem. Het nodeloos blijven regeren en vervolgens nodeloos laten vallen van een kabinet, migratie tot onderwerp maken, de deur open zetten voor de PVV en in het geval van Yesulgoz, een zielloze domme campagne te voeren: het waren grotere problemen dan de elite die zich druk maakt om bestaanszekerheid en er wat aan wil doen, maar door de burgers die dat zou moeten helpen niet wordt gewaardeerd. 

Terzake. Victor Orban heeft de EU in een houdgreep en brengt grote schade toe, niet alleen aan Oekraïne maar ook aan de pretentie van de EU dat ze een serieuze rol in de wereld kan spelen. Niet vergeten: Orban en Wilders zijn twee gelijkgestemde zielen. Beide houden van Poetin, in Orbans geval kun je daar nog strategische redenen voor bedenken (hoewel de Hongaarse geschiedenis met de Russen hem wat voorzichtiger zou moeten maken) maar in Wilders geval is het of puur opportunisme of fout denken van het ergste soort. Vriendschapspeltjes na de Krim en na de vliegramp zijn smakeloos, al moet ik toegeven dat het wereldkampioenschap voetbal in 2018 in Moskou iedereen te kakken zette die denkt dat voetbal nog een leuk spelletje is en dat je vriendelijk kunt zijn tegen een dictator. Dat is ook precies het probleem: zoals Wilders, zo zijn er velen.

In Amerika heeft Trump aangekondigd dat hij 1 dag dictator zal zijn. Ik geloof er niets van – dat wil zeggen, het zal niet tot dag 1 beperkt blijven. Het plan dat hij met de Heritage Foundation (vroeger een Reagan outfit, maar nu geradicaliseerd) heeft opgesteld, Prject 2025, voorziet in een volledige overname van de Amerikaanse overheid door de Trump-gelederen. Er zullen geen ‘volwassenen’ zijn die het zaakje in toom houden, de acolieten van de psycho staan klaar om Amerika over te nemen. En laat er geen misverstand over bestaan: dat betekent ook het einde van de democratie daar. Trump zal het leger binnenlands gaan gebruiken, noodtoestanden en andere flauwekul aanvoeren om verkiezingen uit of af te stellen en het Congres vol met Republikeinse lafaards zal er niets tegen doen.

In de Wall Street Journal, waar ze overigens niets moeten hebben van Trump, schreef Liz Cheney een vlammende waarschuwing. Ze spelde nog maar eens uit waarom deze man nooit en te nimmer in de buurt van het Witte Huis mag komen. Als ze niet zelf een derde partij kandidatuur stelt, zoals ze steeds gedreigd heeft, is dat loze praat. Ik blijf niet uitsluiten dat Trump na Iowa en New Hampshire aan statuur verliest, maar de aard van de huidige Republikeinse Partij, met nu een Speaker die werkelijk meent dat de Bijbel letterlijk moet worden geïnterpreteerd (Noah en de zondvloed en zo, 6000 jaar geleden geschapen), doet het ergste vermoeden. Niet alleen ontbreekt daar intellectuele oprechtheid, zelfs de meest basale intelligentie is er ingeruild voor geloofsidioterie – evangelisch of Trumpiaans.

Terwijl de steun voor Israël razendsnel verdwijnt (ik constateer het, vergeet de stellingnames) en de kans op een grote kladderatsj (daardoor) groter wordt, speelt het Amerikaanse Congres in Nero-stijl de viool. De wereld brand en de Republikeinen komen niet verder dan de brandblussers verstoppen omdat ze niet krijgen wat ze willen op het Rutte onderwerp: migratie. Overigens een interessant, niet revolutionair maar degelijk, artikel in The Economist over de krappe arbeidsmarkt in de westerse wereld, waardoor de macht van de arbeiders groeit (let op GL/PvdA). De behoefte aan arbeidsmigranten zal sterk stijgen.

Het wordt een pessimistische jaarwisseling. Verrechtsing alom, tolerantie voor radicaal rechts gegroeid, oorlog in Oekraïne in een patstelling, oorlog in Gaza eindeloos, Nethanyahu nog steeds poltieke spelletjes spelend, het Congres oliedom, de EU gevoelig voor chantage, Trump op het vinkentouw ….