Ik wijs u vanadaag graag op twee artikelen die food for thought bieden bij het analyseren van wat er in Amerika gebeurt. In the Guardian schreef David Runciman, auteur van een van mijn favoriete boeken The Confidence Trap. A History of Democracy in Crisis from WW I tot the Present, een lang maar boeiend artikel over de vraag of Donald Trump een fascist is. Klik hier.
We zijn al te snel met het kwalificeren van iemand als fascist terwijl hij of zij gewoon een autoritaire illiberale machtswellusteling is. Orban en Erdogan zijn geen fascisten (en Nethanyahu evenmin) maar politici die de democratie van binnen uithollen door het systeem naar zich toe te halen en macht te consolideren. Ik zet Wilders voorlopig nog niet in dat rijtje maar hij werkt er hard aan. Dit zijn types die de grondslag leggen voor een fascistische machtsstructuur en het is goed voor hen te waarschuwen. Fascisme kan terugkeren, concludeert ook de bedachtzame Runciman.
Ik ben zo vrij om ook te verwijzen naar een artikel dat ik langer geleden op mijn site plaatste met als thema waarom mensen Trump steunden. Ik verwees er naar Etienne de Boetie’s essay De la Servitude volontaire en een belangrijk boek: The Civic Foundations of Fascism in Europe door Dylan Riley. In het artikel schreef ik ook op de opmerkelijk overeenkomsten tussen Hitler en Trump, beide narcisten in het kwadraat. Lees er de biografie door Ian Kershaw op na, of mijn blog daarover.
Democratie, het is al vaak gezegd, is een mindset, niet een systeem dat zichzelf als systeem in stand houdt. Het kan gemakkelijk gekraakt worden als we het toelaten. Zijpaadje: we maken ons geweldig druk als Trump dreigt met een noodwet militairen in te zetten tegen Black Lives Matter demonstranten en halen de schouders op als hij een noodwet gebruikt om zijn stokpaardje te berijden.
To the point: Trump heeft geen massabeweging, geen ideologie, geen structuur. Hij is een narcist met een fijn gevoel voor het uitbuiten van gekwetste types (overigens een kwaliteit die Orban, Erdogan en Wilders delen). Runciman neemt alle argumenten voor en tegen kwalificatie als fascist onder de loep. Laat ik de laatste paragraaf hier delen, dan kunt u zelf uitmaken of u de tijd wilt nemen om het hele verhaal te lezen (doen!).
Still fascism could return. The 21st century has a long way to run and a combination of climate crisis, mass migration and technological upheaval, plus the possibility of bigger, nastier wars, may well create the conditions for a new version of the politics of permanent crisis, violently confrontational, racially motivated and catastrophic for everyone. Fixating on Trump as a symptom of this kind of politics is a mistake. Defeating him in November does nothing to guarantee the defeat of 21st-century fascism, because that depends on how governments around the world handle the crises to come. The more that goes wrong, the more fascism will find its footing again. But a victory for Trump could nevertheless be a cause of 21st-century fascism. Not because he is a fascist, but because he doesn’t know how to govern and good government is the only guarantee against the worst form of politics returning. Trump is not and never has been a genuine exponent of fascism. In the end, he is too much of a cynical asshole. But for that reason he could yet be one of its enablers.
Het andere artikel was de column van Simon Kuper in de Financial Times dit weekend. Ik kan u niet doorlinken, het is voor abonnees. Kuper, zelf met familiewortels in Zuid Afrika, merkt op dat de x-trol Elon Musk, venturekapitalisten Peter Thiel en David Sacks, en Paul Furber die vaak wordt aangewezen als verzinner van QAnon, allen een mindset hebben die gevormd is door het apartheidsregime. Beter gezegd, ze denken nog steeds in termen die de apartheidsracisten gebruikten om hun regime te handhaven. Geen toeval, denkt Kuper.
Wat zijn de verbanden? Eerstens ongelijkheid. De gedachte dat ongelijkheid niet wordt veroorzaakt doordat de een de ander uitbuit (Thiels vader had een mijn waar de arbeiders het slecht hadden) maar dat de ongelijkheid er ‘van nature’ is. Sommige mensen kunnen omgaan met kapitalisme, andere niet. Tough shit. Alleen waren deze lui altijd bang dat er opstand zou uitbreken. Het is een verhaal dat slavernijverdedigers en segregatie aanhangers ook hanteerden en dat ze gebruikten en uitbuitten om haat te zaaien tegen vreemdelingen en anders gekleurden. De anti immigratieretoriek van Trumps bende (katten en honden in Springfield) past in dat patroon. Ook het geweld waar Trump het steeds over heeft en dat Musk ook verwoord in zijn pushberichten klinkt bekend – Zuid Afrika was extreem gewelddadig.
Kuper: If you’re a libertarian who believes that inequality is natural and lives in fear of race war, you will be drawn towards a certain type of American politics. You certainly won’t want government or institutions to try to intervene against racism.
Three decades later, this duo and Musk, with whom they united in Silicon Valley’s “PayPal mafia”, are backing a white Republican ticket that peddles made-up stories about Black immigrants from Haiti eating pets. The opposing Democrats are fielding a Black presidential candidate for the third time in five elections. The racial aspect of politics is almost as plain as it was in South Africa.
De oude zuidelijke mindset van slavernij, segregatie en racisme leeft voort in Trumpisme.
Food for thought, indeed.