Het is teleurstellend, zij het geheel voorspelbaar dat de ‘deskundigen’ die gisteravond op onze nationale omroep hun plasje mochten doen over de inauguratie, niet tevreden waren. Geen toespraak voor de boeken, geen fantastische orator, geen uitgebreid programma. Misschien is het onvermijdelijk als Maarten van Rossem het hoogste woord heeft en iedereen wegdrukt dat er geen origineel of interessant woord te horen valt.

Erger, ze begrepen niet wat ze hadden gezien en gehoord. Om te beginnen, inaugurele redes zijn zelden voor de geschiedenisboeken. Ja, JFK deed het, zestig jaar geleden, en Trump, vier jaar geleden. Maar kan iemand nog iets reproduceren van Clinton, Bush of zelfs Obama, die onvermijdelijk weer als de geweldige spreker werd gevierd? Maar wat zei hij? Van Clinton wist je alleen dat zijn toespraken veel te lang waren. Niemand weet meer wat hij zei. Kortom, Bidens toespraak was zo normaal als het commentaar van Maarten was, al dertig jaar hetzelfde geëikel over de Amerikaanse liefde voor God.

Bidens speech was geweldig want hij was effectief. Hij veegde Trump en zijn zielloze acolieten op dat podium de mantel uit zonder de psycho te noemen. Reken maar dat de Republikeinen wisten over wie hij het had toen Biden racisme, white supremacy en terrorisme noemde. Unity was het thema, iets waar Trump noch McConnell en zijn club vier jaar naar hadden omgekeken.

Het was ook geen toeval dat Lincoln diverse keren werd aangehaald. Iemand sprak over het capitool dat toen in de steigers stond, Lincoln wilde het afgebouwd als symbool van unity. Biden verwees in zijn speech naar de emancipatieverklaring. Maar subtieler want voor onze deskundigen niet goed herkenbaar waren de frases die hij uit Lincolns redes had geplukt.

‘We are friends, not enemies’, zei Lincoln toen de Burgeroorlog op uitbreken stond. Zo precies zei Biden het niet maar wel ongeveer, goed herkenbaar voor Amerikanen. ‘In uw handen, mijn ontevreden landgenoten, ligt dit zwaarwichtige onderwerp van een burgeroorlog’. Unity, zei Biden. Het was herkenbaar, het was effectief. Zelfs de ‘better angels of our nature’ werden geparafraseerd.

Zoals ik onmiddellijk na de inauguratie schreef, dit is een ritueel dat altijd weer imponeert. Dit is een democratie die van machthebber wisselt. Dit jaar was het ook een democratie die maar net een terroristische aanval had overleefd, aangejaagd door een president die het slechtste belichaamde dat de Founding Fathers hadden voorzien. Amerika doet dit mooi. Wij hebben een bordesfoto van een nieuw kabinet en, ja, dat past ook bij ons, net als dat pr gefiets van onze premier.

De gezangen op dat podium waren imponerend, net als de uitvoerders. Niet vaak zo’n goed Star Sprangled Banner gehoord en ik kan niet zeggen dat ik enig idee heb wie Lady Gaga is. Ik kan ook zonder gebed, maar Amerika niet. Als je net doet alsof dat onbelangrijk is, dan begrijp je niet waar Amerika om draait. De dichteres, ik herhaal het nog maar eens, belichaamde alles wat Amerika goed maakt. Senatoren Klobuchar en Thune, uit de staat van de verrader Hawley, deden het goed. Zelfs Bernie met zijn ridicule wanten paste in het plaatje.

Biden had het fatsoen te wachten tot de psychopaat zijn borstgetrommel op Andrews Airforce Base had beëindigd, het handjevol roepers en een roedel familie en medewerkers, allemaal zonder masker, zwaaiden hem uit. Kamala Harris en haar echtgenoot begeleiden de hielenlikker in chief, Mike Pence, naar de uitgang.

Het was Amerikaanse democratie. Het had betekenis. Het werkte. Laat het maar aan onze deskundigen over om het te bagatelliseren.

Postscript: Frits Abrahams verwijst naar Van Rossem als autoriteit maar biedt wat context. Dat doet niet de media bespreker van Trouw die Van Rossem juist verfrissend vindt, de enige die over de kleren van de keizer praat (of het gebrek daaraan). Maarten vond ook dat we niet zoveel aandacht aan de VS moeten besteden, maar eens over Duitsland moeten praten. Ja, leuk gezegd en waar, maar als je dat zegt in een programma gewijd aan Amerika is het wat hol.

Waarom worden ‘deskundigen’ gevraagd? Om te duiden, mag je aannemen, niet om te vertellen wat zij ervan vinden. Maar in onze borreltafelcultuur is dat de norm. Maarten vindt wat. Leuk. Maar kan hij ook uitleggen wat Amerikanen vinden, waarom ze anders naar zo’n speech luisteren dan hij en wij? Niet dus.

Ik verbaas me altijd over het enthousiasme voor Maartens bon mots, cynisme, ik-heb-altijd-gelijk uitstraling (sinds 9/11), de doorlopende cabaretvoorstelling. Aan de andere kant het past in de Nederlandse behoefte om zijn eigen mening bevestigd te zien door iemand met status, iemand met autoriteit (Jord Kelder heeft een heel programma waarin alleen gepromoveerden mogen optreden – uitgezonderd een vriend die slechts drs. is).

Maarten verwoordt op inderdaad onnavolgbare manier en tamelijk dominant wat wij Nederlanders denken dat we het moeten voelen, of intuïtief want arrogant en zelfverzekerd, weten hoe het is. Wij zijn nuchter, zij zijn idioten. Nederlanders zijn een soort Fox kijkers: ze zoeken vooral naar zelfbevestiging.