Van alle VVD’ers die zich nu in hun opportunisme hebben bekeerd tot een Wilders-lite stellingname over immigranten, integratie en de multiculturele samenleving, is Stef Blok de meest verrassende. Hij schreef in 2004 een rapport dat toen baanbrekend was en stelde dat het met de integratie (van Marokkaanse en Turkse Nederlanders) heel behoorlijk ging en dat de overheid daar weinig aan had bijgedragen of aan had afgedaan. Omdat het niet paste in het discours van die post-Fortuyn jaren, werd het rapport Blok weggestopt en genegeerd.

Dat de auteur ervan als minister zou staan te orakelen over de onmogelijkheid van etnisch gevarieerde samenlevingen zoals hij vorige week deed, roept vragen op. Nog afgezien van de vraag waarom een minister dit soort onzin uitkraamt, weten we niet of Blok van mening is veranderd op basis van een diepgaande analyse of dat hij gewoon meepraat in het naar Wilders opgeschoven VVD-CDA discours dat we in de verkiezingsstrijd zich zagen ontwikkelen. Van Rutte kun je alles verwachten en Buma is in zijn Wilhelmus-variant van simplistisch nationalisme ook geheel voorspelbaar, maar Blok?

Nog afgezien van alle etnisch gewauwel zou Blok moeten weten dat Nederland een voorbeeld is van geslaagde integratie van geloofsgroepen die elkaar ooit uitsloten en voor fundamentele vijanden hielden. De katholieken en de protestanten voerde een heilige oorlog die tot verzuiling leidde als vorm van integratie en na de jaren zestig gelukkig verdween. Niet dat alles zo homogeen is als Buma denkt. Ik laat me door een christelijke dominee niet vertellen wat ik als Nederlander moet vinden, net zomin als een katholieke kapelaan dat veertig jaar geleden kon.

Het enige goede dat je over Bloks treurige exces kunt opmerken is dat het misschien toch eens kan leiden tot een echte discussie over wat een levende samenleving betekent. In mijn optiek (en in de Nederlandse praktijk) niet de homogeniteit die Rutte en Buma denken te zien, niet de gevaarlijk misleidende ‘normale Nederlander’ die Rutte zegt te vertegenwoordigen. Het idee dat er normale en niet normale Nederlanders zouden zijn, is voldoende om de man te diskwalificeren. Het is goedkope Jip-en-Janneke truc van een man die probleemloos met Wilders samenwerkte en nu diens vocabulair en, zo lijkt het, ook diens gedachtegoed heeft overgenomen – net als de haatzaaier zelf in zijn eigen onmacht lijkt te verzuipen.

Blok leek uit ander hout gesneden. Een typisch Nederlands oliemannetje, inzetbaar op vele posten, altijd redelijk verstandig zij het nooit met een origineel idee. Dat blijft het grote raadsel: wat bezielde deze man toen hij vorige week ineens uit de losse pols populistische onzin begon te verkondigen? Ik heb veel over zijn exces gelezen deze week maar, afgezien van VVD-opportunisme dat me niet bij hem leek te passen, geen geloofwaardige antwoorden gezien.