Na de voorverkiezingsrondes in april en mei lijkt de invloed van Trump wat af te nemen. Zijn boodschap raakt ook uitgesleten en zijn narcistische obsessies niet hetzelfde als waar de gemiddelde Amerikaan mee bezig is. Het is goed mogelijk dat de Republikeinen zich los kunnen maken van greep waarin ze zichzelf hebben gestort, zeker als ze in november meerderheden in het congres kunnen veroveren. Maar door zich zo te binden aan de staatsgreep pleger, heeft de partij laten zien dat ze democratie en beschaafde politiek niet hoog in het vaandel heeft. Opluchting straks als Trump wegvalt, maar de schade is al aangericht.
Vorige maand verloren twee door Trump gesteunde kandidaten de Republikeinse voorverkiezingen in Georgia. Gouverneur Kemp en secretary of state Raffenberger, die beide hadden geweigerd om mee te gaan in Trumps staatsgreep (de president belde Raffenberger met de opdracht: ‘vind die 11.780 stemmen’), wonnen van door Trump gesteunde kandidaten. Dat had met de kandidaten te maken. Vooral de tegenstander van Kemp, David Perdue, een loser als er ooit een was – hij verloor in januari 2021 de run off van de Senaatsverkiezingen en liet zich toen door Trump opnaaien om het tegen Kemp op te nemen – was van het allerbelabberste soort. Maar er was zelfs onder de Republikeinse stemmers een onwil om mee te gaan in het Trump spektakel.
In Pennsylvania vochten twee Trumpistaanse Republikeinen voor de nominatie voor de open senaatszetel van die staat. David McCormick, een zichzelf financierende rijkaard, verloor op het nippertje van Dr. Oz, een mediapersoonlijkheid van het soort dat Trump aanspreekt. Beide heren gingen mee in de Trump leugens, beide kwamen naar de potentaat in Florida om zijn voeten te kussen. Trump steunde Oz en toen die moest wachten op de uitslag omdat die te onduidelijk was, raadde hij Oz aan om gewoon maar de overwinning uit te roepen. Oz was verstandig genoeg om niet naar dat advies te luisteren en won een paar dagen later. Het was echter weer een spektakel van jewelste dat de Republikeinen niet per se met de sterkste kandidaat achterlaat – Oz heeft twee nationaliteiten, hij is ook Turks, en zijn Trump liefde kon de kiezer in het midden wel eens afschrikken.
Voor de gouverneursverkiezingen in Pennsylvania (gouverneurs zijn belangrijk in 2024 om te voorkomen dat de Republikeinen het stemmen moeilijk maken) won Doug Mastriano, een onguur type, dat met alle macht door Trump werd gesteund. Mastriano was erbij op 6 januari, bij de staatsgreeppoging van Trump, en heeft in het verleden (niet zo lang geleden) geschreven en geroepen dat democratie niet tot zijn prioriteiten behoort. Hij maakt een goede kans in november te verliezen van welke Democraat dan ook.
Trumps steun is dus geen garantie voor succes van een kandidaat, en als een Trump-kandidaat wint in voorverkiezingen is dat meestal goed voor de Democraten omdat die persoon ongeschikt is.
Trump gaat verder met zijn bezigheidstherapie van ouwehoertoespraken geven. Hij was op de conventie van de moord- en wapenlobby, de NRA, en hij voert campagne in Wyoming tegen Liz Cheney. Cheney, een onversneden echte conservatief, had het lef om voor Trumps impeachment te stemmen na de staatsgreep en vindt dat Trump nooit ook maar in de buurt van het Witte Huis mag komen. Het is voldoende om Trumps eeuwige haat te verdienen en hij probeert Cheney, die door haar minder principiële partijgenoten van leidende functies werd ontheven (de immorele Elise Stefanik nam haar plaats in), van haar plek in het Congres te beroven. Wyoming heeft maar 1 afgevaardigde en die is zonder enige twijfel Republikeins. Het gaat dus om de voorverkiezingen. Daar voert Trump campagne tegen Cheney.
Het goede nieuws is dat de bijeenkomsten matig bezocht worden en dat het enthousiasme over Trumps act (want dat is het) lijkt af te nemen. Alweer die leugens, alweer een lijst van vijanden, alweer dat narcistisch geneuzel – zelfs de Trump fans lijken er wat genoeg van te krijgen. Zalen zijn halfvol, enthousiasme is voorgekookt of afwezig. De media zijn inmiddels verstandig genoeg om zijn tour niet meer te volgen – dat was een van de redenen dat hij in 2016 kon doorbreken.
En dan moeten de hoorzittingen van de 6 januari commissie nog beginnen. Wat inmiddels naar buiten is gekomen geeft aanleiding te vermoeden dat de zaak tegen Trump en zijn acolieten sterk is. Of het de Trumpies van mening zal doen veranderen is en blijft de vraag.
Want helaas is de Trump boodschap inmiddels diep in de Amerikaanse samenleving opgenomen. Zo’n dertig procent van de kiezers (en veel meer Republikeinse kiezers) denkt dat Trumps leugens waarheid zijn, dat de verkiezingen van 2020 zijn gestolen. Dat Trump had gewonnen. Het zijn mensen die niet openstaan voor informatie van het tegendeel en de Republikeinse Partij heeft geen moeite gedaan om de leugens te ontkrachten (zoals ze Trump ook zijn gang lieten gaan met zijn Birther nonsens vanaf 2010).
Als het goed nieuws is dat de kompasloze Republikeinen zich nu wat losser durven te maken van de psycho, dan is het het slechte nieuws dat ze dat pas nu doen. Ze hadden meteen na 6 januari de man kunnen dumpen, dat durfden ze niet. Ze hebben anderhalf jaar lang mee gebabbeld met Trumps leugens en zo meegeholpen om het vertrouwen van de burger in democratische processen te ondermijnen. Tussendoor blokkeerden ze alles wat Biden voorstelde (zoals ze dat ook bij Obama deden). Ze verdienen niet om zich los te kunnen maken van hun totale falen, van hun obstructie en, het ergste, van hun dedain voor democratische processen.
Het slechte nieuws is dat ze toch gewoon gaan winnen.
Zoals ik eerder heb uiteengezet denk ik dat het onwaarschijnlijk is dat Trump überhaupt kandidaat zal zijn in 2024. Dat betekent in de praktijk dat een andere Republikein, iemand die Trumps leugens heeft geaccepteerd en zijn stijl van politiek waardeert, een gerede kans heeft om in 2024 het presidentschap te winnen. Met alles in Republikeinse handen, presidentschap, congres en supreme court, ziet de toekomst van Amerika er somber uit. Daar is Trump niet meer voor nodig.