Ergens dit voorjaar moet president Biden beslissen of hij wel of niet kandidaat zal zijn voor herverkiezing in 2024. Leunde het denken afgelopen zomer in de richting van niet-kandidaat zijn, na het succes van de congresverkiezingen in november gaat het weer de andere kant op. Bidens populariteit is beperkt, zo’n 43 procent. In deze fase is dat nauwelijks relevant. Campagnes zijn er om duidelijk te maken dat er iets te kiezen valt. Daar valt dus wel mee te werken. Ronald Reagan kwam na de desastreuze congresverkiezingen (voor de Republikeinen) in 1982 terug om in 1984 Walter Mondale af te maken.

Een eerste vaststelling moet zijn dat Biden altijd is onderschat. Ik pleit schuldig, sterker, ik bleef klagen over de man zelfs in een jaar waarin hij substantieel beleid door het congres wist te krijgen. Ook ik moet toegeven dat dit serieus beleid is geweest, maar moet ook vaststellen dat er op het niveau van belastingen, de inkomenskant van de overheidsuitgaven, te weinig is gedaan. Uitgeven is gemakkelijker. Ik had op meer gehoopt en meer verwacht.

Op het terrein van buitenlands beleid is Biden redelijk tot bijzonder succesvol. Hij herstelde het vertrouwen (zo lang als het duurt) in de Amerikaanse bemoeienis met de wereld, deed de strapatsen van Trump (te) snel vergeten. Afghanistan was een blamage, maar die vergeef ik hem. Terugtrekken was onvermijdelijk, zeker nadat Trump in het voorjaar van 2020 een deal had bereikt met de Taliban om dat te doen (wordt nog een leuke uitdaging van het ‘my Kevin’-congres om het Afghanistan beleid te onderzoeken zonder Trump af te vallen). Dat het rommelig zou worden was ook onvermijdelijk. Zo rommelig was niet nodig, dat had anders gekund. Maar het idee dat er veel goeds zou overblijven van de westerse bemoeienis met dat hopeloze land was altijd een dagdroom.

Toen Rusland Oekraïne bedreigde, begin 2022, waarschuwde Biden in alle toonaarden dat een aanval eraan zat te komen. De meeste mensen, ook ondergetekende, vonden dat hij overdreef. Biden had gelijk en, ere wie ere toekomt, hij was geweldig als leider van de vrije wereld in het pareren van Ruslands agressie. Hij werd geholpen door Poetins hoogmoed, maar evenzogoed, het had veel slechter kunnen aflopen. Stel u voor dat de psycho uit Florida in het Witte Huis had gezeten als zijn vriend in Moskou Oekraïne was binnengevallen?

Van Trump heeft Biden overgenomen dat China niet meer op kousenvoeten bekritiseerd moet worden. Nu gaat dat beleid al terug tot Obama en het bewijst dat structureel buitenlands beleid minder per president verandert dan we denken. Maar toch, Biden heeft China de duimschroeven aangezet. Ook in dit geval wordt hij geholpen door de hybris van de Chinese dictator, in al zijn autoritaire almacht niet in staat om van beleidslijn te veranderen zonder chaos te creëren. De strategische uitdaging is duidelijk. De dreiging is duidelijk. En Taiwan is de Oekraïne van de Pacific. Alleen kan de VS (en Europa) niet toestaan dat China die invasie uitvoert. Ik heb de afgelopen maanden over geen enkel ander land dan over Oekraïne zoveel artikelen gelezen als over Taiwan.

Binnenlands heeft Biden, zoals gezegd, veel groot-geld projecten opgezet en klimaatbeleid teruggebracht op de agenda waarvan Trump en zijn fossiele brandstoflobby het hadden verwijdert. Biden zorgde voor extra miljarden voor de IRS, de belastingdienst, om te zorgen dat wat er aan belastingen geheven wordt in de VS ook daadwerkelijk wordt geïnd. De belastingaangiften van de psycho en de onwil en het onvermogen van de IRS om daar zelfs maar een behoorlijke audit van te doen, laten zien hoe hard dit nodig is. Het zegt veel over de Republikeinen dat het eerste dat ze deze week deden het terugdraaien was van die uitgaven. Nou ja, ze probeerden het, de Senaat zal het niet toelaten.

Allemaal mooi en aardig maar waar plaatst het Biden als hij moet afwegen of hij al of niet herkiesbaar moet zijn? De komende twee jaar zal er in het congres weinig te halen zijn voor de Democraten. We mogen hopen dat een paar Supreme Court rechters omvallen, Clarence Thomas voorop, maar die kans is klein met zoveel relatief jonge rechters. Het komend jaar zal het Republikeinse Huis ook proberen Biden met allerlei onderzoeken lastig te vallen. Ik denk dat het niets zinnigs oplevert, maar zoals het Bengazi-festijn Hillary Clinton schaadde, zo zal elk onderzoek de sentimenten van Biden-sceptici versterken.

Bidens leeftijd is een probleem, hoe je het ook wendt of keert. Hij mag hands off zijn, tot op zekere hoogte, maar hij zal tijdens de campagne van 2024 oud blijken en seniorenmomentjes hebben. En simpelweg, on the issue, een tachtiger in het zwaarste ambt van de wereld is niet vertrouwenwekkend.

Het wordt nog belangrijker dan in 2020 wie zijn vp kandidaat zou zijn. Het eventueel dumpen van Harris, die om wat voor redenen dan ook weinig heeft laten zien de afgelopen jaren, zou op zich al problematisch zijn. De suggestie om haar door te schuiven naar het Supreme Court, als er een vacature is, en Pete Buttigieg vp maken, lijkt me luchtfietserij.

Maar over Buttigieg gesproken: als Biden daar maar blijft zitten en zitten, wat gebeurt er dan met Democraten die de leeftijd en de ervaring hebben om een presidentscampagne te runnen? Ze zullen, zoals ook na het debacle van Hillary bleek, niet meer aan de bak komen. Een lost generation. Dat hoeft niet per se erg te zijn maar in die opvolgingskwestie moet je er wel rekening mee houden.

Dat Biden graag tot zijn dood president zou willen blijven, lijkt me te vanzelfsprekend. Maar waarom eigenlijk? Laten we eerst even kijken of herverkiezing wel zo gemakkelijk zal zijn. Als Trump de kandidaat is – ik verwacht dat niet – dan is het een makkie. Maar Biden tegen de 44-jarige DeSantis of het roedel aan andere Republikeinen die klaarstaan om mee te doen? Zeker, we zullen een spektakel zien als die elkaar in de voorverkiezingen allemaal aanvallen en als de psycho zijn vuurbommetjes ontsteekt, maar ik zie Biden nog niet zo gemakkelijk winnen van een niet-Trump. Wie de geschiedenisboeken in wil, en dat wil Biden, kan zich verlies niet permitteren. Het is een ding om een een-termijnpresident te zijn, het is nog heel wat anders om na een termijn te worden afgewezen door de kiezers.

Dat brengt ons op het tweede punt. Waartoe? De kans dat het congres na 2024 volledig in Democratische handen zal zijn, is gering. De consequentie is dat er weinig wetgeving mogelijk is, en zelfs benoemingen zullen lastig zijn (de Senaat wordt een probleem voor de Democraten in 2024 omdat ze het in 2018 zo goed deden), dus die Supreme Court rechters zullen weinig progressief zijn. De geschiedenis leert dat tweede termijn zelden succesverhalen zijn. Zie mijn stuk toen Obama begon aan zijn tweede termijn.

Zet ze maar op een rijtje, presidenten met mooie verkiezingssuccessen maar een weinig imponerende of ronduit desastreuze tweede termijn: FDR, Truman, Nixon, Reagan, Clinton en ja, ook Obama kon in zijn tweede termijn weinig tot stand brengen.

Het risico om als eentermijnpresident te worden weggestuurd is ook niet zo klein als het wel lijkt. Het overkwam Taft, Hoover, Carter, oude Bush en Trump (terwijl Johnson in 1968 zelf op tijd inzag dat het niets zou worden). Calvin Coolidge had in 1928 gemakkelijk kunnen worden herkozen, maar hij zag donderwolken en had er ook weinig zin meer in, en pakte zijn biezen.

Er is een president die het anders deed. James Polk, gekozen in 1844, aangetreden in 1845, verraste de kiezers dat jaar niet enkel door te winnen maar ook door meteen te zeggen dat hij maar één termijn zou dienen. Hij beloofde ook de schatkist op orde brengen, Oregon Territory aan de natie toe te voegen, en Texas op te zullen nemen als staat. Polk begon ook een (succesvolle maar omstreden) oorlog tegen Mexico, een oorlog die veel te maken had met de slavernij in het Zuiden.

Vooral over die oorlog valt wel het een en ander te zeggen, maar van Polk kun je vaststellen dat hij zijn beloftes hield en vervolgens terugtrad. Dat zouden meer presidenten moeten doen. Ik kan me zo een toespraak voorstellen van Joe Biden waarin hij zijn terugtreden aankondigt met een verwijzing naar de verstandige Polk. Ik vrees dat Bidens ambitie en genoegen in de baan (dat overkomt alle presidenten) de overhand zullen hebben en dat hij in de loop van dit voorjaar aankondigt dat we nog niet van hem af zijn. Jammer, zowel voor hem als voor de VS.