BNN/VARA opiniemaker Francisco van Jole ging afgelopen woensdag wild tekeer op Radio 1, bij Oh, Oh, Den Haag, zijn wekelijkse show met Peter Kee. Van Jole had het vooral gemunt op de boerin, die op bezoek was geweest bij de paus. Ze had diens zegen gevraagd over de kabinetsformatie. Van Jole merkte terecht op dat ze beter kon kijken naar de standpunten van de paus over immigratie. Hij brak ook de staf over het Groningen verraad van de VVD in de Eerste Kamer. Ook terecht.

Even terecht merkte een van de beste columnisten van de NRC, Carolina Trujilo, onder mooie titel Circus Caroline, op dat het niet helpt als journalisten mee gaan doen met de circusvoorstellingen in Den Haag. Van Joles dubbele salto met vier schroeven werkt averechts. Een scheldende journalist heeft geen geloofwaardigheid. Wat dat betreft moet ik complimenten maken aan Tom Jan Meeus, die altijd koel en feitelijk Den Haag fileert.

Ondertussen zie ik dat overvolle ijskast van de haatzaaier nu ook Nexit bevat. Hij doet mee aan de Europese verkiezingen (waar zijn voormalige vertegenwoordiger, nu op de loonlijst van circus Baudet, wordt genoemd als ontvanger van Russische gelden) om de EU te hervormen. Over Nexit babbelen komt hem nu niet meer van pas, zoals al die afzichtelijke standpunten van de afgelopen twintig jaar ineens niet meer tellen. Het wordt tijd om Wilders in de ijskast te stoppen.

Ook ondertussen hebben we de afgelopen vijf jaar meer demissionaire kabinetten gehad dan gewoon functionerende regeringen. Als je Rutte’s tijd als demissionair minister president aftrekt van al die jaren als langst zittende blijft er niet veel van over. En hij is de laatste maanden ook druk aan het solliciteren voor een functie elders. Zou de Telegraaf hem ook de maat nemen als hij voortijdig vertrekt, zoals de haatzaaiende krant dat deed met D66’ers? En wie moet er dan premier worden? Brekebeen Yesilgoz kan dat niet, iemand in parachuteren evenmin. Misschien gewoon maar openlaten, we hebben Rutte niet gemist, de laatste maanden. Jetten dan maar?

Over D66 gesproken. Het rapport over het verkiezingsdebacle is verschenen en wordt druk bediscussieerd. Dat is vooruitgang. In de tijd dat ik er actief was, werden kritische rapporten weggestopt. Onveranderd is de analyse dat D66 elitair en vervreemd is. Daar hadden we het twintig jaar geleden ook al over, wat zeg ik, dertig jaar geleden.

Maar het was niet de campagne die het probleem was voor D66. Deelname aan Rutte’s kabinet was de dodelijke fout, in elk geval zonder erop gestaan te hebben dat Groen Links/PvdA ook meedeed. De partij liet zich door Rutte de kaas van het brood eten, ook al claimt ze veel te hebben binnengehaald. Daar zal niet veel van overblijven, schat ik zo, zoals ongeveer als het Europese groenbeleid wordt uitgekleed onder intimiderende druk van de boeren.

D66 heeft twee eeuwige problemen. Het eerste is gebrek aan een programmatische basis. De partij had zich al lang moeten hervormen tot een sociaal liberale partij met een beginselprogramma. In plaats daarvan werd het een door poppetjes gedragen ‘kan alle kanten op’ partij, eerst aangevoerd door de ineffectieve Pechtold, daarna door Kaag. Het tweede probleem is dat de partij steeds weer foute keuzes maakt (inderdaad, een gevolg van het eerste probleem). Ik herinner er nog maar aan dat Pechtold na 2007 veel te lang doorging met Wilders als boksbal gebruiken waardoor de haatzaaier onverdiende aandacht kreeg.

Ook fout waren de beslissingen om Rutte te redden van zijn coalitie met de PVV, die de VVD verkiezingswinst opleverde en D66 in de kou zette, en de Kunduz beslissing om mee te doen met de Amerikaanse avonturen in Afghanistan. Kaags falen om Rutte met een motie van wantrouwen weg te sturen is al vaak genoeg belicht. Als je dat nalaat en je wordt vervolgens genaaid over migratie omdat Rutte op tijd van zijn een-kabinet-te-lang af moet, moet je niet klagen.

Volgens de peilngen zou de PVV de grootste Nederlandse partij in het Europarlement worden. Er is geen lijst, er is geen lijsttrekker, er is alleen de ijskastenvuller. Het echte probleem is de Nederlandse kiezer. Die krijgt wat zij verdienen.