Het leek een trouvaille, Ruttes gebruik van ‘slecht populisme’ dat niet had gewonnen. Maar hij lijkt het nu te omarmen, implicerend dat ‘goed populisme’ wel okay is en nog verder implicerend dat zijn campagne daar de sporen van droeg. Daar heeft hij gelijk in. Ook het CDA surfte op goed populisme. 

Het is een bittere avond voor de PvdA. Ik had zelf gedacht dat een soort ijzeren bodem lag rond de twintig zetels, van trouwe, begrijpende kiezers. Mooi niet. Een flink verlies was onvermijdelijk. Drie zetels DENK komen rechtstreeks van de PvdA. De tien zetels van Groen Links kwamen van mensen die in 2011 zich lieten meesleuren in de tweestrijd tussen PvdA en VVD. Maar goed, dat laat er nog 25 over.

Waar zijn die 16 zetels gebleven? Dat wordt de eerste analyse. Een deel naar D66, dat moet wel. Een aantal naar de PVV, vooral in de regiogebieden waar de PvdA geen weerwoord heeft op de haatzaaier. De drie zetels van de Dieren komen rechtstreeks van de PvdA. Het aantal thuisblijvers viel mee, maar ik vermoed dat er een onevenredig groot deel potentieel PvdA bij zit. Enfin, dat is allemaal van later. 

Verdiende de partij deze afstraffing, zoals iemand me vertelde? Niet voor het beleid, al was enige zelfreflectie op zijn plaats. Wel voor de campagne. Spekman kan vertrekken.En kunnen we, please, please, die vervelende Rottenberg nu eens eindelijk dumpen? Kunnen we gewoon een andere generatie politici aan bod krijgen?

Ik moet nog zien wat er van de fractie overblijft, met een Kamervoorzitter die voor haar positie moet vrezen, twee zwaargewicht bestuurders. Regeren lijkt onverstandig ook al kan de partij aan de marge (en noodzakelijk voor een meerderheid) misschien invloed uitoefenen. Wonden likken is in dit stadium waarschijnlijk verstandiger. Wie moet de leider worden in de Kamer? Dijsselbloem dan maar.

Voor de rest was de uitslag van de PVV heel wat minder verrassend dan de opgehypte berichtgeving vooraf deed vermoeden. Het laat nog maar weer eens zien dat het vergif van de peilingen werkelijk is. Bijna drie jaar opereerde de Nederlandse politiek onder de dreiging dat de haatzaaier inderdaad 35 zetels zou gaan halen als hij een verkiezing wist te arrangeren. Het was altijd onzin en dat is nu gebleken.

Ik vermoed dat Groen Links helemaal niet tevreden is. Tien zetels winst is niet niks, maar er was op een totaal van twintig gerekend, denk ik. DENK deed als verwacht, de Partij van de Dieren had ik na mijn flyer ervaring al hoger ingeschat – wie wil er niet een partij die nooit en te nimmer water bij de wijn doet. Baudet scoorde hoger dan ik had gedacht. We hebben nu ook een intellectuele variant van de PVV, een partij waar weldenkend Wassenaar, Heemstede en Vught zich mee kan laten zien.

Een kabinet over rechts, met D66 als smeerolie, is de enige optie. Daarvoor zal die partij over vier jaar weer de prijs betalen, maar goed, dat zien we dan wel weer. Ik ben inmiddels wel een fan van meerdere middelgrote partijen. Het Nederlandse knip en plaksysteem werkt beter met vier partijen in de regering dan met twee. Wie gaat de rechtse club aanvullen? Christen Unie lijkt me voor de hand liggen, die deden het al eerder. De PvdA zal wel oppassen, al is het met deze bodem geen onmogelijk alternatief als de deal Trumpiaans is. Maar voorlopig lijkt me dat niet waarschijnlijk. Groen Links doet niet mee.

Links is danig verzwakt. Dat is interessant voer voor langere termijn analyses. Maar dat is voor de lange termijn.