Donald Trump is een hork, zonder visie voor een langere termijn rol van de VS in de wereld. Er is echter één terrein waarop zijn internationaal beleid het probleem juist analyseert en een soort van antwoord formuleert en dat is de relatie van de wereld met China. Meer dan zijn voorgangers heeft Trump hier de stier bij de horens gepakt en Xi, de steeds dominantere leider van China, uitgedaagd.
De deal die vorige week in Argentinië werd gesloten is, zo begrijp ik uit de meeste analyses, de beste die op dit moment mogelijk is. Dat wil zeggen dat de importheffingen die de VS wilde gaan heffen 90 dagen worden uitgesteld en China de sojabonen opkoopt waar de boeren in Trumpistan mee zitten opgescheept. Voor de rest is niet helemaal duidelijk wat de deal is, aangezien beide partijen hem anders invullen. Dit is de manier waarop afspraken worden gemaakt in het Trump-tijdperk: niet in een uitgedokterde verklaring maar in een soort snel opgeschreven paragraaf die vervolgens alle kanten op waaiert.
De doelstelling van de VS lijkt te zijn dat China zijn top down systeem verandert en allerlei aanpassingen maakt die het voor de rest van de wereld gemakkelijker maken om er te opereren. De doelstelling van China is te voorkomen dat Trump via importheffingen de Chinese economie een zetje geeft richting minder groei. Wat ze in Argentinië besloten is om de kat uit de boom te kijken. Er is weinig kans dat China doet wat de VS wil, China kan rustig wachten of het Mueller- onderzoek de positie van de hork kan verzwakken. In maart ziet Xi wel weer verder.
Het is moeilijk in te zien hoe dit een overwinning van de een of de ander betekent. Een analyse in de Financial Times merkte terecht op dat Trump enige verbale concessies kreeg van de Chinezen zonder dat hij daar zelf iets voor hoefde op te geven (behalve uitstel van heffingen die Amerika zelf ook problemen zouden opleveren). Maar de kop van het artikel ‘Concessies van Xi laten zien dat Trump alle troefkaarten bezit in het handelsdispuut’ lijkt me wat al te veel eer.
Ik ga hier niet op de details in maar het lijkt me dat het China-beleid het enige terrein is waarop de regering-Trump een min of meer doordachte strategie voert. Xi dwarszitten op economisch terrein is minder gevaarlijk dan de confrontatie opzoeken op militair terrein – al zal die confrontatie onvermijdelijk zijn, op termijn. De recente verkiezingsuitslag in Taiwan is een klaroenstoot voor komende problemen.
Door zijn handelsbeleid heeft Trump het Xi moeilijk gemaakt. Dat lijkt me zo gek nog niet. De vraag is wat er gebeurt als China echt in de economische probleemzone komt, maar als de Trump-troepen denken dat de VS beter met een economische crisis om kan gaan dan China dan kunnen ze wel eens gelijk hebben (hoewel beider optreden in 2008 aanleiding zou kunnen zijn om het omgekeerde te betogen). Maar Xi, steeds autoritairder, moet bij economische onrust steeds harder aan de teugels gaan hangen. Gewoon, problemen voor hem veroorzaken, is niet per se de slechtste strategie. Het is het soort beleid dat neocon John Bolton voorstaat.
Ondertussen heeft Trump het belangrijkste middel dat de VS klaar had liggen om China dwars te zitten afgewezen. Het Trans Pacific Pact dat twaalf landen, aanvankelijk inclusief de VS maar zonder China, verbond in een multilateraal akkoord was effectiever dan de puur op transactie gerichte president ooit besefte. Ik heb het al eerder gezegd, mijn vermoeden is dat de VS daar nog op terug gaat komen.
Voorlopig mag je het eens zijn met het hoofdartikel in de Financial Times dat betoogt dat het goed is dat er nu een pauze is ingelast. Tegelijkertijd stelt de krant vast dat de kans dat Beijing zijn modus operandi gaat veranderen bijzonder klein is, simpelweg omdat het het Chinese systeem zou ondermijnen.
Bij alle tegenvallers van de afgelopen weken was het pauze-akkoordje in Argentinië ontegenzeggelijk een succes voor Trump. Minder dan hij claimde, meer dan wat had kunnen gebeuren, namelijk geen akkoord.