Later dit voorjaar, in juni waarschijnlijk, gaat het Amerikaanse Supreme Court beslissen of een wet in Mississippi die het recht op abortus beperkt tot vijftien weken in de zwangerschap al of niet in strijd is met de grondwet. Al doende kijken ze of Roe v. Wade, de uitspraak uit 1973 die abortus legaal maakte – met beslissingsrecht van de vrouw – totdat de foetus kon leven buiten de baarmoeder. Dat kwam neer op 22 tot 24 weken.

Op de achtergrond spelen andere manieren waarop Republikeinse staten hebben geprobeerd om abortus zo moeilijk mogelijk te maken. Ze hebben allerlei eisen, inclusief wachttijden zoals die in het Nederlandse parlement werden besproken deze week, en de eis dat een kliniek ziekenhuisfaciliteiten moet hebben, gebruikt om de vrouw die een abortus wil dwars te zitten. In Texas hebben ze een wet aangenomen die het recht op abortus beperkt tot zes weken, en omdat Texas Texas is, hebben ze dat gekoppeld aan een vigilante regeling: als je uit de school klapt over een overtreding van die zes weken regel, kun je als burger klagen en er geld mee verdienen. Veel staten hebben wetgeving klaarstaan die hierop lijkt, om meteen in te voeren als Roe v. Wade zou vallen.

Even terzijde maar ook relevant in Amerika. Ik zag een CU-parlementariër praten over dat ongeboren leven binnen de twaalf weken die in Nederland probleemloos (nou ja, met vijf dagen marteling) mogelijk zijn. Een mensenleven, zei de man. Ik vond dat redelijk problematisch maar geen opponent ging er zijn vinger aan branden. Een foetus van twaalf weken, van vijftien weken is geen mens. Het heeft geen recht op de bescherming die de geloofslui willen als de mens die al vijftien of twintig of meer jaar in het leven staat, beslist dat een kind niet in haar leven past, voor welke reden dan ook. De CU redenering neigt naar de katholieke oude-mannen-in-jurken-terreur: voor die wrede baasjes in Rome begint het leven bij de conceptie en zelfs anticonceptie middelen zijn niet toegestaan (als je zo opschrijft realiseer je je weer hoe idioot de katholieke kerk is – hoe wreed). Klik hier voor mijn artikel over hoe de bisschoppen de antiabortus beweging steunden.

Terug naar de VS. Het is te begrijpen dat de pro choice beweging en redelijk denkende mensen bang zijn dat Roe v. Wade eraan gaat als de Mississippi regeling wordt aanvaard, een gerede kans met dit Hof. Het is een beetje als wat wapenliefhebbers roepen als je ook maar een begin van beheersing wilt invoeren: we geven geen centimeter toe, want doen we dat, dan gaat alles schuiven. Ik zou willen betogen dat dit overdreven is, want die 22 tot 24 weken termijn is rijkelijk lang, en er is geen reden om die niet wat in te korten

Het is goed mogelijk dat het hele bouwwerk van Roe gaat schuiven. Daar zijn gecompliceerde redenen voor (het recht op privacy van de vrouw moet je inlezen in de grondwet – het is alleszins redelijk – maar de politici in het Hof die original intent als regel hanteren, weigeren in te lezen, behalve als het hen van pas komt; dat in de tijd van Jefferson en Madison gevaarlijke abortussen heel gewoon waren ondermijnt hun riedel verder). Er zijn ook minder gecompliceerde redenen,namelijk dat de volgende stap de Texas regeling is die aanvaardbaar zou zijn en in no time is abortus geheel verboden. En de ultieme reden: abortus moet niet mogelijk zijn.

Vergeet niet, dit gebeurt in een land waar de seksuele voorlichting van kinderen lijdt onder een absurde ouderlijke angst dat er überhaupt over seks wordt gepraat. Voorbehoedsmiddelen zijn op zich gemakkelijk verkrijgbaar maar dan moet je wel weten dat je ze nodig hebt en hoe ze te gebruiken. In een land waar nog te veel mensen denken dat tieners pas over seks gaan denken als zij erover gaan praten, en dus er het zwijgen toe doen, is dat schadelijk. De VS heeft meer ongewenste zwangerschappen dan andere westerse land.

Een totaal verbod zou in strijd zijn met wat de meeste Amerikanen wensen – die willen een veilige abortusmogelijkheid tot een redelijke termijn van de zwangerschap. Abortus zo veilig mogelijk en zo weinig mogelijk, zoals Hillary dat uitdrukte. Dat is ook de reden dat een amendement op de grondwet dat abortus verbood nooit ook maar een begin van steun heeft gekregen. Nu proberen de anti-abortuszeloten het via deze weg.

Begrijpelijk dus dat er onrust is. Maar er is ook te weinig fleksibiliteit. Die vijftien weken van Mississippi zouden best een redelijk alternatief kunnen zijn als je Texas-regelingen wilt voorkomen. Het probleem is dat je een vijftien weken op federaal niveau zou moeten regelen. In de onderhandeling daarover zouden ook minimum aantallen van klinieken en gemakkelijke toegang tot voorbehoedsmiddelen aan bod moeten (dat was de deal in West Europa: gemakkelijk abortus maar ook gemakkelijk voorbehoedsmiddelen – de bisschoppen had het nakijken).

Een dergelijk compromis zou mensen die bereid zijn tot compromissen best kunnen bereiken. Maar als je geen enkele concessie wilt doen, alleen maar absolute standpunten inneemt, is dat onmogelijk en wint de groep die het meest rigoreus zijn standpunt doordrukt en dat is nu de antiabortus beweging. Mijn zwager, een born again christian, is tegen elke vorm van abortus. Een van mijn beste vriendinnen wil geen enkele beperking op de termijn.

Dit zijn onwrikbare standpunten waarin uiteindelijk de vrouwen die abortus nodig hebben niet geholpen worden. Het helpt ook niet de kinderen die ongewenst worden geboren en door geloofszeloten op de wereld gedwongen worden.

En dat is precies het punt waarop Amerika is aangeland: vanuit hun loopgraven bestoken links en rechts (zeg ik maar even voor het gemak) elkaar met absolute standpunten, aangejaagd door politici die in een tweepartijensysteem baat hebben bij dit scherpslijperij.

Het is daarom goed, denk ik, om abortus en de dreigende afkalving van Roe v. Wade te zien in het brede perspectief van de uiteenvallende Amerikaanse samenleving. Simpelweg zeggen dat Roe gehandhaafd moet blijven is net zo kortzichtig als Roe helemaal afschaffen.

Een wijs Supreme Court zou die middenweg weten te vinden. Ik sluit dat niet helemaal uit want de rechters zetten niet graag precedent opzij. Ze kunnen niet zomaar hun redenering van bijna vijftig jaar geleden opzij zetten. Een werkbaar compromis, vijftien weken bijvoorbeeld maar handhaving van het recht op privacy, zou ideaal zijn.

Maar dit Supreme Court is niet wijs, zo valt te vrezen. Het zit vol met conservatieve zeloten die het recht buigen naar wat in hun ideologie past. Reden genoeg om pessimistisch te zijn.