De nieuwe stijl van campagne voeren: wat we van Trump moeten leren.

In de Financial Times had Simon Kuper zoals altijd een interessant column. Omdat hij zo relevant is voor de campagne die zich begint te ontrollen, vat ik zijn verhaal hieronder samen – soms in zijn woorden, soms in die van mij. Het gaat om de les die te leren valt.

Campagnes zijn fundamenteel veranderd. Lessen geleerd voor, pak weg, 2000, tellen minder dan wat we kunnen leren van 2016. Donald Trump was gepokt en gemazeld in reality televison. Hij voelde aan dat de middelen die je daar gebruikte toepasbaar waren in politieke campagnes, deels intuïtief, deels omdat hij zelf al decennia ervaring had opgedaan. Zijn cruciale inzicht was dat verkiezingscampagnes vergelijkbaar waren met nogal middelmatige reality shows, gemaakt door amateurs en vol met treurige personen zonder werkelijk leven. Een voorstelling met B-acteurs, de verkeerde Clinton, de verkeerde Bush.

Een andere invloed is de cultuur van gaming. Steve Bannon, de man die met de de doorslag gevende invloed op Trumps overwinning, had in 2005 korte tijd geïnvesteerd in gaming. Financieel pakte dat niet goed uit maar hij ontdekt een onderwereld van jonge mannen die anoniem on line hun agressie botvierden. Net als reality television en video games belonen social media betrokkenheid. Als een beeld doorbreekt – Build the wall – dan gebruiken populisten het. Als het niets doet, dan laten ze het vallen. De campagne van Trump zal vol stops en go’s, probeersels. Lock her up bleek wonderen te doen omdat het de B-Clinton de boef maakte waartegen het gemakkelijk ageren was.

Het was interessant te zien hoe Trump, als president, zich inhield tegen Speaker Nancy Pelosi, die op het oog een gelijksoortig doelwit bood. Opnieuw sprak intuïtie: Trump wist dat hij te maken had met een A-held, iemand die hem zou afdrogen als hij het conflict niet wist te ontlopen. Populistische campagnes, misschien straks alle campagnes, voldoen aan de politiek vraag en om dat te doen verzamelen ze eindeloos gegevens over kiezers. Dat stelt hen in staat heel kleine groepen te benaderen met boodschappen die niemand anders ziet. Supporters worden deelnemers in plaats van toeschouwers – kijk naar de bijeenkomsten die Trump organiseerde, zelfs als president, in dat geval omdat hij het vuurtje alleen maar gaande kon houden met een permanente campagne.

Populisten zijn ook goed in staat, voorlopig althans, om campagnes te isoleren van daadwerkelijk besturen. Hun leiders zijn niet geselecteerd op de bekwaamheid om te besturen maar op hun vaardigheid in het betrokken houden van de kiezers. Niet voor niets komt een flink aantal van hen uit de vermaaksindustrie (Beppe Grillo, Boris Johnson, Donald Trump). Je zou onze eigen corpsbal, Thierry Baudet, als een product van de vermaaksindustrie kunnen zien. In elk geval is hij net zo kien op het gebruik van visuele en andere middelen om eenvoudige punten te scoren – punten die effect hebben al is de onderbouwing totale onzin (denk aan zijn 1000 miljard kosten voor een energieplan).

Minder nieuw maar effectief gebruikt is het opwekken van woede als middel om de zaak op te vuren. Iemand die een uitgewerkte politieke agenda heeft hoe je pensioenen moet hervormen verliest het van iemand die roept: ‘gooi ze eruit’. Belangrijker dan de keuze voor een kandidaat is het kiezen van de juiste vijand. De ideale vijand is een persoon of een groep die kan worden aangewezen als de belichaming van slechtheid in vele vormen. Vandaar George Soros, vandaar anti-semitisme of racisme. Het populistische script zegt: hoe saai en veilig jouw land mag lijken, deze vijand is erop uit jouw manier van leven te vernietigen. Of jouzelf. Populisten trekken extremisten aan. De ware populist kamt hen nooit af. Ze zijn zijn sterkste aanhang en maken dat hij er in vergelijking gematigd uitziet. Zoals Kuper opmerkt, Trump had de neo-nazi’s in Charlottesville nodig zoals Nethanyahu de Jewish Power partij nodig heeft, de partij van de extremist Kach, door de VS als terroristische beweging geduid.

Je mag aannemen dat de Democraten zelf deze technieken gaan gebruiken. De vijand die alles belichaamt hebben ze al: Trump vervult de hoofdrol als slechterik, nadere duiding onnodig. Je mag aannemen (hopen) dat ze niet een ideale vijand als hun eigen kandidaat zullen kiezen in 2020. Ook Democraten zijn veranderd van toeschouwers in participanten, er is meer activiteit op lokaal niveau dan ooit tevoren. Zoals Kuper afsluit, we zijn nu allemaal populisten, tot op zekere hoogte.