Waarom Biden met pensioen moet.

Het lijkt erop dat president Biden morgen, de dag dat hij vier jaar geleden zijn kandidatuur aankondigde, bekend zal maken dat hij nog eens vier jaar in het Witte Huis wil. Ik heb al eerder betoogd dat ik dat onverstandig vind, hieronder de lange versie van mijn argumenten daarvoor.

Don’t do it, Joe.

Bidens wens om herverkozen te worden is een buitengewoon slecht idee. Het gaat eindigen in tranen. Voor Biden, voor de Democraten en voor Amerika. Joe Biden is een goede president geweest, zo goed als je had mogen verwachten, misschien iets beter. Gemiddeld en dat is na het desastreuze presidentschap van Donald Trump zo gek nog niet. Maar een heel behoorlijke eerste termijn wil nog niet zeggen dat het verstandig is om het Witte Huis te willen blijven bezetten.

Er zijn minstens vijf redenen waarom Biden ten sterkste moet worden afgeraden om dit pad op te gaan.

1) Te oud

Om te beginnen, en vergeet Bernie Sanders’ geneuzel over leeftijdsdiscriminatie: tachtig is een gezegende leeftijd maar wel een waarop niemand zo scherp is als hij of zij eerder was. Beter wordt het niet meer. In 2020 kon Biden vanwege corona campagne voeren vanuit zijn kelder, maar de campagne van 2024 zal hem zwaar vallen. Fysiek maar ook psychisch, als hij de onvermijdelijke fouten maakt, onzin debiteert en er door de tegenstanders mee om de oren wordt geslagen. Het wordt geen fijn spektakel.

Al zijn hele presidentschap produceert Fox News filmpjes met bloopers, versprekingen, afdwalen en ander klein ongemak. Vorige week in Ierland verwarde Biden nog de fameuze Ierse rugbyspelers die actief zijn onder vlag ‘All Blacks’ met de ‘Black and Tans’, een militaire eenheid in de Ierse onafhankelijkheidsoorlog. Niet een mix up waarvan je als burger wakker hoeft te liggen maar wel een voorbeeld van Bidens fuzzy mind.

Geen schijn van kans dat de media, rechts of links, Biden veel ruimte zullen geven om fouten te maken in zijn campagne. En niet onterecht. De kiezer heeft er recht op te zien of de dan 81-jarige kandidaat nog wel goed bij de les is. Ronald Reagan was in zijn tweede termijn herhaaldelijk de weg kwijt (en in het Iran Contra schandaal runde zijn staf het presidentschap) en menigeen dacht nog terug aan het eerste debat in 1984, toen de president in zijn afsluitende oratie vrolijk over Route One in Californië motorde, met onbekende bestemming. Reagan wist het in het tweede debat met een kwinkslag onschadelijk te maken, maar toch, het was een eerste indicatie. Al te vaak zagen we Nancy hem influisteren wat hij moest zeggen, als ze al niet afspraken had afgezegd omdat de sterren verkeerd stonden.

Presidenten lijden bijna zonder uitzondering aan het ik-ben-onmisbaar-virus (ook bekend bij Nederlandse premiers) en het vergt blijkbaar bovenmenselijke kracht om jezelf terug te trekken als dat de verstandigste weg is. Zelfs een van de beste presidenten aller tijden, Franklin Delano Roosevelt, kandideerde voor de vierde keer in 1944, ook al wist hij dat hij die termijn niet zou overleven. Drie maanden na zijn inauguratie was hij dood. Dat zijn opvolger Harry Truman goed uitpakte, zij het met hindernissen, was lang niet gegarandeerd. De kiezers werden voor het lapje gehouden.

2) Electoraal risico

Het lijdt geen twijfel dat Biden ook strompelend, kreunend of anderszins gehandicapt in 2024 Donald Trump zal verslaan. Dat is echter vooral te danken aan Trump, een fenomeen waarvan de kiezer duidelijk genoeg hoeft, ook als zijn eigen partij hem maar niet kan loslaten. Donald Trump is de gewenste opponent voor de Democraten en ik vermoed dat tegen de staatsgreeppleger welke Democraat dan ook kan winnen. De afgelopen weken van Trumpmanie en exces, enkel leidend tot nog hogere populariteit onder zijn eigen aanhang, is door het Witte Huis (en het partijhoofdkwartier) grijnzend gadegeslagen. Trump is hun favoriet.

Maar mochten de Republikeinen bijtijds bij zinnen komen (of Trump om wat voor reden dan ook, rechtszaken, racisme, antisemitisme of gewoon, dagelijkse idioterie, zichzelf buitenspel zetten) en iemand anders nomineren dan heeft Biden een serieus probleem. Elke andere mogelijke kandidaat is jonger dan Biden, soms veel jonger, waardoor het contrast tussen de kandidaten nog groter wordt. Zien we Biden al massabijeenkomsten bewerken, of handen schudden tot hij een ons weegt?

Een dergelijke andere kandidaat, en ik zou persoonlijk niet mijn geld zetten op gouverneur DeSantis, zal zich kunnen presenteren als een nieuw geluid, open voor delen van de Trump-agenda en vooral voor betrouwbaar klassiek conservatisme. Reken maar dat de afkeer van Biden de traditionele Republikeinen zal verlokken weer keurig op hun genomineerde te stemmen. En reken er maar op dat wie het ook wordt, de running mate Niki Haley is, de oud-ambassadeur en oud-gouverneur van South Carolina. Een vrouw op het ticket, bij een min of meer beschaafde Republikein: de kansen stijgen aanzienlijk.

Kortom, ieder ander dan Trump wordt een risico voor de Democraten als ze zich zonder nadenken achter Joe Biden scharen. Dan zullen niet zij maar de Republikeinen er juist uitzien als de partij die de ellende van Trump kan wegsluizen. Want denk maar niet dat de Republikeinse Partij als partij gestraft zal worden voor zijn obstructie, Trump steun en algehele lafheid in het handhaven van beschaafde normen in de Amerikaanse democratie.

3) Generationele constipatie

Er zijn veel te veel bejaarden in de top van de Amerikaanse politiek. Ze willen maar niet weggaan. Het probleem is dat ze de jongere politici wegjagen of die dwingen die tot stilstand, waarna ze uit beeld verdwenen.

In de Senaat is het duidelijk te zien. Senator Diane Feinstein, 89 jaar oud en al jaren sukkelend en nu ook fysiek in de lappenmand, had in 2018 al moeten verdwijnen. Chuck Grassley van Iowa is ook 89 en net herkozen. Hij zit er al 49 jaar. Mitch McConnell, de Republikeinse leider in de Senaat, als hij niet gestruikeld is en een hersenschudding heeft, is 81. Democratisch leider Chuck Schumer is een jonkie met zijn 72 jaar. Bernie Sanders zelf is 81. Tien procent van de Senaat is ouder dan 75.

Deze blokkade van een nieuwe lichting gebeurt in beide partijen. Hillary Clinton, toen 69, dwarsboomde al vroeg in 2015 een groep jongere vrouwen die zich door haar gezag en geldmachine lieten afschrikken. Het kostte ons kandidaturen van Elizabeth Warren, Kirsten Gillibrand, Amy Klobuchar en anderen die na Obama een frisse wind hadden kunnen laten waaien. Nodeloos te zeggen dat Hillary een ramp werd. Nu doet Biden hetzelfde. En weer zullen de jongere Democraten minstens vier jaar moeten wachten. Te lang voor menigeen, weer een generatie verloren.

Ook de Republikeinen weten er weg mee. Bob Dole was bejaard in 1996, maar hij was ‘aan de beurt’. Hij oogde breekbaar toen hij van een podium viel. John McCain, die fris en interessant was in 2000, stommelde in 2008 rond als de oude man die hij was. Mitt Romney had een betere kans gehad als hij in 2008 kandidaat was geweest in plaats van in 2012. En, geef ze wat krediet, de Republikeinen laten zich dit keer tenminste niet door de bejaarde Trump weerhouden om zich kandidaat te stellen. Ze buitelen al dartel over elkaar heen, hopend dat Trump onderuit gaat.

4) Het belang van de vicepresidentskandidaat

De kans dat Biden omvalt tijdens een tweede termijn zal enorme aandacht geven aan wie hij meeneemt voor het vicepresidentschap, er vanuit gaand dat hij niet al eerder omkukelt en Harris president is, want dan wordt alles anders. Wie wordt Bidens running mate? Vrijwel niemand is officieel enthousiast over Kamala Harris. Ik denk dat dit onterecht is, of in elk geval al te gemakzuchtig, maar het is niet anders. Wisselen van kandidaat door Biden is gevaarlijk want disloyaal, en wie garandeert dat een andere kandidaat niet evenveel vragen oproept? Hoewel, wie kan er bezwaar hebben tegen gouverneur Gretchen Whitmer van Michigan?

Ik sluit niet uit dat Biden Harris alsnog van het ticket verwijdert. Misschien dat Harris zich in een opzichtige daad van zelfopoffering en met een ferme duw terugtrekt. Maar laten we ervan uitgaan dat zij de kandidaat is voor het vicepresidentschap en we weten zeker dat er een stortvloed van kritische Harris artikelen zal verschijnen, meestal gecombineerd met reden 1 hierboven, de kans dat Biden het niet overleeft.

5) Tweede termijnen zijn zelden succesvol

Okay, stel dat Biden wint. Gefeliciteerd en dan? Het valt te vrezen dat de historische rol die Biden graag voor zichzelf wil weinig te winnen heeft bij nog eens vier jaar in het Witte Huis.

Ga maar na. De kans dat de Senaat in 2024 Democratisch blijft, is vrij klein. De Democraten moeten, na hun succes zes jaar geleden, nu veel zetels verdedigen. Te vrezen valt dat de Republikeinen van Mitch McConnell nog een ronde benoemingen en obstructie mogen voeren.

Het Huis is moeilijker te voorspellen gezien de totale disfunctionaliteit waarin dat nu terecht is gekomen onder de ruggengraatloze Speaker Kevin McCarthy en zijn maatje Marjorie Taylor Greene, samenzweringsidioot par excellence. Het is mogelijk dat de aanstaande overreach van al die commissie die de Republikeinen hebben ingesteld om wraak te nemen, zal werken als boemerang. Een flink aantal van hen loopt rond als bloeddorstige maar hersenloze types. De kiezer kon er wel eens genoeg van krijgen.

Wie weet, maar feit is dat de kans op een Democratische meerderheid in beide huizen van het Congres miniem is. Daarmee is de kans op serieuze wetgeving door de president beperkt. De waterval aan wetsontwerpen en uitgaven die Biden in zijn eerste twee jaar erdoor kon jassen en die hem premature vergelijkingen met illustere voorgangers opleverde, zal uniek blijken. Hij zal niets gedaan krijgen.

Het is waar dat onder die omstandigheden de veto-macht van de president nieuw belang krijgt, maar je kunt toch bezwaarlijk vier jaar lang Republikeinse wetgeving blokkeren en dat een succes noemen. Een tweede termijn om tegen te houden wat de meerderheid in het Congres wil? Daarmee ga je niet de geschiedenisboeken in. Of op de verkeerde manier.

Ook dit is een oud verhaal, maar het wordt te weinig beseft: presidenten die een tweede termijn wonnen, konden zichzelf op de schouder kloppen dat de kiezers hen beloond hadden voor verleende diensten, maar verder leverde het weinig op. Tweede termijnpresidenten breken geen potten. Wilson, Franklin Roosevelt (geen goede tweede termijn), Truman, Nixon, Reagan, Clinton, Obama: allemaal stukken minder dan in hun eerste termijn, soms ronduit rampzalig. Alleen Eisenhower kon redelijk tevreden zijn.

De beste één termijn president die op tijd vertrok was James Polk (1845-1849). Hij had vijf agendapunten – waaronder overigens een oorlog met Mexico – die hij allemaal realiseerde. Hij vond dat wel mooi geweest en ging met pensioen. Ook één termijn presidenten die verloren, staan er niet altijd slecht op: Jimmy Carter, die verloor in 1980, zal bij zijn overlijden de eer krijgen die hij verdient; oude Bush, die in 1992 de eer moest laten, was zo slecht nog niet.

Eén contra argument

Stel dat Biden wint in 2024, en je moet onderkennen dat de meeste presidenten die een tweede termijn willen die ook krijgen – zelfs de rampzalige kleine Bush en ook nog bijna Donald Trump – dan bezetten de Democraten in elk geval de top van de uitvoerende macht. Veel beleid, vooral buitenlands beleid, kan zonder het Congres gemaakt worden. Benoemingen voor departementen en bureaus maken een groot verschil, zoals Trump heeft aangetoond, en ja, de veto macht is relevant.

Maar er is de jokeroptie. Tijdens zijn tweede termijn kan Biden op grond van ouderdom en kwalen, al of niet gelogen, ontslag nemen en zijn vicepresident laten opvolgen. Menigeen zou schande roepen, maar hij heeft die mogelijkheid. Sterker, als hij het doet na de tussentijdse verkiezingen van 2026, dan kan zijn opvolger nog twee keer kandideren. Dat zit zo: volgens het 22ste Amendement op de Grondwet mag je maar twee keer (dus in totaal acht jaar) tot president gekozen worden. Maar als je tussentijds opvolgt en minder dan twee jaar het ambt het vervuld, dan kun je nog gewoon twee termijn volmaken, in totaal dus mogelijk tien jaar. Er was sprake van om Al Gore in 1998 de aangeschoten Clinton te laten vervangen, zodat hij als zittend president de verkiezingen van 2000 in zou gaan.

Kortom, Biden kan de Democraten helpen. Een nieuwe president zou anders bekeken worden als hij of zij er al zit. De kansen op verkiezing stijgen en daarmee de kans dat de Democraten drie termijnen vol kunnen maken, misschien zelfs vier. Hij kan natuurlijk ook gewoon doodgaan, met hetzelfde effect.

Een onwaarschijnlijk scenario? Misschien en het is op zich geen erg aangename of democratische manier om zo de Democraten in het Witte Huis te houden, maar het zal een rol spelen, al was het maar omdat de Republikeinen die optie zullen belichten. Verdedig je er maar eens tegen als je eigen kandidaat 81 is en het scenario helemaal niet zo onwaarschijnlijk is.

Zet alle redenen tegen en die ene voor op een rijtje, en de scepsis over een Biden-kandidatuur groeit. Bij mij althans. Het kiezen voor een frisse, jonge Democraat die in staat moet kunnen zijn om de verkiezingen te winnen het presidentschap het aanzien en de frisheid te geven die het ambt en het land nodig hebben, lijkt mij veruit de betere optie. Amerika verdient Bidens pensioen.