Zoals de regelmatige lezer weet, ben ik nogal pessimistisch over de toekomst van de Verenigde Staten. Helaas kreeg dat pessimisme de afgelopen week verdere bevestiging.
Niet alleen in de senaat, waar regelrecht opportunisme en totaal gebrek aan enig moreel perspectief de Republikeinen verleidde tot het blokkeren van een commissie van beide partijen die onderzoekt wat er precies is gebeurd tijdens de staatsgreep van 6 januari. Het bevestigt dat de partij in de greep is van Donald Trump, en dat de senaat in de greep is van de meest verwerpelijke politicus erin, Mitch McConnell. Toegegeven, het vergt nogal wat om de meest verwerpelijke Republikein te zijn, maar Ted Cruz en Josh Hawley komen niet in aanmerking omdat ze de macht missen. Ze staan klaar in de coulissen.
Deze blokkering op zich is niet meer dan een symptoom. Waar ik me werkelijk zorgen over maak is over de toekomst van de democratie. Nu al is het zo dat Republikeinse kiezers uitslagen van verkiezingen niet meer vertrouwen (tenzij ze winnen). De Big Lie van Donald Trump – dat hem het presidentschap ontstolen zou zijn – zou geen kracht hebben als niet de Republikeinse politici, groot en klein, hem daarin zouden steunen.
Op staatsniveau worden kieswetten aangepast om het moeilijk te maken te stemmen. Dit is een klassiek Amerikaans gezelschapspel, waarin nota bene de Democraten juist heel goed waren tijdens de segregatie. Tegenwoordig zijn het Republikeinen die barrieres opwerpen voor kiezers, heel goed wetend dat ze een minderheid zijn die alleen met valse methodes kan winnen. Om dat laatste te garanderen, zetten ze ook in de nieuwe kieswetten dat de staatswetgevers uitslagen mogen negeren of veranderen, als de uitslag hen niet bevalt.
Het lijkt allemaal kleinzielige Spielerei maar dit is waar ik bang voor ben: Republikeinen maken het onmogelijk voor de Democraten (de meerderheid) om verkiezingen te winnen en laten keer op keer zien dat ze alles zullen doen om de macht te verkrijgen en te behouden. In reactie zullen Democaten het vertrouwen in het democratisch proces verliezen. Een staatsgreep van een Democratische ‘verliezer’ is niet uitgesloten.
Ik wil de Democraten niet de hemel in prijzen, maar vergelijk hun reactie op de ‘overwinning’ van kleine Bush, in Florida, in 2000, met 500 stemmen verschil eens met wat de Republikeinen hier voorschotelen. Die reactie was een voorbeeld van beschaafd burgerschap, je neerleggen bij de uitslag van een democratisch proces, zoals trouwens ook Richard Nixon deed, ere wie ere toekomt, in 1960, toen de Democraten bijzonder krap en mogelijk frauduleus wonnen.
Het zal niet lang duren voordat alle Amerikanen verkiezingen en verkiezingsuitslagen wantrouwen, voordat Democraten net zo wantrouwig zijn als Republikeinen nu. In de meest pessimistische voorstelling gaat dit leiden tot een stelsel waarin iemand de macht grijpt (daartoe acht ik Cruz en Hawley wel degelijk in staat) omdat hij (het zal een hij zijn, al zijn de vrouwelijke Republikeinen geen haar beter) claimt de verkiezingen gewonnen te hebben, never mind de uitslag. Iets minder pessimistisch is de voorstelling dat het tot permanente stagnatie en elkaar beschuldigen en uitdagen zal leiden, maar uiteindelijk gaat dat hetzelfde gevolg hebben.
De Amerikaanse democratie wankelt, durf ik wel te stellen. Ik kan nog een batterij aan andere redenen opsommen om dat te illustreren, van het exploderend bezit van wapens, nu ook zonder vergunning overal in Texas te dragen, tot het geneuzel over 1619 versus 1776 (alsof de Founding Fathers geen slavenhouders waren), van verbod op onderwijs in evolutie tot verbod op critical race theory.
Maar deze ondermijning van het kiesstelsel is de grondslag van alle negatieve gevoelens over de ontwikkeling van de VS.
Donald Trump zal in de geschiedenisboeken die later worden geschreven (als ze in vrijheid geschreven kunnen worden, misschien wordt Amerika ook een Xi-achtig autoritair regime) de meest belangrijke president van Amerika blijken. De man die met zijn Big Lie de samengeving fataal vergiftigd heeft waardoor de democratie in Amerika aan zijn einde kwam.