Het ontslag van Rex Tillerson als minister van Buitenlandse Zaken was een kwestie van tijd. Verkeerde man, verkeerde plaats, verkeerde tijd. De voormalig bestuursvoorzitter van Exxon dacht dat hij een grote, niet op een specifiek product gerunde bureaucratie kon besturen alsof het een groot bedrijf was. Het State Department verkeert in chaos. Dat is deels Tillersons werk (of gebrek aan werk), deels de weigering van de Trumpistan-zeloten om Tillerson de mensen te laten benoemen die hij wilde.
Ik sprak deze week toevallig een vriendin die deel uitmaakt van de honderd carrière diplomaten die eind november zijn vertrokken. Zij was ambassadeur en vervulde een aantal hoge posten in Washington zelf. Een van de weinige vrouwen in deze wereld. Ze had kunnen blijven, zei ze, ‘sit it out’, maar was zo gedemoraliseerd dat ze liever vertrok in plaats van een laatste plaatsing voor haar pensioen af te wachten.
Behalve de bestuurlijke chaos lag Tillerson ook op een ramkoers met de psycho zelf, die hij, in een van zijn meer heldere momenten, een ‘moron’ noemde, een idioot. Dat was toen Trump begon te roepen dat hij tien keer zoveel kernwapens wilde. Maar al voor die tijd was het duidelijk dat Trump met zijn olifant in een porseleinkast benadering, gecombineerd met zijn pathologisch narcisme dat hem doet denken dat alles wat hij aanraakt een succes is, niemand naast zich kon hebben die eigen ideeën zou hebben. Zo blies Trump de relatie met de NAVO op – iedereen doet nu wel of dat allemaal hersteld is, maar feit is dat de psycho eigenlijk niets van een bondgenootschap moet hebben. Groot succes vond deze neonazi supporter die ook nog eens in Warschau de extreem rechtse politici een hart onder de riem stak. Terwijl Trump de Saoedi’s omarmde en een zwaarddans met hen uitvoerde terwijl ze Qatar ondermijnden, probeerde Tillerson de schade te beperken.
Trump saboteerde wat er aan diplomatiek overleg was met Noord-Korea, hij zat vast in zijn overtuiging dat Iran moet worden dwarsgezeten. Kortom, het is een mirakel dat Tillerson nog zo lang overleefde. Hij was niet de rationele, verstandige persoon die sommige deskundigen zagen toen hij benoemd werd (dezelfde deskundigen die denken dat generaals a la John Kelly de wereld zullen redden van de psycho).
Als Pompeo inderdaad Tillersons opvolger wordt (Tillerson zal er nu spijt van hebben dat hij geen ontslag nam in plaats van door de psycho te worden gedumpt) dan zal de chaos op het State Department mogelijk verminderen, maar wie een zucht van opluchting slaakt kan zich daarover beter bedenken. Op de CIA die hij sinds januari runde was Pompeo een houwdegen die er het liefst op af gaat en die, in de stijl van bendeleider Dick Cheney indertijd, de informatie graag naar zijn hand zet. Pompeo wil Iran aanpakken. En hij wil het onderzoek naar Russische invloed op Amerikaanse democratische processen saboteren.
Dat geldt ook voor de genoemde opvolger van Pompeo bij de CIA, senator Cotton. Cotton was de malloot die toen Obama de Iran deal sloot namens een aantal Republikeinse senatoren een brief naar Iran stuurde dat de president wel wat kon beslissen maar dat zij zich daar niet aan gebonden voelden.
Het is niet verrassend dat Niki Haley, de VN-ambassadeur die werd genoemd voor de post, hem weigerde. Ze zou wel gek zijn om deze rommel over te nemen. Ze heeft de ambitie om de eerste vrouwelijke president te worden en de VN is voldoende voor haar CV. Daar hoeft niet een mislukt ministerschap bij. Bovendien heeft ze een gezin en de wereld rondreizen is niet geweldig voor het gezinsleven.
Zo’n ministerschap, ook van Pompeo, is gedoemd te mislukken. Dat is eenvoudigweg de vuistregel van iedereen die denkt dat hij op eigen kracht in een regering geleid door Trump kan ontsnappen aan de enige echte constante in die regering: iedereen die met Trump omgaat, raakt besmeurd.