Vandaag in de Standaard en de NRC English translation
Wees niet te snel met het afschrijven van de Republikeinse Partij. De Republikeinen mogen verantwoordelijk zijn voor Trump en alle schade die hij heeft aangericht, de Amerikaanse neiging tot geheugenverlies en vergevingsgezindheid voor zondaars, groot en klein, garandeert ook deze partij een lange en gezonde toekomst. Over een jaar of acht zullen de Republikeinen weer het Witte Huis bezetten, en ondertussen regeren ze op staatsniveau, waar ze vrolijk door kunnen gaan met gerrymandering, het beperken van het kiesrecht en met de strijd tegen het recht op abortus.
Een tweepartijensysteem leent zich niet voor afsplitsingen en voor totale, finale afrekening met een van de twee partijen. Wat er aan correctie komt, en die zal weinig voorstellen, zal plaatsvinden binnen de partij. Witte racisten en evangelische zeloten, groepen die behoorlijk overlappen (ook ‘Jezus redt’ hing prominent aan het bordes van het Capitool), vormen een te groot deel van de Republikeinse achterban om te verwachten dat ze op een zijspoor komen. Toontje lager misschien, tijdelijk, maar het blijven kiezersgroepen die gemakkelijk zijn te mobiliseren vanuit een perspectief van vermeende gekwetstheid en bedreiging van hun privileges.
De zogenaamd traditionele Wall Street Republikeinen noemen zichzelf echte conservatieven maar in werkelijkheid zijn ze opportunisten. Zij hebben nooit moeite gehad om hun karretje te koppelen aan groepen die hen in staat stelden hun belangen te behartigen. Reagan deed het, George W. Bush deed het en ook het Trump-tijdperk gaf daarvan een goede illustratie. Deze Republikeinen vonden Trump een vulgaire onroerend goed boer, maar staken de belastingverlagingen en de deregulering graag in hun zak. Hun opportunisme is echt niet verdwenen. Er komt geen breuk in de partij, niemand heeft daar belang bij.
Politiek in Amerika draait altijd meer om personen dan om ideologie. Kiezers stemmen op iemand die ze vertrouwen of tegen iemand die ze wantrouwen. Hillary was een gemakkelijk doelwit. Met twee kandidaten loont negatief campagne voeren. In 2024 als Kamala Harris de Democratische kandidaat zal zijn – al of niet als zittend president – zullen de spuigaten van racisme, vrouwenhaat en zogenaamd anti-communisme weer opengaan. Gewoon, Republikeinen zoals we ze kennen. Met een redelijke kans op succes.
Historisch perspectief helpt hier. De canard dat de Democraten Amerika socialistisch zullen maken dateert al uit de jaren dertig, de jaren van de New Deal. Het werkt voor rechts, het werkt voor Republikeinen, het werkte zelfs dit jaar nog om de kleur- en visieloze Joe Biden mee te bekladden. Het gaat blijven werken. Een grote groep kiezers in het midden, niet per se racistisch of evangelisch en al helemaal niet pro-Wall Street, kan nog steeds op deze manier opgejuind worden om onder geen voorwaarde Democratisch te stemmen. De Republikeinen zullen het gebruiken, als vanouds. Uiteindelijk scoorde deze partij twee maanden geleden nog 73 miljoen kiezers, en was er niet het coronavirus geweest, dan konden we nu nog eens vier jaar Trump tegemoet zien.
Het is mogelijk dat sommige politici last zullen krijgen van hun Trump-verleden. Maar ik zou er geen geld op zetten. Anti-democratische senatoren als Ted Cruz en Josh Hawley zullen gewoon worden herkozen. Hun kiezers in Texas en Missouri gaan niet met hen breken. Ze staan klaar voor 2024. Ook oud VN-ambassadeur Niki Haley blijft, ondanks haar gezwabber rondom Trump, een aantrekkelijke presidentskandidaat. Ze paste deze week wel op om Trump verantwoordelijk te houden voor het geweld op Capitol Hill. Zal ze last hebben van de Trump-partij? Ik denk het niet. Ze is McConnells troef. Macht lonkt.
De toekomst speelde zich al af terwijl de aanval op het Capitool plaatshad. In Florida kwam de organisatorische top van de Republikeinse Partij bijeen, de Republican National Committee (RNC). De voorzitter, een Trump-acoliet, werd herkozen. De aanwezigen prezen de president, ook na Capitol Hill. Geen kritisch woord te horen. Dit is de bureaucratische kant van de manier waarop Trump de partij in zijn zak heeft. Houdt deze mensen in de gaten: als de top van de RNC wordt vervangen, is dat het begin van de aanpassing. Maar verwacht geen revolutie. Uiteindelijk stemden vorige week 147 afgevaardigden en 8 senatoren tegen de verkiezingsresultaten en daarmee tegen democratie. Reken er niet op dat ze ter verantwoording worden geroepen.
Een interessante vraag is of de Trump aanhang die voor een deel geen vertrouwen heeft in democratie de moeite zal nemen of in staat zal zijn zich te organiseren. Wie democratie wantrouwt wordt niet actief in een partij. Een bundeling via actiegroepen, rechtse militia’s en internetcombi’s lijkt meer voor de hand te liggen. Ze zullen met graagte gebruikt worden door de Republikeinen maar geen autonome factor zijn.
Het klinkt misschien paradoxaal en teleurstellend, maar de aanval op het Capitool maakt het relatief gemakkelijk voor de Republikeinen om zich nu los te maken van Trump. Ineens hadden ze een excuus. Inderdaad, er zijn nu Republikeinen die Trump vier jaar gesteund hebben die afstand nemen. Maar wel ná de verkiezingen die hij bijna won, en ná twee maanden leugens en bedrog. Ze zullen het komende jaar trots melden hoe principieel ze waren. Reken erop dat Mike Pence, de ultieme labbekak die maar één keer niet sprong toen Trump hem daartoe opdracht gaf, zal worden geprezen als baken van karaktervastheid. Gepaste bescheidenheid na vier jaar Trump? Geen schijn van kans.
Zoals Mark Twain zei toen artikelen over zijn dood bleven verschijnen: ‘De berichten over mijn dood zijn geweldig overdreven’. De Republikeinse Partij zal zich even gedeisd houden maar berichten over haar dood zijn overdreven. Let maar op, over vier jaar, over acht zijn ze er weer. Niets bindt Republikeinen meer dan de wens om macht te hebben. Daar hoeven ze geen programma voor te hebben, geen ideologie, zelfs geen populistische leider. Houdt u vast, ze zijn sneller terug dan u denkt.