Hoe rijken de VS ondermijnen

Terwijl China wacht tot het implodeert (zie vorige post) is het in het andere wereldrijk, de VS, wachten tot het politieke systeem zo corrupt en ineffectief is dat een autoritair leider met meer energie en verstand dan Trump er gebruik van maakt om de macht te grijpen. In de personele sfeer zijn het schaamteloze opportunisten als Ted Cruz en Josh Hawley die hiervoor in aanmerking komen. Zij wachten ongeduldig op hun kans.

Ondertussen wordt steeds duidelijker hoezeer Amerika op een wankele Weimar-republiek lijkt. Ik houdt niet van historische vergelijkingen (nee, er is geen Koude Oorlog zoals we die kenden) maar het falen van de elites zoals Duitsland dat meemaakte in de jaren twintig maakt die verleidelijk.

De afgelopen week waren er twee onthullingen in de vorm van doorwrochte journalistieke artikelen die laten zien hoezeer de Amerikaanse samenleving een Potemkin village is: een front van succesvol individualisme, entrepreneurschap en energiek handelen, met daarachter enerzijds armoede en ongelijkheid, en anderzijds elites die het systeem uitmelken, zoveel ze maar kunnen.

Het eerste verhaal vertelde dat de rijkste mensen in het land, en ik vermoed, bij extensie, simpelweg alle rijken in het land geen of nauwelijks belasting betalen. Het artikel ging over onthullingen van Propublica die duidelijk maken dat lui als Bezos, Gates en de goedmoedige Warren Buffet, nauwelijks belasting betalen. Ze ontduiken niet, ze weigeren niet, ze gebruiken gewoon hun geld om manieren te vinden om dat geld te laten groeien. Het helpt als je rijk bent, vermogen hebt, want als dat groeit ben je bevrijd van elke afdracht.

Warren Buffet heeft een reputatie als aardige man die zich hoogstens erover beklaagt dat het systeem hem nou eenmaal dwingt om gemiddeld minder belasting te betalen dan zijn secretaresse. De zielepoot. De NYT schoffelt dat imago mooi onderuit.

Het gaat niet om die superrijken. De hele Amerikaanse financiële en ondernemerswereld loopt er de kantjes vanaf. De Republikeinen helpen hen en worden door hen geholpen. In het volgende verhaal over de manier waarop private equity fondsen belastingen ontlopen (waar is trouwens het onthullende verhaal hoe Sywert van Lienden daarmee te maken had – een lijn die niet alleen Twan liet liggen, maar ik verder ook niet terug heb gezien) wordt duidelijk dat politici zich gemakkelijk laten manipuleren, en Republikeinse politici gemakkelijker dan wie dan ook.

Volgens de NYT vandaag betalen deze private equity clubs geen of nauwelijks belasting. Ook hier hebben de redenen alles te maken met de structuur van de Amerikaanse politiek. Om te beginnen is er niemand die de duistere wegen van deze clubs kan onderzoeken. De Republikeinen hebben nu al decennia de IRS, de Amerikaanse belastingdienst, uitgekleed. De kans dat je met een inkomen van 250.000 of lager wordt geaudit is honderden keren groter dan de kans dat superrijke financiële schuivers dat worden. Er zijn simpelweg niet genoeg mensen met genoeg kennis om hen bij de lurven te nemen.

De belastingsystemen worden keurig aan hun wensen aangepast, het meest recentelijk nog in 2017 toen de Republikeinen belasting uitverkoop hielden. Het artikel laat ook weer eens zien wat we al wisten: een paar miljoen dollars geïnvesteerd in agressief lobbyen levert honderden miljoenen winst op. Politici zijn push overs, Republikeinen hoef je niet eens te duwen.

De Amerikaanse overheid loopt honderden miljarden dollars mis. Slachtoffer is niet de overheid maar de samenleving. De absurde ongelijkheid ondermijnt wat er nog aan samenhang en solidariteit zou zijn, en dat was al niet veel. Alles wat ongelijkheid heeft veroorzaakt (racisme, belabberd onderwijs, slecht woningbeleid etc.) wordt vergroot in plaats van verkleind. Daar gaat de regering-Biden niets aan veranderen. Marginale successen zullen de structuur niet aantasten. Mitch McConnell heeft zich voorgenomen een erfenis van obstructie na te laten. Joe Manchin heeft geen idee wat hij doet.

Alsof dat allemaal nog niet genoeg is om pessimistisch te zijn, gaat het proces van het ondermijnen van de democratische processen gewoon door. Hier hoeft niet eens gelobbyd te worden. Republikeinse zeloten doen het vuile werk voor de mensen die ervan gaan profiteren (niet zij). De grootscheepse ondermijning van stemrechten verkeert in een stroomversnelling. Senatoren Sinnema (AZ) en Manchin (WVa) helpen.

Amerika functioneert niet meer. Of misschien beter gezegd, het functioneert al heel lang niet meer (sinds de jaren zestig, pak weg) maar was zo succesvol dat mensen bereid waren weg te kijken van de systematische erosie van hun samenleving. Daar komt binnenkort een einde aan als ook de democratie in het land het onderspit delft.

Ik verwijs nog eens naar Bidens stelling dat niet China de vijand is van het democratische westen maar het toenemend aantal autocratische regimes in de wereld. Ik zou geen geld op willen zetten welk regime eerder tegen zijn grenzen aanloopt: China of de VS. Dat alleen al is stof voor depressieve gedachten. In Weimar ging Duitsland teloor omdat de elites enkel aan zichzelf dachten. Klinkt bekend.