Een van mijn favoriete columnisten/onderzoeks journalisten is Thomas Edsall van de New York Times. Hij heeft een vast formule. Iedere week neemt hij een onderwerp in de Amerikaanse politiek of samenleving en diept dat uit in conversaties en emails met specialisten op het betreffende terrein. Edall gaat erin met een open mind en stelt de vragen zoals een journalist die meer wil weten ze stelt. Het zijn langere columns, meer research essays van pak weg 2000 woorden.
Een selectie van Edsalls columns sinds de zomer van 2016 is nu samengebracht in zijn boek The Point of No Return. American Democracy at the Crossroads. Het is verreweg het meest inzichtrijke boek over Amerika dat ik het afgelopen jaar het gelezen. Er waren geweldige boeken over specifieke onderwerpen (denk Maggie Habermans Confidence Man over de psycho, denk aan Dana Milbank over hoe het zo ver kon komen met de Republikeinen), maar Edsall heeft een breedte van onderwerpen die het een haast encyclopedisch boek maakt over Amerika.
Als u echt diep wilt duiken in wat Amerika mankeert, ken ik geen beter boek om dat te doen.
Laat me een aantal titels geven van de 42 hoofdstukken – ze zijn tijdgebonden, dwz. bij ieder essay staat erbij wanneer het gepubliceerd is, maar omdat hij geen voorspellingen maakt maar analyseert, is dat enkel een bepaling, geen beperking. Als excercities in diep denken zijn ze tijdloos. De analyse van wat er zou kunnen gebeuren na een verkiezingsnederlaag van Trump heet: How Far Might Trump Go? en dateert van 28 oktober 2020. Inmiddels weten we hoe ver hoe ging, maar de analyses en mogelijke scenario’s zijn pijnlijk nauwkeurig. Niemand kon verrast zijn over de leugens, de agressie en staatsgreep.
Andere titels van hoofdstukken: The Not So-Silent White Majority uit november 2016, Whose Neighbourhood Is It van september 2015, Democracy Disrupted (maart 2017), The End of the Left and The Right as We Knew Them (juni 2017), The Democrat’s Left Turn is Not An Illusion (juli 2018), No One Should Take Black Voters For Granted (september 2019), Red and Blue Voters LIve in Different Economies (september 2019), America had Split (januari 2022) – enfin, u krijgt een idee.
Via Edsall heb ik heb meer over langlopende onderzoeken gelezen dan ik anders had gedaan, geconcentreerde informatie op belangrijke onderwerpen. Hij doet als het ware het voetenwerk. En dat levert veel insights op. De Democraten, ooit de partij van werkende mannen en vrouwen, laten de discussie nu domineren door onderwerpen als ras, geslacht en seksualiteit. ‘De verschuiving van prioriteiten liet de kiezers aan hun lot over, ze hadden geen andere keuze dan over te stappen naar de Republikeinen’. De verkiezingen van 1994, die waarbij brandbommenwerper Newt Gingrich de meerderheid won voor de Republikeinen, ‘werd veroorzaakt door de revolte van neerwaarts mobiele werkende klasse tegen de Democraten’.
Op het moment dat het vertrouwen in de overheid was vernietigd – door eindeloos drammen van Reagan en geblunder van oude Bush – waren degenen die niet hadden geprofiteerd van de groei in de jaren negentig ‘easy picking’ voor de populisten. Obamacare werd geframed als een programma dat de zorg van de blanke midden- en arbeidersklasse zou verminderen, om zorg te geven aan de armen die volgens dit verhaal vooral uit minderheden bestonden. De crisis van 2008 ondermijnde ook nog eens het verhaal van de Republikeinen. Anders gezegd: deze kiezers vertrouwden niemand meer. Enter de Tea Party.Een belangrijke verklaring voor Trumps opkomst was dat het de kiezers buiten de grote steden waren die het meest hadden te leiden onder Grote Recessie.
Volgens Bill Bishop, coauteur van The Big Sort stelt dat politieke kloof in Amerika niet die is tussen stad en platteland. Hij stelt dat de kloof is tussen de grote steden en de rest van Amerika. De kloof heeft te maken met lifestyle en lifestyle zit gekoppeld aan politiek. Politiek is, net als lifestyle, een manier waarop we onze identiteiten construeren. Supporters van Trump mogen naar de wereld kijken door de perverse lenzen van ras en cultuur. Maar ze hebben niet ongelijk als ze naar steden kijken als afstandelijke en vreemde metropolen die geprofiteerd hebben van plattelands Amerika.
‘Terwijl blanke identiteitspolitiek, woede over immigratie, en economische dislocatie vaak worden geciteerd als redenen voor de opkomst van rechts populisme, is een ander argument dat er een groeiend segment van het electoraat is dat vervreemd is van de culturele normen die zij ervaren als opgelegd door een bestuurlijke elite – een repressieve elite, die politiek correct is en sociaal ver van hen afstaat. Groeiend segment van nihilisten in het electoraat.’
‘Trump basis benadering – het onzegbare zeggen – is expressive, niet substantive. Hij kanaliseert onvrede maar de specifieke punten zijn vaak minder belangrijk dan de onbeschaafde, provocerende manier waarop ze worden uitgesproken. Het is niet per se nodig dat hij ook levert, want hij spreekt uit wat velen zelf wilden zeggen’.
Een belangrijke vaststelling in een tweepartijen systeem: als de kandidaten heel ver van elkaar afliggen, is er weinig kans dat partijgetrouwen oversteken. Er zijn vrijwel geen zwevende kiezers meer.
Veel kiezers zijn bereid politieke oordelen aan de politici over te laten, tot op een punt zelfs dat ze zelfs als ze geconfronteerd worden met feitelijke vragen die duidelijke juiste antwoorden hebben, ze bereid zijn het tegenovergestelde te accepteren als dat hen beter doet voelen over hun partijdigheid en hun stemgedrag.
Het curieuze is dat de kiezers die zich als heel Republikeins identificeerden de meest masseerbare kiezers bleken. Als Trump een links standpunt innam, bewogen ze naar links, nam hij een conservatief standpunt in, dan bewogen ze naar rechts. Republikeinen realiseren zich dat de electorale en politieke kosten van tegenstand tegen de president altijd de opbrengsten overtreffen – onderwerp maakt niet uit.
Volgens Edsall ligt er te veel nadruk op polarisatie en niet gneoeg op partijdigheid. De blanke elite mag ideologische gepolariseerd zijn, het brede publiek komt niet veel verder dan ‘een soort van tribale partijdigheid die geen reflectie is van de inhoud van de discussie van de elite’. Burgers kiezen een team maar denken niet per se zoals de leiding van dat team doet. Als Trump dus een nieuwe invulling geeft, volgen ze gemakkelijk omdat ze nooit erg toegewijd waren aan de oude.
NB: Zwarte Democraten noemen zichzelf voor 28 procent progressief, 40 procent gematigd en 30 procent conservatief. Het zwarte electoraat is van links naar het midden bewogen op een aantal culturele en sociale onderwerpen. Zwarte Amerikanen koesteren twee overtuigingen tegelijkertijd: het geloof dat zwarten verantwoordelijkheid moeten nemen voor hun eigen succes maar ook dat er nog steeds systematische barrières zijn om dat te doen. En: de drie sleuteldimensies voor zwarte zelfidentificatie als conservatief zijn geloof, verzet tegen sociale voorzieningen en in minder mate, moreel conservatisme bij sociale en cutlurel onderwerpen.
Democratische en Republikeinse kiezers zijn het niet enkel oneens over wat de overheid zou moeten doen op het gebied van raciale onderwerpen als immigratie en affirmative action, maar ze koesteren nu ook steeds meer gescheiden ideeën over de werkelijkheid van ras in Amerika. En omdat partijgebondenheid zo belangrijk is geworden is de houding over ras nu onlosmakelijk verbonden aan partij identificatie. Tesler: ‘de racialisering van partijidentificatie is op zich als de racialisering van Amerikaanse politiek en samenleving’.
Over woke: Woke is gemakkelijk voor Reps omdat het in veel opzichten een herarrangement is van oudere benaderingen. Het is een vervanging voor dog whistles. Het geeft de Republikeinse leiding een excuus voor excessen. ‘Het staat de Republikeinen en hun aanhang toe om zich voor te doen als onschuldige slachtoffers van vervolging in plaats van agressieve cultuursoldaten die hun privileges willen verdedigen en sociale verandering willen terugdraaien.’
Een van de belangrijke punten die Edsall maakt is hoe intern verdeeld de Democraten zijn. De linkervleugel van de veel bejubelde AOC (Alexandria Ocasio-Cortez) is geweldig voor de Republikeinen die graag demoniseren en schrik aanjagen met zulke in onze oren ouderwets idioot klinkende waarschuwingen voor socialisme (AOC en Bernie Sanders noemen zichzelf democratic socialists). Stellingnames op het terrein van ras, de cultuuroorlogen en sociaal economisch beleid, en de moeilijk te verenigen belangen van kennisprofessionals tegenover arbeiders, platteland tegenover suburbs tegenover steden, maken het moeilijk om alle kikkers in de kruiwagen te houden. Het is waar dat de Republikeinen hun eigen vleugel van idioten hebben maar dat doet niets af aan het inherente Democratische probleem (dat overigens ook geldt voor een partij als de PvdA).
Als de Democraten er niet in slagen een verbindende boodschap te formuleren, een die verschillende groepen delen, dan zijn ze gedoemd te verliezen. Links moet minder een elite identiteit uitstralen en meer een geloofwaardig economisch beleid uitzetten.
Ik realiseer me dat ik een stortvloed aan observaties over u uitstort maar dat is wat dit boek doet: je aan het denken zetten over al deze aspecten van de Amerikaanse samenleving en waar die toe hebben geleid. Edsall is een progressief, maar een met een open oog voor wat de kiezers motiveert en met een kritisch oog voor hoe de Democraten zichzelf in de weg zitten.
Als u één boek over Amerika wilt lezen, neem dan dit boek. Elke dag een hoofdstuk en u ziet langzaam de grauwsluier over Trumpistan verdwijnen. Nee, het maakt u niet optimistischer. Wel realistischer.