In een oneven jaar krijgen tussentijdse Amerikaanse verkiezingen meestal weinig aandacht. Congresverkiezingen zijn veel spannender, zoals die in 2026, die zullen beslissen hoe het verder gaat met de Amerikaanse democratie. Toch loont het de moeite om in dit off-year naar de verkiezingen op 4 november te kijken, omdat ze wat gaan vertellen over hoe het ervoor staat in Trumps Amerika, en wat de kiezers werkelijk belangrijk vinden.
Een paar verkiezingen springen eruit. Om te beginnen twee voor burgemeester. Curieus genoeg één daarvan omdat hij als verkiezing nauwelijks iets voorstelt. Michelle Wu, de Democratische burgemeester van Boston, volgens president Donald Trump een van die door Democraten geleide steden waar alles verkeerd zit en waar hij graag troepen heen zou sturen, heeft bij haar aanstaande herverkiezing geen tegenstander. Niet omdat democratie niet zou werken, maar omdat Michelle Wu werkt. Haar tegenstander in een eerdere ronde van verkiezingen zoals Boston die houdt (partijloze voorverkiezingen) liep zo ver achter dat hij er de brui aan gaf. De derde in de race had te weinig stemmen om verder te kunnen.
Deze verkiezing is echter razend interessant vanwege de meest eenvoudige reden van allemaal: Wu is buitengewoon succesvol als burgemeester. Haar succes dankt ze, in haar eigen woorden, aan de verbetering van ‘de diensten en sociale goederen die werkende mensen elke dag ervaren’. De misdaadcijfers in Boston staan op het niveau van 1957. Ze breidde voorschools onderwijs uit, net als kinderopvang, bouwde meer betaalbare woningen en zag een flinke toename van mensen die voor het eerst een huis kochten. En zulke banale zaken als goedkoop openbaar vervoer, gratis zwem- en fietslessen. Gewone dingen voor gewone mensen.
De andere burgemeestersverkiezing is die in de stad New York. Daar ligt de zichzelf als socialist identificerende Democraat Zohran Mamdani ver voor op de establishment kandidaat, voormalig Democratisch gouverneur Andrew Cuomo. Mamdani had Cuomo al vernietigend verslagen in de Democratische voorverkiezingen, maar de rijke elite van New York is zo bang voor Mamdani dat zij zich massaal achter de nu als onafhankelijke kandiderende Cuomo heeft geschaard, ook al moest die in 2022 aftreden wegens misdragingen in zijn tijd als gouverneur. Mamdani spiegelt zich aan Michelle Wu in termen van concrete beloften die het dagelijks leven verbeteren, door historici ‘sewer socialism’ genoemd: zorgen dat de riolering werkt, oftewel, gewoon zorgen dat de dingen die belangrijk zijn in orde zijn. Vuilnis ophalen, waterafvoer, de subway, onderwijs, woningen.
Mamdani is jong en charismatisch, en bereid de gevestigde machten in New York – de puissant rijken en de welgestelde professionals, juristen en bankiers – te vertellen dat ze meer moeten bijdragen aan hun stad. Hij belooft gratis openbaar vervoer, betaalbare kinderopvang en wil huurbescherming om te voorkomen dat alleen mensen met hoge of heel hoge inkomens in de stad kunnen wonen. Hij wil de hogere inkomens lokaal meer belasten, al is niet helemaal duidelijk of een burgemeester dat kan doen.
Wat Mamdani zo belangrijk maakt, is dat hij de verpersoonlijking is van een nieuw soort Democraten. Jong, ambitieus, welbespraakt, bereid om de nek uit te steken. Een moslim die namens alle Democraten, ook niet-moslims, bereid is kritiek te leveren op de genocide in Gaza. Democraten hunkeren naar een alternatief voor Trumps populisme en dan liever niet een linkse Trump-imitator zoals de Californische gouverneur Gavin Newsom. Het is niet zo dat een burgemeester dat alternatief direct biedt, maar Mamdani kan in zijn voorzichtige formulering van wat in Europa gewoon sociaal democratie zou heten, de mismoedige stemming bij de Democraten breken.
Daarnaast zijn er twee gouverneursverkiezingen: in Virginia en in New Jersey. De verkiezingen in Virginia zijn het meest interessant. Anders dan in de rest van Amerika, mag een gouverneur in Virginia niet twee opeenvolgende termijnen dienen, er is elke vier jaar een nieuwe. De staat was lange tijd een swing state, min of meer verscheurd tussen de voor de overheid werkende noorderlingen, dicht bij Washington DC, en de conservatieve zuiderlingen. De huidige Republikeinse gouverneur, Glenn Youngkin, redelijk pragmatisch maar met Trump-sympathie, had landelijke ambities, maar komt er in het Trump-tijdperk van knikkende vazallen niet echt tussen. Bovendien hebben de mensen rondom Washington die vaak in de hoofdstad werken of er mee te maken hebben, direct de gevolgen ervaren van Donald Trumps anti-overheidsbeleid.
De Democrate Abigail Spanberger zou deze staat kunnen winnen. Die situatie is veranderd omdat de Democratische kandidaat voor vice-gouverneur betrapt is op wat domme uitspraken een jaar of vier geleden. Je zou denken dat in het Trump-tijdperk domme uitspraken niet erg relevant meer zijn, maar toch, de Republikeinen lopen ermee weg. Haar tegenstandster Winsome Earle-Sears, de huidige vice-gouverneur, is een Trump-acoliete, een zwarte extreem conservatieve dame. Hoogstwaarschijnlijk wint de Democraten, het zou een enorme opsteker zijn voor de depressieve Democraten.
In de over het algemeen naar Democraten neigende staat New Jersey kan de zittende Democratische gouverneur na twee termijnen niet worden herkozen. De Democraten in New Jersey zijn pragmatisch, best bereid om een Republikein gouverneur te maken, maar ook hier geldt dat weerzin tegen Donald Trump de Democratische kandidaat toch wel een voorsprong zal geven. Mikie Sherill, ook een veelbelovende vrouwelijke kandidaat, heeft ervaring als militair, als openbare aanklager en als afgevaardigde in het Congres. Jack Ciattarelli is de Republikeinse kandidaat, een door Trump gesteunde zakenman die ook in 2021 probeerde gouverneur te worden. In Virginia en New Jersey wordt ook de wetgevende macht in november gekozen, daar wordt uitgemaakt of de nieuwe gouverneurs meerderheden hebben om mee te werken.
Alle vier deze verkiezingen worden beheerst door lokale onderwerpen. Maar in het Trump-tijdperk is niets meer simpelweg lokaal. Als de Democraten hier slecht presteren, vooral in Virginia en New Jersey, dan hebben ze echt problemen. Winnen ze en kan Mamdani ook nog eens de New Yorkse elite te kijk zetten, dan lijken de kansen op succes volgend jaar misschien wat groter. Ondanks het adagium ‘all politics are local’ zullen de uitslagen volgende week dinsdag laten zien hoe Trump 2.0 valt in het land.