De naam ten spijt, vergeten we vaak dat de Verenigde Staten een federatie is, een bond van staten met een federale overkoepeling. Met de Amerikaanse grondwet als ijkpunt hebben alle vijftig staten van de VS een eigen congres, eigen bestuur en een eigen rechtssysteem. Ze hebben allemaal een eigen grondwet en een eigen gekozen bestuur. Dat maakt het mogelijk om een enorme variëteit aan samenlevingen te hebben, precies wat de bewoners wensen. Wie het niet bevalt in Arkansas kan altijd naar Wisconsin verhuizen.
De verschillen beginnen al met de grondwettelijke structuur. In Texas komt het congres maar 1 keer per 2 jaar bij elkaar en dan slechts 140 dagen. Ze houden er niet van overheid. Nebraska heeft maar één Kamer in zijn Staatscongres, de andere staten hebben er allemaal twee, waarvan de kleinste de Senaat heet. In Californië zijn in de jaren 1910 referenda ingevoerd om de macht van de spoorwegbazen te breken. Tegenwoordig zijn ze een belangrijk middel om het bestuur te beïnvloeden.
Staten hebben hun eigen karakter en hun eigen geschiedenis. In mijn jaren als correspondent maakte ik er een sport van om in iedere staat de hoofdstad te bezoeken. Dat zijn niet per se de grootste of belangrijkste steden in de staat, want burgers wilden graag enige afstand tussen politiek en de gevestigde belangen. Daarom is niet New York City maar Albany de hoofdstad van de staat New York. Nieuwe staten kozen vaak een stad of stadje in het midden van de staat, zodat iedereen even ver moest reizen. Het leverde hoofdsteden op als Pierre in South Dakota, Frankfort in Kentucky en Carson City in Nevada.
Nadat een staat een grondwet had opgesteld, was het tijd om een gebouw neer te zetten dat de lokale democratie moest uitstralen, een state capitol. Die gebouwen en de meestal aanwezige tentoonstelling over de geschiedenis van de staat, vertellen altijd een verhaal, ze geven een beeld van hoe de bewoners zichzelf zien. Wat het gebouw betreft, zijn er heel wat kopieën van de koepelstructuur van het Congresgebouw in Washington DC, soms met een element dat wat over de staat zegt. Zo is de koepel in Nevada zilverkleurig, omdat de staat zijn erkenning in de jaren 1860 dankte aan de zilvermijnen. In Austin, Texas, staat de hoogste koepel van het land, omdat nou eenmaal alles in Texas groter is. Louisiana heeft een toren, Virginia een soort Romeinse tempel. Sommige staten kennen de doodstraf, andere niet. In sommige staten is de wapenwetgeving streng, in andere zijn er vrijwel geen regels. Texas heeft geen inkomstenbelasting, de meeste staten wel. De sales tax verschilt per staat.
Binnen die federale staat bestaat dus een grote vrijheid om als staat je eigen gang te gaan. Als wat een staat wil, lijkt te botsen met federale wetten of zelfs met de grondwet, dan is het hoogste gerechtshof, het Supreme Court in Washington, in laatste instantie de scheidsrechter. Tot aan Trumps presidentschap hadden Republikeinse staten een grote voorkeur om eigen regels op te stellen, terwijl Democraten de zaken graag centraal regelden. Nu ze in Washington geen invloed meer hebben, kijken ook Democraten wat ze op staatsniveau kunnen doen. Je kunt er gemengde gevoelens over hebben, uiteindelijk waren states rights, de claim dat staten de vrijheid hebben om af te wijken van de landelijke normen, de vlag waaronder zuidelijke staten hun rassenscheiding verdedigden. Nu claimen Californië en elf andere staten een strikt milieubeleid dat ingaat tegen wat de regering-Trump wenst. Sommige staten weigeren illegalen op te pakken.
Democraten meenden altijd dat ze meer baat hadden bij centrale, federale regels dan bij de vrijheid van staten om geen regels of juist onaantrekkelijke regels te maken. Ze moeten oppassen dat ze in hun afkeer van het beleid van president Trump niet doorslaan. Te veel verscheidenheid op belangrijke terreinen zou de eenheid van het land niet bevorderen. Aan de andere kant maakt het wel duidelijk wie verantwoordelijk is voor welke regelingen: geen behoorlijke abortuswetgeving in Texas, geen werkloosheidsvoorziening in Georgia, een ziektekostenverzekering in Massachusetts, de wapenwetgeving in Nevada. Op dat soort wetgeving kan de kiezer reageren door anders te stemmen of door te verhuizen. Overigens spreken we sinds het einde van de Burgeroorlog (1865) over de Verenigde Staten in enkelvoud. Die tragische slachtpartij verenigde het land.