Neem vooral meer dan een weekend, liever vier of meer dagen om minstens de mooiste van de meer dan zeventig musea op Manhattan te exploreren.
Metropolitan Museum of Art
Een bezoek aan New York is niet compleet zonder de Met, zet het dus bovenaan uw lijstje. Het probleem is dat er zoveel te zien is. U dient daarom keuzen te maken als u de indrukwekkende trappen aan Fifth Avenue bent opgelopen en de Great Hall binnenkomt. Probeer niet alles te zien, dat kost een week. U kunt uiteindelijk kiezen uit kunstverzamelingen van 6000 voor Christus uit China en Rome tot en met de negentiende- en twintigste-eeuwse westerse meesterwerken van Impressionisme en Abstract Expressionisme. En dat is nog maar het begin, want er zijn ook de bijzondere collecties: 60.000 stukken Europees beeldhouwwerk en decoratieve kunst; de opwindende rituele snijwerken uit Oceanië in de Michael C. Rockefeller Wing; de exotische kleding in het Costume Institute; de periode-kamers die u overbrengen naar andere tijden. Bestudeer de plattegrond of het handboek van het museum, vraag informatie over gidsen of bandrecorders, over gallery talks en andere speciale activiteiten. Lees ook het artikel elders op de site.
Solomon R. Guggenheim Museum
Frank Lloyd Wright deed niet in kleine of halfslachtige ideeën. Toen hij in 1934 de opdracht kreeg een nieuw museum te ontwerpen in Manhattan (een ‘tempel in de geest van non-obejective painting’ voor de collectie moderne kunst van Solomon R. Guggenheim) verwierp de meester de saaie klassieke stijl van musea en koos voor een compromisloos, dertig meter hoog, Mesopotamisch, ziggurat-geïnspireerde spiraal van ruimte onder een enorme glazen koepel. ‘Nergens haltes’, schreef Wright, ‘de ruimte glorieus intern verlicht van bovenaf’. Bewoners van Fifth Avenue waren ziedend over zijn gewaagde concept, dat de draak stak met de grijze gewoonheid van hun dure apartementstorens, maar Wright liet zich niet afschrikken en schiep een dramatisch eerbetoon aan de ziel van New York. Helaas zag hij nooit de voltooiing van het museum in 1959, noch de verschillende aanbouwsels, zoals de laatst voltooide toren van tien verdiepingen met galerijen, die een zeer bescheiden aanhangsel vormt vergeleken met de indringendheid van het origineel.
Na de verbouwing tussen 1990 en 1992 kunnen bezoekers nu hun tocht daadwerkelijk bovenaan de spiraal beginnen (tot dan toe gesloten voor opslag) en dan langzaam de grote wandelweg aflopen. Desgewenst kunnen ze onderweg uitstapjes maken naar de vier galerijen in de nieuwe toren. Architecten hebben tot vervelens toe gedebatteerd over de beperkingen die de wandelweg oplegt, bijvoorbeeld de onmogelijkheid om grote twintigste-eeuwse kunstenaars als de Kooning, Rothko en Serra van een afstandje te bekijken. Sommigen klagen dat het meesterwerk van Wright zelfs de mooiste werken overschaduwt. Trek u van die critici niets aan, kom gewoon genieten van de ervaring van deze ruimte, van zijn licht en luchtigheid.
De hoofdspiraal herbergt de wisselende tentoonstellingen, de meer intieme Thannhauser galerieën in de ernaast gelegen kleine rotunda bieden bekende schilders als Monet, Degas, Cezanne, Van Gogh, Gauguin, Toulouse-Lautrec en Picasso. Mijn favorieten zijn de delicate en vaak amusante mobielen van Calder, de beelden van Giacometti, de Van Goghs en Picasso’s ‘Strijkende vrouw’.
Sinds 1992 is een deel van de collectie ondergebracht in het Guggenheim Museum SoHo, 575 Broadway at Prince Street. De eerste helft van dit jaar was die afdeling gesloten en was er sprake van een mogelijke definitieve sluiting. Begin mei 1999 zou hij echter weer openen met een tentoonstelling van Andy Warhol’s Last Supper serie.
Site: klik hier.
Pierpont Morgan Library
Op het eerste gezicht lijkt de Morgan Library, die dateert uit 1906, een vreemdsoortige, koele creatie, vormgegeven in de stijl van een Renaissance palazzo. J.P. Morgan was niet geïnteresseerd in voorbijgaande modes. Hij wilde een gebouw dat tijdloos was in zijn ontwerp en dat het beste vakmanschap toonde dat de immens rijke bankier kon betalen. De grote witte marmeren blokken van de library zelf werden droog gelegd (zonder cement), net als in het oude Griekenland, en bleven op elkaar door de kracht en de nauwkeurigheid waarmee ze op elkaar pasten. Het gebouw is elegant en dat geldt ook voor de annex die in 1928 op de plaats van Morgans huis werd gebouwd. Het nieuwe atrium tussen beide ruimtes is duidelijk van een later tijdperk, maar schept een plezierige serene afzondering. Hoewel de bibliotheek zelf alleen door wetenschappers kan worden gebruikt, bevatten de openbare galerijen en tentoonstellingsruimtes werken die bij Morgans dood in 1913 werden beschouwd als de mooiste privé-collectie in het land.
In de naar Italiaanse Renaissance stijl ingerichte kamers zijn manuscripten te zien van de vijfde tot de zestiende eeuw, waaronder het Book of Hours van Catherina van Kleef; manuscripten van Byron, Keats en Milton; etsen van Rembrandt en schilderijen van Memling en Perugino. Loop door de East Room waar de omsloten boekenkasten van de vloer naar het plafond reiken. Je kunt alleen maar in verwondering staren naar de kennis en geleerdheid die in die honderden leergebonden exemplaren ligt opgeslagen. Een muur Bijbels, met één van de drie Gutenberg Bijbels van de bibliotheek altijd tentoongesteld.
Site: klik hier.
Museum of Modern Art
Laat de hectische, lawaaierige straten achter u en doe wat ik hier altijd eerst doe: neem de trap naar de eerste verdieping en ga rustig zitten voor Monets triptiek ‘Waterlelies’ en laat de zachte kleuren, de vredigheid en de overwelmende stilte van dit meesterwerk tot u doordringen. Dan bent u in de juiste gemoedsstemming voor de stimulerende exploratie van de vier verdiepingen van ’s werelds belangrijkste museum met twintigste-eeuwse kunst en ontwerp. Van een tijdelijk ruimte in 1929 werd MoMA op de kaart gezet door directeur Alfred H. Barr, die als vriend van Picasso, Matisse en de Surrealisten meeliep in de voorhoede van de kunstwereld.
Het nieuwe, in november 2004 geopende gebouw van MoMA biedt meer mogelijkheden om de de enorme collectie van meer dan honderdduizend werken te laten zien. Al zijn een aantal daarvan heel bekend, de bezoeker zal hier altijd nieuwe uitdagingen ontdekken. Enerverend, vooral voor wie zijn twijfels heeft over de doelstellingen of zelfs de talenten van hedendaagse kunst. Maar voor hen is er ook de enorme reikwijdte van andere werken: fotografie, architectuur, ontwerp, beeldhouwwerken, drukwerk en zelfs film en video.
Na de ‘Waterlelies’ vindt u mij vaak bij Van Goghs ‘Sterrennacht’, Dali’s ‘Persistence of Memory’, Wyeth’s ‘Christina’s World’, ‘The Swimming Pool’ van Matisse en de foto’s van Stieglitz. Daarna ga ik naar de derde verdieping waar Pinan Farina’s vuurrode Cisitalia ‘202′ GT, een auto uit 1946, geparkeerd staat buiten de Philip L. Goodwin Galleries voor design.
Het museum biedt ook lunchdiscussies, lezingen, concerten, colleges en andere bezigheden, en verder is er de Abby Aldrich Rockefeller Sculpture Garden: een binnentuin van bomen, fonteinen en waterpartijen, én beelden van Rodin, Moore, Picasso en Matisse. Ook befaamd zijn de boekenwinkel van het museum en de MoMA Design Store aan de overkant.
Site: klik hier.
Frick Collection
Dit is uw ideale retraite van een hectische middag Manhattan. Door hoge, eiken deuren laat u de wirwar van Fifth Avenue achter u om ondergedompeld te worden in de ambiance van het elegante Louis XVI huis van Henry Clay Frick, uit 1914. Deze briljante vroege kapitalist, een tijdgenoot van Morgan, Mellon en Carnegie, combineerde een passie voor roverbaron-achtige ruwe praktijken in de kolenindustrie met superieur esthetisch gevoel.
De elegante kamers aan de zonovergoten Garden Court bevatten fantastische voorbeelden van veertiende- tot negentiende-eeuwse schilderijen, beelden, meubilair en porselein. Verfijnde smaak raakt aan decadentie in de Fragonard Room, waar Jean-Honoré Frogards pastelschilderij ‘The progress of love’ tot onderwerp heeft, in een droomtuin. Zelfs voor de opdrachtgeefster, de Comtesse du Barry, een van de minnaressen van Lodewijk XV, waren ze te veel (of te erotisch?) voor haar neoklassieke kasteel.
Europese meesters als Titiaan, Vermeer, Velázquez, Goya, Gainsborough, Reynold en Constable hangen in de diverse kamers van het huis. Deze stukken alleen al zouden meer dan voldoende zijn om dit relatief kleine museum in de top van de VS te plaatsen, maar het zijn vooral de contrapunten die mij het meest bijbleven: in de Garden Court ‘The Ocean’ van Whistler, in de East Gallery een van de meest gevoelige balletstudies van Degas, ‘The Rehearsal’, in de West Gallery ‘The Harbor of Dieppe’ van Turner, in de North Hall Monets ‘Vetheuil in Winter’ en in de Living Hall de delicaatheid van ‘St. Francis in the desert’ van Bellini, waarvan de kleuren nog net zo rijk zijn als toen het paneel werd gemaakt, in 1480.
Ondanks zijn weelde, voelt de Frick aan als een privé-woning waarin veel gekoesterde objecten bijeengebracht zijn met respect en met liefde.
Site: klik hier.
American Museum of Natural History
In dit museum haast je je niet. De omvang alleen al van dit van torentjes voorziene gebouw met zijn 23 onderling verbonden afdelingen maakt dit het grootste, en ik denk ook het beste museum van zijn soort ter wereld. Zelfs een oppervlakkige waardering van zijn 36 miljoen voorwerpen kost tijd, energie en doorzettingsvermogen.
Na binnenkomst door de Romeinse boog aan Central Park West, loopt u in de rotunda tegen een bijna twintig meter hoog skelet aan van een Barosaurus vechtend met een Allosaurus. Kinderen genieten hiervan, en ikzelf ook, iedere keer weer. Nieuwkomers doen er goed een route te volgen die hen leidt door de verrassend levensechte diorama’s van Afrikaanse en Aziatische zoogdieren, de vogels van de wereld en dan de levendige antropologische voorstellingen van mensen in Azië, Afrika en Latijns Amerika. In de Mesoamerikaanse voorstelling zijn de culturen van de Olmec, Maya, Toltec en Aztec te zien door middel van gouden hoofdtooien, versierselen en de Stone of the Sun van 20 ton.
De eens zo voorspelbare en slecht verlichte opstellingen zijn nu vervangen door dynamische informatie en beelden: een uitstekende dinosaurussen voorstelling op de derde verdieping; de rij trompetterende olifanten in de Hall of African Mammals die recht op je af lijkt te komen; de ruim twintig meter lange kano van de Haida Indianen, gemaakt van één enkele rode ceder; de dertig meter lange replica van een blauwe walvis die boven de Ocean Life Hall zweeft; de anatomisch correcte primitieve mensen in de Hall of Human Biology and Evolution en de uitstekende ecologische tentoonstelling. Kinderen zijn dol op de Discovery Room waar ze alles leren over natuurwetenschappen en antropologie door middel van ‘discovery boxes’ en dingen die ze kunnen aanraken.
Er zijn ook voortdurend nieuw shows in het enorme Naturemax Theater, multiculturele voorstellingen in het People Center en ontdek-het-heelal shows in het Hayden Planetarium.