Immigranten uit Polen

De Pools-Amerikanen zijn een van de grootste etnische groepen in de Verenigde Staten. Ze waren en zijn meestal katholiek. Vanwege de verschuivende grenzen van Polen zelf, bestaat de groep uit nogal wat subgroepen.

In de eerste zestig jaar van de negentiende eeuw kwamen vooral nationalisten, die teleurgesteld raakten over de ontwikkeling van Polen en de mogelijkheden voor Poolse onafhankelijkheid. In de tweede helft van de negentiende eeuw kwamen vooral mensen om te overleven. In Polen werden ze za chlebem emigranten genoemd, 'voor brood'. De verpaupering van Oost Europa in de negentiende eeuw speelde een grote rol. Overbevolking en een groot kindertal waren problematisch.

Bovendien begon Duitsland (dat grote delen van Polen domineerde) na zijn eenwording in 1870 een Kulturkampf waarbij der gering probeerden de Katholieke Kerk aan de leiband te leggen. Poolse emigratie vanuit de Duitse delen nam af na 1890, terwijl Polen uit Rusland en Oostenrijk (toen nog deel van het Oostenrijks-Hongaarse keizerrijk) juist toenaam. Jonge mannen vertrokken vaak vanwege de dienstplicht of vanwege politieke redenen. De grootste golf, waarschijnlijk meer dan twee miljoen Polen, kwam tussen 1888 en 1920. De meeste waren katholiek.

Haymarket in Chicago

De meeste nieuwkomers in de VS hadden al contacten met familie en vrienden. De meeste Polen kwamen aan in New York; meestal gingen ze naar een van de bekende Poolse nederzettingen in het Noordoosten en Middenwesten van Amerika. Alle grote industriesteden in het Middenwesten, maar bovenal Chicago, hadden en hebben soms nog steeds Poolse wijken. Ze hadden ook hun eigen kranten, in het Pools natuurlijk.

De Amerikaanse Polen vieren nog steeds Pulaski Day. Die is genoemd naar Casimir Pulaski, een opstandige militair die in 1772 door de koning van Polen werd uitgewezen, naar Amerika uitweek en in 1779 sneuvelde in de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog.
Het grootste deel van de Pools-Amerikanen is nog steeds katholiek en met name Paus Johannes Paulus II was heel populair bij deze Amerikanen. Ook nu nog, tachtig jaar na de immigratiewet van 1924, wonen veel Amerikaanse Polen bij elkaar in de buurt, althans in dezelfde oude steden. Op min of meer vriendelijke manier vriendelijke manier worden Amerikaanse Polen vaak 'Polak' genoemd, zoals de Archie Bunker in de televisieserie zijn schoonzoon Mike Stivic vaak als Polak beschreef, of als 'meathead'.

 

De cast van All in the Family, voor de Cosby Show veruit de populairste Amerikaanse soap serie. Mike Stivic, Polak en Meathead, leunt op de stoel van Archie Bunker.