Vorig jaar besloot het Amerikaanse Hooggerechtshof om het federale recht van vrouwen om zelf over abortus te besluiten te verwerpen, het Dobbs arrest. Het Hof gaf staten de bevoegdheid het naar eigen believen te regelen. Het is zeker niet de eerste keer dat een Hooggerechtshof een uitspraak doet die niet weergeeft wat de overgrote meerderheid van de burgers als norm accepteerde en evenmin de eerste zaak waarin fundamentele rechten werden afgeschoven naar de staten. De Dred Scott beslissing in maart 1857 was er een voorbeeld van.
Door Frans Verhagen
James Buchanan zag er zelfverzekerd uit toen hij op 4 maart 1857 de eed aflegde die hem de vijftiende president maakte. Buchanan dacht dat de problemen waar Amerika mee had te kampen, de groeiende polarisatie tussen het Noorden en het Zuiden, snel konden worden opgelost. In zijn rede sprak hij over een door het leger aan te leggen weg naar Californië, gebruik van overschotten in de schatkist om de nationale schuld af te betalen en hij riep op om de publieke landen goed te beheren.
In Kansas, nog geen staat maar een territorium, zou de bevolking zelf bepalen of ze een slavenstaat of een vrije staat zouden worden. Buchanan meende dat de lange strijd tussen noord en zuid over de reikwijdte van slavernij bijna was afgelopen. Met die aankondiging liep de nieuwe president vooruit op een gerechtelijke uitspraak van het Supreme Court waarin een definitief besluit zou worden genomen over het meest omstreden onderwerp van de eeuw: slavernij. Twee dagen na Buchanans inauguratie kwam het Supreme Court met een beslissing die bekend is geworden als de Dred Scott uitspraak. Buchanan was van tevoren ingelicht door de opperrechter.
James Buchanan
Op de achtergrond van alle debatten en alle compromissen in de eerste helft van de negentiende eeuw lag de vraag of het congres de macht had om slavernij in de territories te reguleren. Ze had dat regelmatig gedaan. De bekendste beslissing was het Missouri Compromise waarbij een lijn dwars over het land werd getrokken waarboven slavernij niet werd toegestaan, met de nieuwe staat Missouri als uitzondering. In het Compromis van 1850 werd Californië toegelaten als niet-slaven staat en beloofde het noorden de wet te handhaven over gevluchte slaven (een onderwerp dat anti-slavernij activisten bijzonder opwond).
Het Missouri Compromise had vastgelegd dat in de nieuwe territories, de nieuwe gebieden die pas geleidelijk aan gekoloniseerd zouden worden, slavernij niet was toegestaan. In de Kansas-Nebraska wet van 1854 was echter afgesproken dat als die twee territories zelfstandige staten zouden worden, ze zelf mochten beslissen over slavernij. De grote man achter deze wet was senator Stephen Douglas van Illinois, die het concept introduceert van volkssoevereiniteit: de bevolking van een staat kon geheel vrij beslissen, dus ook slavernij. Laat ze dan zelf maar kiezen, zei Douglas, dan was het conflict over slavernij vanzelf opgelost. Dit leidde direct tot pogingen van het slavenhoudende zuiden om in Kansas de grondwet naar haar zin, dus met slavernij te laten maken. Abolitionisten, de noorderlingen die slavernij moreel verwerpelijk vonden, waren geshockeerd omdat daardoor de afspraak dat er geen slavernij in die gebieden zou komen, met voeten werd getreden. Een van de woordvoerders van de tegenstanders van volkssoevereiniteit als politiek praatje was Abraham Lincoln, toen nog een eenvoudig politicus, ook in Illinois.
De vraag was of het Congres überhaupt wat te zeggen had over die nieuwe gebieden. Het congres zelf ontliep de vraag steeds en kon hem eigenlijk ook niet zelf beantwoorden. De vraag was of de hoogste rechters dit terrein wilden betreden. Aanvankelijk zag het er niet naar uit dat de Dred Scott uitspraak over dit onderwerp zou gaan. Het ging om een zaak waarbij een slavenfamilie, Dred Scott en zijn vrouw en kinderen, door zijn eigenaar was meegenomen voor een lang verblijf in Illinois en Wisconsin Territory, beide gebieden waar slavernij verboden was. Scott betoogde na terugkeer in Missouri dat hij door dat verblijf zelf vrij was geworden.
Hof maakt een politiek punt
De verwachting was dat het een narrow decion zou worden, enkel beperkt tot de basisvraag of Scott vrij geworden was of niet. Maar in februari 1857 veranderde het Supreme Court ineens de invalshoek. Het ging niet meer eenvoudigweg om de vraag of Scott vrij was of niet, maar of het Missouri Compromise, als daad van het congres, wel slavernij kon regelen in de hele Verenigde Staten als federale eenheid. De reden voor die draai was dat twee noordelijke rechters hadden laten weten dat ze Scott een vrij man zouden achten onder de termen van dit compromis en impliciet vaststelden dat ze die afspraak grondwettelijke in orde achtten.
Dat dwong de meerderheid om er ook wat over te zeggen omdat ze anders, door te zwijgen, het Missouri Compromise zouden sanctioneren. Die meerderheid had daar ook wel zin in, dat moet gezegd worden. De vijf zuidelijke rechters (toen had het Hof maar zeven rechters), inclusief opperechter Taney wilden maar al te graag vastleggen dat het congres zijn hand had overspeeld. Dat het Missouri Compromise ongrondwettelijk was. Het is wel duidelijk dat Taney een punt wilde maken.
Opperrechter Taney
Een politiek punt. Nu is er vaak opwinding over de ‘politieke’ besluiten van het Supreme Court maar in veel opzichten zijn ze altijd politiek. In 1954, toen in Brown versus Board of Education het hele racistische bouwwerk van de segregatie dat gedekt werd door uitspraken van het Supreme Court omver gekegeld werd, was dat evengoed een politieke uitspraak. Ook over de doodstraf, voorbehoedsmiddelen binnen het huwelijk, interraciale huwelijken en natuurlijk abortus nam het Hooggerechtshof besluiten die zowel politiek waren als enorme gevolgen hadden.
Wat Dred Scott betreft kwamen de rechters p 6 maart 1857 met een historische uitspraak. Om te beginnen schreef Taney dat Dred Scott geen Amerikaanse burger was en dat ook nooit kon worden, zwarten hadden dat recht simpelweg niet. Ook vrijgelaten slaven konden nooit burgers worden, noch van een staat, noch van de Verenigde Staten als geheel. Als niet vrij man had Dred Scott helemaal het recht niet om deze zaak aan te spannen. Hij was privé-bezit van zijn eigenaars en dat bezit werd beschermd onder de grondwettelijke regels.
Dred en Harriet Scott
Verder besloot het Hooggerechtshof dat de Northwest Ordinance van 1787 (zie het Historisch Nieuwsblad) waarin bewoners van Territories burgerschap kregen als het gebied een staat werd, niet gold voor niet-blanke individuen. De derde beslissing was dat de in het Missouri Compromise vastgestelde grens waarboven slavernij niet zou zijn toegestaan, 36.30 graden, niet gold omdat hij ongrondwettelijk was. Het Congres zou zijn bevoegdheden hebben overschreden. Op al deze niveaus veroorzaakte Dred Scott opwinding en onrust. Als ze geen burger waren, wat waren zwarte Amerikanen dan wel? En als het congres het niet kon regelen, wie dan wel?
Het was een samenzwering, zeiden de tegenstanders van slavernij. Anders dan moderne samenzweringsverhalen hadden ze een punt. President Buchanan had immers contact gehad met Taney, zelfs al voor zijn inauguratie, en de rechter expliciet gevraagd om met een brede, grondwettelijke uitspraak te komen. En al voor de inauguratie van de president had Taney hem al laten weten hoe de uitspraak uit zou vallen, wat de woorden van Buchanan dat hij er zich bij neer zou leggen, ongeacht de uitspraak, nogal hypocriet deed klinken.
De belangrijkste Republikein in het land, senator Seward van New York, had het over een samenzwering. Abraham Lincoln was de betere politicus. Hij wilde geen mensen afstoten en opereerde sluwer. Hij stak er vooral de draak mee en gaf toe dat er geen hard bewijs was wat voor samenzwering dan ook. Maar, zei Lincoln, ‘als we een gebouw zien dat is samengesteld uit verschillende onderdelen, onderdelen waarvan we weten dat ze op verschillende plekken door verschillende werklieden zijn gemaakt – bijvoorbeeld door Stephen [Douglas], Franklin [Pierce], Roger [Taney] en James [Buchanan] – en als we dan ook nog zien dat al die onderdelen feilloos in elkaar passen … in een dergelijk geval het onmogelijk is om niét te geloven dat Stephen en Franklin en Roger en James elkaar vanaf het allereerste begin hebben begrepen en allemaal samen werkte aan een gezamenlijk plan of volgens een tekening die is gemaakt nog voordat de eerste spijker geslagen was’. Lincoln zou er nog vaak op terugkomen en de vier voornamen konden steeds meer als shorthand gebruikt worden om de samenzwerende slavocraten aan de kaak te stellen.
Een Phyrrus overwinning
Dred Scott was zonder twijfel een van de belangrijkste Amerikaanse gerechtelijke uitspraken die ooit zijn gedaan. Maar zoals zo vaak bleek deze ‘overwinning’ voor de slavenstaten zich uiteindelijk tegen hen te keren. Ten slotte was het Missouri Compromise al in 1854 teruggetrokken door de Kansas-Nebraska-wet, en dat had de problemen van de zuiderlingen noch die van de Democraten als Stephen Douglas opgelost. Bovendien gooide het Hof de knoepelin het hoenderhok: zo werd opnieuw de discussie geopend over gebieden waar slavernij wel en niet mogelijk was. Er was geen ontkomen aan en zou direct leiden tot de burgeroorlog.
De Dred Scott uitspraak immers ontnam het congres de mogelijkheid om compromissen te sluiten en zonder compromissen stevende het land af op de grote kladderatsj. Maar ook sloeg het de bodem weg onder Douglas’ idee van populair sovereignty, volkssoevereiniteit. Ook de Democraten die het Supreme Court eerst gesteund hadden, kregen er al gauw spijt van. Want als het congres zelfs slavernij in de Territories niet kon beperken, dan kon een lokale wetgever dat al helemaal niet. Het belangrijkste van alles was nog wel dat Dred Scott het Supreme Court op een lijn zette die de grondwet zo interpreteerde dat hij in ging tegen de basiswaarden van Amerika. Voordien was Amerika een republiek van vrije mensen, onder bescherming van de grondwet, met een enkele uitzondering in de hoop dat die tijdelijk was. Nu werd de vrijheid ondergeschikt gemaakt aan de slavernij en niet enkel lokaal, per staat, maar overal in de natie. Het zuiden juichte maar het was een Phyrrus overwinning. Elke keer dat het zuiden een ‘overwinning’ boekte, verzwakte het de partij die als enige nog regionaal niet verdeeld was: de Democraten.
Abraham Lincoln en Stephen Douglas zouden in 1858 beroemde debatten voeren over slavernij en daarin speelde Dred Scott een belangrijke rol.Stephen Douglas probeerde tegenstanders of critici van de Dred Scott uitspraak af te schilderen als voorstanders van raciale gelijkheid. Lincoln beet niet in dat aas en stelde onomwonden dat er vanzelfsprekend ‘een natuurlijke afkeer was in de geesten van bijna alle blanken van het idee van een onbeperkte menging van het blanke en zwarte ras.’ Met enige regelmaat zou Douglas proberen Lincoln in het gelijkheidskamp te duwen en steeds verklaarde Lincoln onomwonden dat hij bepaalt niet dacht dat zwarten en blanken gelijk waren. Lincoln meende het. Hij was een negentiende eeuwse Amerikaan en wie zijn uitspraken afmeet aan hedendaagse standaarden van racisme, zoekt naar iets wat er niet was. Niet kon zijn.
Lincoln probeerde er wel een inventieve draai aan te geven. Waar Douglas stelde dat de Republikeinen alleen maar zeurden over de Onafhankelijkheidsverklaring omdat ‘ze willen stemmen, en eten, en slapen en trouwen met negers’. Lincoln verzette zich tegen die logica. Dat hij een zwarte vrouw niet als slaaf wilde bezitten, stelde Lincoln, betekende nog niet dat hij met haar zou willen trouwen. ‘Ik kan haar gewoon met rust laten,’ zei hij. Volgens Lincoln bedoelden de Founding Fathers in 1776 wel degelijk alle mensen, maar dat wilde niet zeggen dat alle mensen gelijk waren in alle opzichten.
Lincoln was voorzichtig met zijn kritiek. Het was uiteindelijk het Supreme Court dat een beslissing had genomen, de hoogste juridische autoriteit. Hij ergerde zich vooral aan de stelling van het gerechtshof dat noch de Onafhankelijkheidsverklaring noch de grondwet over zwarten ging. Lincoln was geschokt maar hij sprak zich pas uit toen Douglas in juni 1857 een grote toespraak hield. Daarin verdedigde de senator de ‘eerlijke en oprechte’ rechters en veroordeelde hij critici als ondermijners van de republiek. Douglas speelde in op anti-zwarte gevoelens door te stellen dat zwarten ‘een inferieur ras’ waren en dat waarschuwde dat de Republikeinen ‘de vermenging van superieure en inferieure rassen’ voorstonden.
Lincoln antwoordde twee weken later. Ook hij kwam met een thema dat nog vaak terug zou komen: de samenzwering van de president, de opperrechter en de senator met als doel slavernij te behouden en uit te breiden.
De wrede actualiteit van Supreme Court beslissingen
In meerdere opzichten verdient de Dred Scott zaak in de 21ste eeuw weer aandacht. Om te beginnen de uitspraak zelf. Niemand zal meer zeggen dat een zwarte Amerikaanse burger rechteloos is, maar de White Supremacy groepen die de afgelopen jaren hun onfrisse boodschap van een Blank Amerika konden verkondigen, passen wel in een traditie waarin de Dred Scott beslissing heel normaal was. Dat ruim 160 jaar na de uitspraak van het Supreme Court gewelddadige Trump-aanhangers met een vlag van de Zuidelijken in de Burgeroorlog door Capitol Hill liepen onderstreept de uitspraak van William Faulkner: ‘The past is never dead. It’s not even past.’
Rechter Alito
Verder laat de recente anti-abortus uitspraak zien dat er opnieuw een Supreme Court zit dat bereid is uitspraken te doen waar een meerderheid van de Amerikanen zich niet in kunnen vinden. In de Dobbs-uitspraak van juni 2022 nam het Hof een vijftig jaar oud recht weg van de vrouw om zelf over al of niet abortus te beslissen. De juridische rechtvaardiging door justice Alito was omstreden, maar de vaststelling dat de bevolking van de staten ieder voor zich over abortus zouden moeten kunnen beslissen, riekt verdacht veel naar het argument dat zuidelijke staten aanvoerden om zelf al of niet over slavernij te mogen beslissen. Volkssoevereiniteit maakte een comeback via het Supreme Court.