Over Zee- en Hollanders. Het succesverhaal van Nederlandse emigranten in West-Michigan door Gert Janssen, Cees Maas en Frank Viergever. Uitgeverij Boekencentrum, 152 pags. Fl. 39,90. ISBN: 90-239-0623-3.
Dit boek over de Nederlandse emigranten in Michigan is een leuke journalistieke onderneming, een combinatie van verslaggeving en vlot geschreven historie, ter gelegenheid, of althans, voortvloeiend uit, het 150-jarig bestaan van de nederzettingen in die regio. Het is een sympathiek project, van de knullige titel (in de sfeer van: ‘Wij zetten koffie en over’) tot de soms aandoenlijke verslaggeving die door het boek heen in cursief gedrukt staat als Dagboek Amerika. Het is wat ik zou noemen een typisch krantenproject dat (gelukkig) van de vergetelheid is gered waaraan krantenreportages nu eenmaal onderhevig zijn.
Leuk dat deze journalisten van De Stem en Het Reformatorisch Dagblad en een freelance-fotograaf uit Zeeland de kans kregen om hun verhaal in een afgerond boekje te vertellen. Goed ook dat er iemand bijzat die het erfgoed van deze kijvende Christenen helder over het voetlicht weet te brengen. Want deze mensen gingen nadrukkelijk naar Amerika, het land van de godsdienstvrijheid, om in alle vrijheid hun afwijkende interpratie van het geloof te beleven. Een buitenstaander weet daar weinig van en het is leuk of te lezen hoe deze schisma’s in hun werk gingen, hoe er over ‘landverhuizen’ werd gedacht en hoe het dominees en kerkleiders waren die letterlijk voorgingen op deze tochten.
Het land in West-Michigan was bar en niet het meest voor de hand liggend voor boeren-emigranten. Maar we hebben het hier over arme mensen, die de prijzen voor grond in Iowa niet konden betalen en gedwongen waren zich in een dicht bebost gebied te vestigen, waar nog veel werk verricht moest worden om tot economische welvarendheid te komen. Het leven was er hard, zeker die eerste jaren. Maar de kolonisten overleefden die moeilijke tijd, zij het niet zonder slachtoffers, en maakten van stadjes als Holland, Zeeland en Vriesland succesvolle gemeenschappen. Omdat een succesvolle groep emigranten altijd meer landgenoten trekt, is de hele regio zo Hollands geworden als het maar zijn kan. En toch erg Amerikaans.
Het stadje Holland kennen we het beste, omdat het zo voor de hand ligt als onderwerp om over te schrijven (wij krijgen het gemiddeld twee keer per jaar als onderwerp aangeboden). Vandaar dat het goed is dat de auteurs zich hebben geconcentreerd op Zeeland, van de eerste blokhutten tot het huidige stadje waar de ontvolking van het platteland zijn sporen trekt. Een typisch Amerikaans stadje (Home of 1994 Miss Michigan!) met veel mensen van Nederlandse afkomst, met leefgewoonten die herinneren aan het oude land (maar naar mijn gevoel niet ver afstaan van conservatieve christelijke gemeenschappen in het Zuiden van de VS), en nog steeds economisch een succes.
Een stadje ook van pragmaten die het drankverbod in Zeeland ontlopen door in Grand Rapids te gaan stappen of in Saugatuck bier te gaan kopen. Maar ook natuurlijk veel kerken, tulpen, wooden shoes en andere folklore artikelen. Ach, zo heeft ieder stadje iets om zichzelf op de kaart te zetten. Een sympathiek boek, waarmee ik meer kon dan de ambitieuze maar uiteindelijk mislukte tocht langs de stadjes in de VS die Holland heten (zie Amerika 9801). Alleen degene die de titel heeft verzonnen verdient een reprimande.
Frans Verhagen