1877-1881
Historische waardering: plaats 25
Voor 2000 waren de meest bizarre verkiezingen die ooit plaatsvonden die van 1876. Tegen een achtergrond van de corruptie en incompetentie van de regering Grant, hadden zowel de Republikeinen als de Democraten beschaafde, hervormingsgezinde gouverneurs genomineerd, Rutherford Hayes van Ohio en Samuel Tilden van New York. Op de avond van de verkiezingen leek Democraat Tilden de winnaar: hij lag ruim voor in stemmen en in kiesmannen. Drie maanden later werd Hayes president met één kiesman meer. In de tussentijd hadden de Republikeinen in Louisiana en Florida duizenden stemmen ongeldig laten verklaren, waardoor de twaalf kiesmannen van deze staten bij Hayes kwamen. Tilden had het te laat in te gaten om er iets aan te doen, maar probeerde zijn partij die rijp was voor nieuwe burgeroorlog, te kalmeren.
Uiteindelijk kwam het tot het ‘Compromis van 1877′. Afgesproken werd een einde te maken aan de militaire bezetting van het Zuiden, er kwam echte reconstructie van het onderwijs en de infrastructuur in het Zuiden en minstens één Democraat zou een ministerspost krijgen. Geen gekke oogst: de Democraten lieten het presidentschap lopen in ruil voor serieuze en praktische concessies. Daar had je uiteindelijk meer aan dan aan het presidentschap, was de onuitgesproken boodschap.
In zijn inaugurele rede beloofde Hayes bescherming van de rechten van de zwarten maar wel herstel van ‘wijs, eerlijk en vredig lokaal bewind’. Hij hoopte dat dit, in combinatie met het terugtrekken van de federale troepen, zou leiden tot een nieuwe Republikeinse Partij in het Zuiden. Deze hoop zou ijdel blijken en de bescherming van de rechten van de zwarten zou binnen twintig jaar verdwenen zijn. Tot ver in de twintigste eeuw bleef het Zuiden voorspelbaar Democratisch en hadden zwarten niets in te brengen.
De president koos degelijke ministers in zijn kabinet, en hield zich aan de belofte om een Democraat te benoemen als Postmaster General (waar de baantjes werden verdeeld). Op Binnenlandse Zaken zette hij een hervormer. Hayes verbood federale ambtenaren om deel te nemen aan politieke activiteiten, maar een algehele hervorming van het ambtenarensysteem, zoals objectieve, vergelijkende examens, werd door het Congres verhinderd. Volgens afspraak trok Hayes in 1877 de federale troepen terug uit het Zuiden. De Reconstructie, de poging van het Noorden om na de Burgeroorlog het Zuiden te hervormen, was mislukt. De zwarten werden in de steek gelaten.
President Hayes was een voorstander van hard geld, gedekt door goud. Dat leverde Hayes veel tegenstanders op in het Westen, maar hij herstelde zo wel het sinds de oorlog geschonden vertrouwen in de dollar. Hayes schreef geschiedenis met de benoeming van John Marshall Harlan tot rechter in het Supreme Court. Harlan zou tot 1911 blijven zitten en een reputatie verwerven als de ‘Great Dissenter’ door in het reactionaire en racistische Hof, dat bijvoorbeeld de werking van het Veertiende en Vijftiende Amendement zou ondermijnen, voortdurende dwars te liggen. Helaas was hij een eenling.
Zijn omstreden verkiezing ten spijt hield Rutherford Hayes een goede reputatie over aan zijn presidentschap. Het pleit voor hem dat zijn eigen Republikeinen hem lieten vallen omdat Hayes niet blind hun bevelen opvolgde. De Democraten namen Hayes altijd de verkiezingen kwalijk. En geen van beide partijen wilde zijn hervormingen steunen. Die omstandigheden in aanmerking genomen, was Hayes eigenlijk behoorlijk succesvol. Hij was president van een land dat zo rot was als een mispel, door en door corrupt en verbitterd, maar terwijl Grant daar doof voor was, deed Hayes wat hij kon. Daarna vertrok hij weer.