Ja, er moeten koppen rollen bij de PvdA

Ik ga morgen naar de ledenvergadering van de PvdA. En ik vind dat er koppen moeten rollen. Niet omdat het een aantrekkelijk ritueel is, dat ook, maar omdat het nodig is. 

De verleiding om enkel deze campagne te analyseren is groot. Dat zou fout zijn, al mag dat ook best gebeuren (waardeloos, gezichtsloos, leiderloos). Het probleem van de PvdA is veel ouder en veel moeilijker op te lossen. De partij moet zichzelf weer bestaansrecht geven, ergens voor staan, een verband scheppen tussen groepen in de samenleving die een gezamenlijk ideaal hebben in die samenleving, in plaats van de clubjes belangenbehartigers die nu in de Kamer komen.

Er moet een ideologische herijking komen. Een sociaal democratisch pamflet, van mijn part tien onderwerpen waarin de PvdA laat zien dat een ideologie die uitgaat van een algemeen belang tot bepaalde oplossingen komt. Meer uitgaande van wat je wilt bereiken dan hoe je het wilt bereiken (ik realiseer me dat dit glad ijs is). Een beginselverklaring over wat de verzorgingsstaat wel en niet behelst. Kortom, inhoud.

Morgen zal het alleen maar over deze campagne gaan. Dat is begrijpelijk maar deze campagne is eerder een symptoom dan de ziekte. Het is verstandig om het hele partijapparaat zoals het nu bestaat tegen het licht te houden. Een zero base operatie: als je het nu zou moeten/mogen inrichten, met beperkte financiën en de huidige crisis, hoe zou je dat dan doen? Dat moet niet gebeuren door een voorzitter die de afgelopen jaren daarin onvoldoende leiderschap heeft laten zien.

Ik luisterde vanmiddag naar een discussie waarin Erik van Bruggen deelnam, die ooit met zijn maatje duo-voorzitter wilde worden. Hij werd het niet, het werd een grijze muis die inmiddels niemand meer kent, maar hij moet het ook nu niet worden. Van Bruggen is een campagne type, misschien goed daarin (hoewel ik hem flink de plank hoorde misslaan over Amerika), maar dat is niet het enige dat de PvdA nodig heeft.  Bovendien zat hij met zijn voorkeur voor Asscher er ook flink naast. Dat hij nu zegt: volgende keer zal hij het beter doen, is niet voldoende.

Een combinatie van inhoud, personen en strategie moet zicht geven op een toekomst die iets fundamenteel anders biedt dan D66 of Groen Links, die niet simpelweg een onderhandelingsitem is met andere mogelijk regeringspartijen.

Het is gevaarlijk om nu te kiezen voor koppen, al was het maar omdat er te weinig keuze is. Maar aan de andere kant, als er geen keuze gemaakt wordt moet het falende team de toekomst uitzetten. Daarom: Spekman weg. Daarom: Asscher weg. Dan schuift alles een plek op en kunnen twee mensen die aanspreken, Dijsselbloem en Ploumen (die als ex-voorzitter in elk geval het systeem van binnenuit kent), rust brengen en de neuzen richting toekomst krijgen. 

De psycho en zijn diepste innerlijk

It gets weirder and weirder. 

De psycho meende niet wat hij zei, was de lijn van de communicatie vleugel van het Witte Huis deze week. Algemene surveillance bedoelde hij toen hij wiretapping tweede. Hoe het zat met Obama BAD en zo, daar had Spicer weinig over te zeggen.

Tot twee keer toe is de president van de Verenigde Staten nu terecht gewezen door Senaats en Huiscommissies dat er geen sprake is van afluisteren. De psycho is er pissig over en zijn acolieten draaien zich in de raarste bochten – de volstrekt maffe Conway kwam met magnetron surveillance.

De uitwisseling met een journalist die gisteren on line ging was stuitend in alle opzichten. Ook na twee maanden heeft deze persvoorlichter, deze president, niets geleerd.

Als je in een kuil zit, is het verstandig niet dieper te graven. Ik zeg tegen de psycho: graaf dieper, reik tot je diepste innerlijk en blijf vooral leven, laat de kiezers en de Republikeinse Partij vooral nadenken over wat ze gedaan hebben. 

En Democraten: stop met geneuzel over impeachment. Laat de man zichzelf onmogelijk maken. Win het Huis in 2018, iets dat onder Clinton onmogelijk geweest zou zijn, behoudt de Senaat, idem, en zorg dat er in 2020 een serieus alternatief staat. 

De schreeuwende leegte in Washington

Het is wel leuk om te zien (maar niet leuk voor arme Amerikanen) hoe Obamacare een ’tar baby’ wordt voor die domme Republikeinen. Ze kunnen zich er maar niet van los maken. Zes jaar lang stemmen in inhoudsloze lege bewoordingen, er drie keer campagne op voeren, en dan nu met Trumpcare zitten die voor niemand acceptabel is. Ik vrees dat het eindresultaat chaos is en onzekerheid en een erosie van wat er aan systematiek bestaat, met verlies van verzekeringen voor miljoenen Amerikanen.

Een serieuze Republikeinse Partij zou nadenken over verzekeringen, over de onterechte subsidie voor ziektekostenverzekeringen die bedrijven krijgen sinds ze het in de jaren veertig als een ‘verworven recht’ hanteerden. Een serieuze Republikeinse Partij zou nadenken over het woord ‘verzekering’ in ziektekostenverzekering. De essentie van een verzekering is dat je door een grote poel van deelnemers de risico’s spreidt. Voor een algemene verzekering is het noodzakelijk dat iedereen meedoet. Daar willen ze niet over denken. Trumpcare is een rommeltje. Het zal er niet door komen maar de schade zal groot zijn. 

Eenzelfde soort chaos bestaat in het begrotingsplan dat Trump heeft ingediend. Gaat niet over de essentie maar over een klein deel van de begroting. De rest durft hij niet aan te raken en dus gaat het om kleine, superkleine wrede maatregelen die legal aid voor armen afschaffen, meals on wheels voor bejaarden. Dat soort klein grut. Amerika wordt armer gemaakt om meer uit te geven aan defensie en aan de muur en for profit gevangenissen vol illegalen.

Nog zo’n ding. Amerika heeft sinds 20 januari geen buitenlandse politiek, afgezien van twitter activiteit van de psycho. Minister Tillerson heeft geen staf, leidt een totaal gedemoraliseerd State Department, ziet een derde deel van zijn Aid budget verdwijnen, weigert journalisten mee te nemen op zijn reizen, houdt geen persconferenties, krijgt niet de assistent die hij wil. Kortom, hij is een empty suit. Er is geen beleid, er is geen buitenland. Tot het mis gaat. 

Korean is de beste kandidaat voor een miscalculatie. Tillerson ging naar de gedemilitariseerde zone en riep dat het strategisch geduld op is. Niemand weet wat dat betekent. Misschien even de tweetstorm van zaterdagochtend uit Florida afwachten.

‘Goed populisme’ wint

Het leek een trouvaille, Ruttes gebruik van ‘slecht populisme’ dat niet had gewonnen. Maar hij lijkt het nu te omarmen, implicerend dat ‘goed populisme’ wel okay is en nog verder implicerend dat zijn campagne daar de sporen van droeg. Daar heeft hij gelijk in. Ook het CDA surfte op goed populisme. 

Het is een bittere avond voor de PvdA. Ik had zelf gedacht dat een soort ijzeren bodem lag rond de twintig zetels, van trouwe, begrijpende kiezers. Mooi niet. Een flink verlies was onvermijdelijk. Drie zetels DENK komen rechtstreeks van de PvdA. De tien zetels van Groen Links kwamen van mensen die in 2011 zich lieten meesleuren in de tweestrijd tussen PvdA en VVD. Maar goed, dat laat er nog 25 over.

Waar zijn die 16 zetels gebleven? Dat wordt de eerste analyse. Een deel naar D66, dat moet wel. Een aantal naar de PVV, vooral in de regiogebieden waar de PvdA geen weerwoord heeft op de haatzaaier. De drie zetels van de Dieren komen rechtstreeks van de PvdA. Het aantal thuisblijvers viel mee, maar ik vermoed dat er een onevenredig groot deel potentieel PvdA bij zit. Enfin, dat is allemaal van later. 

Verdiende de partij deze afstraffing, zoals iemand me vertelde? Niet voor het beleid, al was enige zelfreflectie op zijn plaats. Wel voor de campagne. Spekman kan vertrekken.En kunnen we, please, please, die vervelende Rottenberg nu eens eindelijk dumpen? Kunnen we gewoon een andere generatie politici aan bod krijgen?

Ik moet nog zien wat er van de fractie overblijft, met een Kamervoorzitter die voor haar positie moet vrezen, twee zwaargewicht bestuurders. Regeren lijkt onverstandig ook al kan de partij aan de marge (en noodzakelijk voor een meerderheid) misschien invloed uitoefenen. Wonden likken is in dit stadium waarschijnlijk verstandiger. Wie moet de leider worden in de Kamer? Dijsselbloem dan maar.

Voor de rest was de uitslag van de PVV heel wat minder verrassend dan de opgehypte berichtgeving vooraf deed vermoeden. Het laat nog maar weer eens zien dat het vergif van de peilingen werkelijk is. Bijna drie jaar opereerde de Nederlandse politiek onder de dreiging dat de haatzaaier inderdaad 35 zetels zou gaan halen als hij een verkiezing wist te arrangeren. Het was altijd onzin en dat is nu gebleken.

Ik vermoed dat Groen Links helemaal niet tevreden is. Tien zetels winst is niet niks, maar er was op een totaal van twintig gerekend, denk ik. DENK deed als verwacht, de Partij van de Dieren had ik na mijn flyer ervaring al hoger ingeschat – wie wil er niet een partij die nooit en te nimmer water bij de wijn doet. Baudet scoorde hoger dan ik had gedacht. We hebben nu ook een intellectuele variant van de PVV, een partij waar weldenkend Wassenaar, Heemstede en Vught zich mee kan laten zien.

Een kabinet over rechts, met D66 als smeerolie, is de enige optie. Daarvoor zal die partij over vier jaar weer de prijs betalen, maar goed, dat zien we dan wel weer. Ik ben inmiddels wel een fan van meerdere middelgrote partijen. Het Nederlandse knip en plaksysteem werkt beter met vier partijen in de regering dan met twee. Wie gaat de rechtse club aanvullen? Christen Unie lijkt me voor de hand liggen, die deden het al eerder. De PvdA zal wel oppassen, al is het met deze bodem geen onmogelijk alternatief als de deal Trumpiaans is. Maar voorlopig lijkt me dat niet waarschijnlijk. Groen Links doet niet mee.

Links is danig verzwakt. Dat is interessant voer voor langere termijn analyses. Maar dat is voor de lange termijn.

Asscher mist kans voor open doel

Ik heb het hele debat uitgezeten. Geen nieuwe inzichten opgedaan. 

Wel een paar vaststellingen. Asscher bewees dat hij een slechte campagnevoerder is, ondanks twee maal ongebruikelijke oprispingen van emotie, die door hun ongebruikelijkheid ietwat opgefokt overkwamen. Zijn grootste fout gisteren was dat hij een stelling koos die de kleurloosheid van zijn campagne onderstreepte: Nederland is van ons allemaal.

Daar wist Wilders wel weg mee. Asschers enige kans was een provocerende stelling geweest als ‘Nieuwe Nederlanders hebben de Nederlandse cultuur verrijkt’ of ‘haatzaaien tegen oppassende burgers met een ander geloof past niet bij de Nederlandse cultuur’. Asscher liet ook na, net als Segers later tegen de haatzaaier, om gewoon er op te wijzen dat mensen die zich aan de regels houden, normaal (dice Rutte) Nederlands zijn, alle recht hebben om hun culturele identiteit te beleven. Dat zijn Nederlandse waarden en normen.

Asscher probeerde het wel door te wijzen op de verzorger, de leraar en anderen maar door het specifiek te maken verzwakte hij het verwijt aan Wilders dat die gewone burgers discrimineert. Het was een onbevredigende afsluiting van een onbevredigend lijsttrekkerschap dat, durf ik wel te voorspellen, niet gaat worden herhaald. De PvdA is morgen een partij zonder leider, zonder leiding en zonder visie. 

Klaver deed het opnieuw goed, net als Segers die christelijke kiezers die Buma met zijn bijna-haatzaai boodschap niet kunnen pruimen, een alternatief biedt. Jammer dat hij met zijn Jezus gewauwel Wilders de gelegenheid gaf los te gaan over Mohammed. Het was bizar om te horen, al is het nog zo bekend. Segers en Asscher lieten beiden na om te vragen of het tot Wilders’ normen en waarden behoort om te discrimineren tegen een geloof, welk geloof dan ook. Segers kwam in de buurt in zijn slotwoord. 

Rutte zal het ook wel goed gedaan hebben, het valt me moeilijk dat te zien in een kleurloze vertoning. Als leiderschap betekent dat je vaak roept dat je leider bent, dan is Rutte je man.

De haatzaaier was zoals je hem kom verwachten. Opgefokt, opgewonden, duidelijk betrokken (bij zijn haatzaaien)

Zo gaan we af op een historische nederlaag voor de PvdA. Daar kom ik nog wel op terug. De PVV lijkt zijn spiraal omlaag niet gebroken te hebben. Maar laat ik hier ophouden en op vanavond wachten.

Boodschap van het Witte Huis: neem de psycho niet serieus

Na twee weken van malle tournures in het verdedigen van wat de psycho die rare zaterdagochtend had getweet (Obama die een tapp had geïnstalleerd) komen de clowns die zijn woorden moeten verdedigen, de treurige Spicer en de zichzelf compleet buitenspel gezet hebbende Conway, met de verklaring: je moet wat de president van de Verenigde Staten zegt, tweet of uitvoert niet serieus nemen. 

Ze hoeven zich geen zorgen te maken, niemand neemt serieus wat Trump zegt. Helaas heeft hij macht die maar al te realistisch is. 

Het wordt nog leuk om te zien hoe hij omgaat met het gegeven van het Congressional Budget Office dat Trumpcare leidt tot 24 miljoen meer onverzekerde Amerikanen. Het niveau komt daarmee terug op dat van voor de invoering van Obamacare. Trump beloofde natuurlijk iets heel anders tijdens zijn campagne, maar, ach, dat was niet zo letterlijk bedoeld.

Rutte’s goede populisme

Dat debat gisteren, tussen Rutte en de haatzaaier, was inhoudelijk weinig verheffend al was de stijl van debatteren en verademing vergeleken met die RTL rommel. Rutte bevestigde dat hij slechts een variant is op zielloos populisme door zich tegen ‘verkeerd populisme’ te verklaren. Ik neem aan dat zijn variant daarop ‘goed populisme’ is. In mijn oren klonk het allebei behoorlijk slecht.  Wilders had een goed punt met zijn opmerking dat Rutte ingestudeerde riedels produceerde. Of de kijker daar wat van vond, blijft onduidelijk. En de haatzaaier zelf was ook tamelijk voorspelbaar, zij het minder effectief.

Wilders maakte rare sprongen. Hij was tegen Erdogan, de proto dictator van Turkije, maar voor Orban, die al heeft bereikt waar Erdogan op uit is, een gelegitimeerde staatsgreep. De haatzaaier is tegen de EU maar een fan van Orban die schaamteloos de EU financieel uitmelkt en de normen en waarden (ja, daar heb je ze weer) van de gemeenschap met voeten treedt. 

Rutte was ridicuul met zijn argument tegen grenzen: dan zouden we allemaal in de auto voor de grens staan. Zijn standaard riedel voor de toettoet autolobby verhinderde hem hier blijkbaar om een serieus argument tegen een hek om Nederland te geven. Geleuter over smokkelpaadjes was beneden peil. Kan hij echt geen betere argumenten bedenken voor open grenzen en de EU?

Ik kan me moeilijk voorstellen dat deze twee heren iets anders zijn voor de kiezers dan communicerende vaten. Het verlies van de een is de winst van de ander. Wie een christelijk gefundeerd haatzaai en anti programma wil, kan bij Buma terecht. De gedachte dat de VVD stemmen zou trekken van mensen die anders D66, Groen Links of PvdA zouden stemmen is net zo onrealistisch als, in retrospect, het momentum dat ik zag voor de PvdA. Zoals het er nu uitziet wordt de Christen Unie de match maker in coalitievorming en weet de kiezer zeker dat D66 een coalitie over rechts gaat vormen. De details zullen nog maanden onderhandelen vergen maar de uitkomst staat al vast.

Ik zei gisteren dat Rutte zwijnde. Nu denk ik dat de verkiezingen een onaangenaam grote rol hebben gespeeld in de manier waarop vorige week is omgegaan met de Turkse uitdaging. Koenders en Asscher hebben dit spel meegespeeld (of konden wellicht niet anders) en zullen er nu het slachtoffer van worden.

Erdogan als sultan, Rutte als premier. Ze verdienen elkaar, wij en de Turken verdienden beter.

Rutte zwijnt

Het is ironisch, of dramatisch, dat de haatzaaier, die de VVD verliet over de mogelijkheid dat Turkije ooit EU lid kon worden, de kans krijgt beter te scoren dan hij verdient of dan mogelijk leek dankt aan Erdogan. 

Deze verkiezingen gaan de kant op van die van 1977 toen Den Uyl meer kiezers kreeg dan hij verdiende door de afloop van de treinkaping bij De Punt. Rutte kan nu de premier uithangen en zal daarvan profiteren. Ik vermoed dat het momentum dat ik zag bij de PvdA (als dat er al was) er niet zal zijn.

De rel met Turkije heeft vele kanten. Was hij wel nodig? Mag een proto dictator zijn dictatoriale grondwet in Nederland komen promoten? In principe wel, lijkt me. Vrijheid van meningsuiting is tamelijk absoluut. Dat in Turkije zelf tegenstanders van zijn grondwet in de gevangenis zitten en er geen vrije pers meer is, wil niet zeggen dat wij geen campagne toe moeten laten. 

Dat het door ministers gebeurt, onderstreept alleen maar hoe eng de Turkse politiek is geworden. Of dat een diplomatieke crisis waard was, vastgebonden aan openbare orde, lijkt me te betwisten. Ik kan dat niet helemaal overzien.

Dat Turkse Nederlanders geobsedeerd zijn met het land van hun ouders en grootouders wisten we al. Meestal hebben ze er weinig last van. Inderdaad, daar had Buma gelijk in, het is raar om te dienen in de krijgsmacht van een ander land, maar aan de andere kant, waarom niet? Zolang dat land een Navo partner is. Alle dubbele paspoorten afschaffen lijkt me een onzinnig overreactie.

Integratie mislukt? Dat was een onzinnige stellingname van Buma. Als Turkse Nederlanders gebruik maken van hun recht op vrijheid van meningsuiting en vergadering dan lijken ze prima geïntegreerd, ook al kiezen ze, net als toch al gauw twintig procent van de Nederlandse Nederlanders voor abjecte politieke idealen. Buma overdreef bewust en al toonde zich al doende een goede tovenaarsleerling van de haatzaaier. Het was een treffend einde van deze campagne waarin het CDA zich rechts van de VVD positioneerde, geholpen door de afwezigheid van Rutte en de haatzaaier. Rutte lijkt aan die miscalculatie nu te ontsnappen door alsnog een premierbonus te incasseren.

De uitslag woensdag zal een momentopname zijn, maar wel een waar we vier jaar mee zullen zitten.

De laatste rondes

Sterke Buma en sterke Klaver bij Buitenhof. Hoewel Buma niet overtuigde met zijn oplossing voor het probleem van nationalistische Nederlandse Turken, denk ik dat zijn basisboodschap door veel mensen gesteund zal worden.

Koeders deed het goed maar liet naar mijn gevoel een kans liggen (Buma ook) door niet te benadrukken dat Turkse Nederlanders in Nederland rechten hebben die ze in Turkije niet hebben. Het gebruik daarvan is een teken van integratie en heeft uiteindelijk natuurlijk ook invloed op de proto dictator in Turkije.

Momentum is alles en nu heeft de PvdA dat

Een paar verkiezingen geleden hadden we ook in Nederland een soort (gok)markt voor de uitslag van de verkiezingen naar het voorbeeld van de Iowa Markets, als ik me goed herinner.

Was die er nog geweest dan had ik woensdag al mijn geld op de PvdA gezet. Zoals ik gisteren al opmerkte is er een beweging gaande die onderkent dat Asscher en de PvdA weliswaar een klotecampagne gevoerd hebben maar respectabel en betrouwbaar zijn en meer bestuurskracht kunnen bieden in een coalitie dan D66 en Groen Links.

De advertentie in de Volkskrant, een spread met veel tekst, speelt daarop in en ik denk dat het een gouden greep is, gegeven de omstandigheden. Niet dat mensen die tekst helemaal gaan lezen, hoewel krantenlezers toch echt, nou ja, lezers zijn, maar omdat het de huidige boodschap onderstreept: ik kan mijn verhaal nergens behoorlijk doen omdat het niet kan in 45 seconden of omdat een roeptoeter als mevrouw Matroos erdoorheen ratelt, dus doe ik het zo maar. Never mind het lezen, die boodschap zal wel degelijk doorkomen.

Verkiezingen gaan altijd over momentum en op tijd pieken. Wat we hier zien gebeuren, denk ik, is een laat momentum voor de PvdA. Alles wat ze oppikken zal ten koste gaan van D66 dat gewoon een rechts van het midden partij is van mensen die het goed voor elkaar hebben en deels van Groen Links. Maar vooral probeert de partij de thuisblijvers op te roepen en ik sluit zelfs niet uit dat ze wat terugwinnen van de PVV.

De actiekrant van Nederland, de Telegraaf, altijd met zijn eigen VVD agenda, zat de laatste weken op de toer van Jesse Klaver afbreken (en de toet-toet autokiezer behagen). Vanochtend schreven ze voor de PvdA. Ik denk dat de analyse dat de VVD hier probeert kiezers van D66 en vooral van Groen Links probeert naar de PvdA te sturen omdat het daarmee beter kan onderhandelen, terecht is.

Er zit beweging in de campagne. De PVV omlaag, de VVD stabiel  maar at risk, Groen Links ook uitgetopt en de PvdA omhoog. Ook de SP lijkt nu een beetje de wind in de zeilen te hebben. Jammer dat die Iowa markt er niet meer is.